group-telegram.com/InstituteTehran/29079
Last Update:
♦️سیاست خاورمیانه‌ای چین در دوران جنگ
◼️مجلس الشرق الأوسط للشؤون الدولية
📝علاء ترتیر
#رویة_العربیة
🔸چین در سال‌های اخیر تلاش کرده نفوذ جهانی خود را گسترش دهد. باوجود اولویت‌های اصلی آن تمرکز بر غرب اقیانوس آرام و رقابت با آمریکا، منازعات منطقه‌ای و تنش‌های شبه‌جزیره کره و تنگه تایوان، حضور فزاینده‌اش در خاورمیانه و شمال آفریقا منافع استراتژیک جدیدی برای این کشور ایجاد کرده است.
🔹باوجود منافع چین در خاورمیانه، بی‌ثباتی منطقه‌ای تهدیدی برای اهداف این کشور است. پکن در مدیریت این چالش‌ها محتاط و ناکارآمد عمل کرده و به رویکرد کم ریسک گذشته پایبند است. این رفتار، باوجود فرصت‌ها، مانع بهره‌برداری کامل چین از نفوذ خود در این مناطق می‌شود.
💢نفوذ در حال رشد
🔹چین به‌عنوان شریک اقتصادی اصلی برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در سال۲۰۲۲ حجم تجارتی معادل ۳۶۸ میلیارد دلار با این منطقه داشته که بسیار بیشتر از ۱۴۴ میلیارد دلار تجارت ایالات‌متحده با این منطقه است. سرمایه‌گذاری‌ها و تأمین مالی توسعه‌ای چین بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ به ۱۵۲ میلیارد دلار رسیده است. این کشور از طریق پروژه‌های زیرساختی، ابتکار «کمربند - جاده» و همکاری‌های فناورانه با عربستان سعودی و امارات، نقش فعالی در منطقه ایفا کرده و در سال ۲۰۲۳ نیمی از واردات نفت خام خود را از این منطقه تأمین کرده است.
🔹چین باوجود تمرکز بر منافع تجاری، مشارکت خود را در دیپلماسی و امنیت گسترش داده است. ازجمله اقدامات مهم این کشور می‌توان به انتصاب فرستاده ویژه در خاورمیانه در ۲۰۰۲ و ارائه طرح امنیتی جدید در ۲۰۲۲ اشاره کرد. همچنین در ۲۰۲۳، چین میانجی احیای روابط عربستان سعودی و ایران شد. بااین‌حال، در بحران‌های منطقه‌ای، دخالت چین همچنان محدود بوده و اگرچه پیشنهاداتی برای توقف جنگ غزه ارائه داده، اما اقدامات عملی جدی برای تعلیق عملیات نظامی اسرائیل و اجرای صلح انجام نداده است.
💢دیدگاه‌های مختلف
🔹چین در تلاش است تا تصویری از خود به‌عنوان قدرتی مسئول و متعهد به حفظ صلح، ازجمله در خاورمیانه، به نمایش بگذارد؛ اما رویکرد آن در برابر بحران‌های منطقه‌ای محتاطانه و مردد است. این تفاوت بازتاب‌دهنده شیوه دیپلماتیک چین و تفکر استراتژیک دقیق آن در خصوص نقش خود در منطقه است. سیاست چین را می‌توان از چهار زاویه تفسیر کرد:
1️⃣ تفسیر نخست؛ چین ترجیح می‌دهد از درگیری‌های منطقه‌ای دور بماند و بر اساس اصول بی‌طرفی و عدم دخالت عمل کند. چین خطرات دخالت در منازعات منطقه‌ای را درک کرده و تمایلی به جایگزینی ایالات‌متحده به‌عنوان قدرت مسلط ندارد. اولویت‌های ژئواستراتژیک چین همچنان بر مسائل دیگر مانند تنگه تایوان، دریای چین جنوبی و رقابت با ایالات‌متحده در منطقه هند و اقیانوس آرام متمرکز است.
2️⃣ تفسیر دوم؛ منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا برای چین ازنظر منابع انرژی و موقعیت ژئواستراتژیک اهمیت زیادی دارد. اگرچه چین بر اصل عدم دخالت پایبند است، اما چین با افزایش تجارت دوجانبه، سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های زیرساختی ازجمله اقتصاد دیجیتالی، نفوذ خود را در این منطقه گسترش داده است. همکاری‌های دفاعی نیز افزایش‌یافته، ازجمله تولید پهپادها با امارات و موشک‌های بالستیک با عربستان که این روابط نگرانی‌هایی در واشنگتن ایجاد کرده است.
3️⃣ تفسیر سومِ؛ انفعال و واکنش‌های دیرهنگام چین در دیپلماسی در قبال تحولات منطقه‌ای می‌تواند تهدیدی برای منافع آن باشد. به همین دلیل، چین به دیپلماسی پیشگیرانه‌تر و میانجی‌گری در منازعات، مانند منازعه فلسطین و اسرائیل، نیاز دارد. همچنین، چین نفوذ خود را از طریق نهادهای چندجانبه مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس گسترش داده است و کشورهای زیادی از منطقه خاورمیانه و شمال افریقا را به خود جذب کرده است.
4️⃣ تفسیر چهارم؛ چین پس از هفتم اکتبر، باوجود فرصت‌های رقابت استراتژیک با ایالات‌متحده در خاورمیانه و شمال آفریقا، تلاش دارد توازن بین اصول خود مانند عدم دخالت و نیاز به مشارکت فعال‌تر برقرار کند. چین ترجیح می‌دهد نقش محدودی ایفا کرده و به‌عنوان تسهیلگر و میانجی در منازعات منطقه‌ای عمل کند، هدف اصلی چین حفظ منافع خود در منطقه است، نه ارائه راه‌حل‌های مشخص برای بحران‌ها.
💢نتیجه‌گیری
