Amir Taheri امیر طاهری

امیر طاهری
دو زندانی با نیم‌قرن فاصله

دی ۱۴, ۱۴۰۳




«ما در جمهوری اسلامی زندانی سیاسی و عقیدتی نداریم!» این ادعایی است که در طی چهار دهه گذشته از سوی مقامات گوناگون جمهوری اسلامی تکرار و تأکید شده است. حجت‌الاسلام محمد خاتمی در سخنرانی خود در دانشگاه هاروارد، دکتر محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی خود در دانشگاه کلمبیا، دکتر محمدجواد ظریف در سه سخنرانی‌اش در شورای روابط خارجی در نیویورک، این ادعا را با قاطعیت عرضه کردند. از سوی دیگر مقامات قضایی جمهوری اسلامی از جمله آیت‌الله محسنی اژ‌ه‌ای نیز بر این ادعا صحه گذارده‌اند.

همه آنان مدعی‌اند که جمهوری اسلامی تنها کسانی را که به زندان می‌فرستد که مفسد فی‌الارض یا محاربون الله هستند؛ به عبارت دیگر، افرادی که اخلاق جامعه را فراتر از مسائل سیاسی به فساد می‌کشانند یا با احکام الهی که فراتر از ملاحظات سیاسی هستند، می‌جنگند.

اما اگر این کلاه‌شرعی را کنار بگذاریم، واقعیت این است که جمهوری اسلامی از نظر تعداد زندانیان سیاسی و عقیدتی در تمام دوران حیات خود در رأس جدول جهانی قرار داشته است. در یک بررسی دانشگاهی در فرانسه در سال ۲۰۱۱ میلادی، تعداد کسانی که به خاطر عقاید سیاسی و مذهبی یا فعالیت‌های سیاسی مخالف نظام حاکم در جمهوری اسلامی به زندان رفتند، در طی چهار دهه پیش از یک‌میلیون تن تخمین زده شد.

اگر این تخمین درست باشد، می‌توان گفت که بخش بزرگی از ایرانیانی که در صحنه سیاسی، فعالیت انتقادی و اعتراضی دارند، لااقل برای مدتی طعم زندان آیت‌الله را چشیده‌اند.

با این حال برداشت‌های گوناگونی از تجربه زندانی‌ شدن در جمهوری اسلامی عرضه می‌شود. جناح اصلاح‌طلب مدعی است که زندان در جمهوری اسلامی بیشتر یک مرکز بازآموزی و تصحیح خطاهای سیاسی و عقیدتی است تا مجازات، چه رسد به انتقام‌جویی. بعضی ناقدان چپ‌گرای نظام از این هم فراتر می‌روند و ادعا می‌کنند که ایران امروز دو نوع زندان دارد: نرم و سخت. زندان نرم برای افرادی است که حقانیت انقلاب ۱۳۵۷ شمسی را می‌پذیرند، اما در بعضی زمینه‌های مربوط به اداره کشور انتقادات و ملاحظاتی دارند. در زندان نرم، به گفته خانم گلشیفته فراهانی، ستاره سینما، زندانیان به رقص و آواز می‌پردازند. به گفته آقای مسعود بهنود، روزنامه‌نگار برجسته بی‌بی‌سی فارسی، و پروفسور صادق زیباکلام نیز امیر طاهری اگر هتل ۵ ستاره نباشند، همه امکانات رفاه را برای مهمانان زندانی خود عرضه می‌کنند.

در زندان سخت، اما وضع طور دیگری است. نخستین قربانیان زندان سخت هزاران تن از نوجوانان هوادار مجاهدین خلق بودند که در طی چند روز، بدون محاکمه اعدام شدند. پس از آنان و تا به امروز، زندان سخت نصیب هواداران پادشاهی مشروطه بوده و هست.

در جمهوری اسلامی، زندان یک نقش دیگر نیز داشته است: تقدیم نوعی از مشروعیت به زندانی با کمترین هزینه. زندانیانی داشته و داریم که هرچند گاه به زندان می‌روند و پس از چند روز یا چند ماه، آزاد می‌شوند و نقش مخالف وفادار نظام را بازی می‌کنند. بعضی آنان حتی به خارج صادر می‌شوند تا با تبلیغ مشروعیت ادعای خود در گروه‌های مخالف نظام راه یابند و آنان را به بیراهه بکشانند. البته این تاکتیک قبلاً از سوی اتحاد شوروی در مقیاس وسیع مورداستفاده قرارگرفته بود.



البته رسیدن به تصویر عادلانه از آنچه در زندان‌های جمهوری اسلامی می‌گذرد، آسان نیست. بعضی گروگان‌های خارجی نظام خمینی‌گرا در این زمینه کوشش‌هایی کرده‌اند، اما حتی آنان نیز نتوانسته‌اند به همه پرسش‌هایی که مطرح است، پاسخ دهند.

بعضی زندانیان ایرانی که خاطرات اسارت خود را نوشته‌اند، یا با اغراق در شرایط وخیم زندانیان و یا با مشاطه‌گری برای بزک یک نظام زشت، خود را بی‌اعتبار کرده‌اند. از دید من‌ــ که البته از آنجا که همه کتاب‌های مربوط به زندان‌های جمهوری اسلامی را نخوانده‌ام‌ــ فقط دو کتاب تصویری منصفانه از این بخش از تراژدی ما عرضه می‌کنند.

این دو کتاب با فاصله ۴۰ سال منتشرشده‌اند. نخستین کتاب «دیوار الله‌اکبر» اثر نویسنده فقید سیاوش بشیری است که در نخستین سال‌های حکومت آیت‌الله خمینی به جرم دفاع از پادشاهی مشروطه به زندان افتاد و پس از تحمل شدیدترین شکنجه‌ها، سرانجام در شرایطی که هرگز کاملاً روشن نشد، از رده اعدام‌شوندگان خارج شد و توانست بیرون آید و سرانجام راه تبعید را در پیش گیرد. دومین کتاب «خاطرات زندان هالو» نوشته محمدرضا عالی‌پیام، شاعر طنز سرا، که بر‌خلاف بشیری، مخالف پادشاهی مشروطه بود و در چند مرحله از نزدیکان میرحسین موسوی خامنه، نخست‌وزیر اسلامی که اکنون سال‌ها است در حصر خانگی به سر می‌برد، به شمار می‌رفت.

@AmirTaheri4

www.group-telegram.com/us/AmirTaheri4.com/6456

1.8K viewsJan 4 at 11:38

امیر طاهری
دو زندانی با نیم‌قرن فاصله

دی ۱۴, ۱۴۰۳




«ما در جمهوری اسلامی زندانی سیاسی و عقیدتی نداریم!» این ادعایی است که در طی چهار دهه گذشته از سوی مقامات گوناگون جمهوری اسلامی تکرار و تأکید شده است. حجت‌الاسلام محمد خاتمی در سخنرانی خود در دانشگاه هاروارد، دکتر محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی خود در دانشگاه کلمبیا، دکتر محمدجواد ظریف در سه سخنرانی‌اش در شورای روابط خارجی در نیویورک، این ادعا را با قاطعیت عرضه کردند. از سوی دیگر مقامات قضایی جمهوری اسلامی از جمله آیت‌الله محسنی اژ‌ه‌ای نیز بر این ادعا صحه گذارده‌اند.

همه آنان مدعی‌اند که جمهوری اسلامی تنها کسانی را که به زندان می‌فرستد که مفسد فی‌الارض یا محاربون الله هستند؛ به عبارت دیگر، افرادی که اخلاق جامعه را فراتر از مسائل سیاسی به فساد می‌کشانند یا با احکام الهی که فراتر از ملاحظات سیاسی هستند، می‌جنگند.

اما اگر این کلاه‌شرعی را کنار بگذاریم، واقعیت این است که جمهوری اسلامی از نظر تعداد زندانیان سیاسی و عقیدتی در تمام دوران حیات خود در رأس جدول جهانی قرار داشته است. در یک بررسی دانشگاهی در فرانسه در سال ۲۰۱۱ میلادی، تعداد کسانی که به خاطر عقاید سیاسی و مذهبی یا فعالیت‌های سیاسی مخالف نظام حاکم در جمهوری اسلامی به زندان رفتند، در طی چهار دهه پیش از یک‌میلیون تن تخمین زده شد.

اگر این تخمین درست باشد، می‌توان گفت که بخش بزرگی از ایرانیانی که در صحنه سیاسی، فعالیت انتقادی و اعتراضی دارند، لااقل برای مدتی طعم زندان آیت‌الله را چشیده‌اند.

با این حال برداشت‌های گوناگونی از تجربه زندانی‌ شدن در جمهوری اسلامی عرضه می‌شود. جناح اصلاح‌طلب مدعی است که زندان در جمهوری اسلامی بیشتر یک مرکز بازآموزی و تصحیح خطاهای سیاسی و عقیدتی است تا مجازات، چه رسد به انتقام‌جویی. بعضی ناقدان چپ‌گرای نظام از این هم فراتر می‌روند و ادعا می‌کنند که ایران امروز دو نوع زندان دارد: نرم و سخت. زندان نرم برای افرادی است که حقانیت انقلاب ۱۳۵۷ شمسی را می‌پذیرند، اما در بعضی زمینه‌های مربوط به اداره کشور انتقادات و ملاحظاتی دارند. در زندان نرم، به گفته خانم گلشیفته فراهانی، ستاره سینما، زندانیان به رقص و آواز می‌پردازند. به گفته آقای مسعود بهنود، روزنامه‌نگار برجسته بی‌بی‌سی فارسی، و پروفسور صادق زیباکلام نیز امیر طاهری اگر هتل ۵ ستاره نباشند، همه امکانات رفاه را برای مهمانان زندانی خود عرضه می‌کنند.

در زندان سخت، اما وضع طور دیگری است. نخستین قربانیان زندان سخت هزاران تن از نوجوانان هوادار مجاهدین خلق بودند که در طی چند روز، بدون محاکمه اعدام شدند. پس از آنان و تا به امروز، زندان سخت نصیب هواداران پادشاهی مشروطه بوده و هست.

در جمهوری اسلامی، زندان یک نقش دیگر نیز داشته است: تقدیم نوعی از مشروعیت به زندانی با کمترین هزینه. زندانیانی داشته و داریم که هرچند گاه به زندان می‌روند و پس از چند روز یا چند ماه، آزاد می‌شوند و نقش مخالف وفادار نظام را بازی می‌کنند. بعضی آنان حتی به خارج صادر می‌شوند تا با تبلیغ مشروعیت ادعای خود در گروه‌های مخالف نظام راه یابند و آنان را به بیراهه بکشانند. البته این تاکتیک قبلاً از سوی اتحاد شوروی در مقیاس وسیع مورداستفاده قرارگرفته بود.



البته رسیدن به تصویر عادلانه از آنچه در زندان‌های جمهوری اسلامی می‌گذرد، آسان نیست. بعضی گروگان‌های خارجی نظام خمینی‌گرا در این زمینه کوشش‌هایی کرده‌اند، اما حتی آنان نیز نتوانسته‌اند به همه پرسش‌هایی که مطرح است، پاسخ دهند.

بعضی زندانیان ایرانی که خاطرات اسارت خود را نوشته‌اند، یا با اغراق در شرایط وخیم زندانیان و یا با مشاطه‌گری برای بزک یک نظام زشت، خود را بی‌اعتبار کرده‌اند. از دید من‌ــ که البته از آنجا که همه کتاب‌های مربوط به زندان‌های جمهوری اسلامی را نخوانده‌ام‌ــ فقط دو کتاب تصویری منصفانه از این بخش از تراژدی ما عرضه می‌کنند.

این دو کتاب با فاصله ۴۰ سال منتشرشده‌اند. نخستین کتاب «دیوار الله‌اکبر» اثر نویسنده فقید سیاوش بشیری است که در نخستین سال‌های حکومت آیت‌الله خمینی به جرم دفاع از پادشاهی مشروطه به زندان افتاد و پس از تحمل شدیدترین شکنجه‌ها، سرانجام در شرایطی که هرگز کاملاً روشن نشد، از رده اعدام‌شوندگان خارج شد و توانست بیرون آید و سرانجام راه تبعید را در پیش گیرد. دومین کتاب «خاطرات زندان هالو» نوشته محمدرضا عالی‌پیام، شاعر طنز سرا، که بر‌خلاف بشیری، مخالف پادشاهی مشروطه بود و در چند مرحله از نزدیکان میرحسین موسوی خامنه، نخست‌وزیر اسلامی که اکنون سال‌ها است در حصر خانگی به سر می‌برد، به شمار می‌رفت.

@AmirTaheri4

BY Amir Taheri امیر طاهری