🇹🇯 اگر می‌خواهید به تاجیکستان سفر کنید، یا حتی اگر نمی‌خواهید به تاجیکستان سفر کنید، اطلاع داشته باشید هر واژه‌ای که از تاجیک‌ها می‌شنوید ممکن است معنایی متفاوت با چیزی که در ایران می‌دانید داشته باشد.
منبع ویدئو

🇹🇯واژۀ فریبکار چیست؟ شما گپِ زور زدید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1793
🇹🇯چند واژۀ فریبکار در فارسی تاجیکی:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1794
🇹🇯معنی آش در تاجیکستان با معنی آش در ایران  فرق دارد:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1977
🇹🇯منظور رئیس‌جمهور تاجیکستان از «ما خفه نمی‌شویم» چه بود؟!
www.group-telegram.com/pakruh.com/1860
🇹🇯در پاسخ به دعوت به ناهار، در تاجیکستان، گفتم «ناهار خورده‌ام»، گفتند «گو [go] خورده باشی!»:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1792
🇺🇿🇹🇯آغاز مطالب ازبکستان و تاجیکستان:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1668
🇺🇿🇹🇯پرسش‌های خود دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان را از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1764

محتسب، علیرضا عصار، پروین اعتصامی
---
امروز ۲۵ اسفندماه، روز بزرگداشت پروین اعتصامی نامیده شده، به مناسبت سالروز تولد او.
--
محتسب، مستی به ره دید و گریبانش گرفت
مست گفت: «ای دوست! این پیراهن است، افسار نیست»

گفت: «مستی، زان سبب افتان و خیزان می‌روی»
گفت: «جرمِ راه رفتن نیست، ره هموار نیست»

گفت: «می‌باید تو را تا خانۀ قاضی برم»
گفت: «رو صبح آی! قاضی نیمه‌شب بیدار نیست»

گفت: «نزدیک است والی را سرای، آنجا شویم»
گفت: «والی از کجا در خانۀ خَمّار نیست؟»

گفت: «تا داروغه را گوییم، در مسجد بخواب»
گفت: «مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست»

گفت: «دیناری بده پنهان و خود را وارهان»
گفت: «کار شرع، کار درهم و دینار نیست»

گفت: «از بهر غرامت، جامه‌ات بیرون کنم»
گفت: «پوسیده‌ست، جز نقشی ز پود و تار نیست»

گفت: «آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه»
گفت: «در سر عقل باید، بی‌کلاهی عار نیست»

گفت: «مِی بسیار خوردی، زان چنین بیخود شدی»
گفت: «ای بیهوده‌گو! حرف کم و بسیار نیست»

گفت: «باید حد زند هشیار مردم، مست را»
گفت: «هشیاری بیار! اینجا کسی هشیار نیست»
#پروین_اعتصامی

🎸 دربارۀ شعر، موسیقی و گردشگری؛
و تاجیکستان و ازبکستان:
www.group-telegram.com/pakruh.com

🔻نوستالژی!

روزی گذشت پادشهی از گذرگهی
فریاد شوق بر سر هر کوی و بام خاست

پرسید زان میانه یکی کودکی یتیم
«کاین تابناک چیست که بر تاج پادشاست؟»

آن‌یک جواب داد «چه دانیم ما که چیست
پیداست آنقدر که متاعی گرانبهاست»

نزدیک رفت پیرزنی گوژپشت و گفت
«این اشکِ دیدهٔ من و خون دل شماست

ما را به رخت و چوب شبانی فریفته‌ست
این گرگ سال‌هاست که با گله آشناست

آن پارسا که ده خرد و ملک، رهزن است
آن پادشا که مال رعیت خورد گداست

بر قطرهٔ سرشک یتیمان نظاره کن
تا بنگری که روشنی گوهر از کجاست»

پروین! به کجروان سخن از راستی چه سود؟
کو آنچنان کسی که نرنجد ز حرف راست؟
---
امروز ۲۵ اسفندماه، روز بزرگداشت #پروین_اعتصامی نامیده شده، به مناسبت سالروز تولد او.

🔺معنی درست نوستالژی:
www.group-telegram.com/andishehsarapub/6672

🎸 دربارۀ شعر، موسیقی و گردشگری؛
و تاجیکستان و ازبکستان:
www.group-telegram.com/pakruh.com

🇹🇯دیوار نویسندگان بزرگ تاجیک
Девори нависандагони бузурги тоҷик"
نام دیواری‌ست در نزدیکی کتابخانۀ ملی تاجیکستان در شهر دوشنبه که مجسمه‌های تعدادی از شعرا و نویسندگان را در خود دارد:

صدرالدین عینی، ماکسیم گورکی [زاده، زیسته یا درگذشته در تاجیکستان نیست]، حافظ، سعدی، فردوسی، رودکی، بوعلی سینا، خیام، جامی، میرزا ترسون‌زاده و ابوالقاسم الهامی (لاهوتی) [زادۀ کرمانشاه]

بیشتر این شخصیتها را ایرانیان، ایرانی می‌شمارند و تاجیکها، تاجیک.
بهتر است که آنها را متعلق به ایران بزرگ فرهنگی بدانیم و درون آن مرزبندی نکنیم.

رئیس‌جمهور تاجیکستان در سخنانی که در حضور رئیس‌جمهور ایران گفت، اظهار کرد که:
«ما می‌گوییم که ابوعبدالله رودکی مال ماست،
برادران ایرانی می‌گویند سردفتر ادبیات فارس است،
ما خفه نمی‌شویم»
[خفه نمی‌شویم یعنی چه:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1860 ]

در تاجیکستان به سرعت در حال بها دادن بیشتر به چنین شخصیتهایی هستند و در داخل ایران کمتر به آنها توجه می‌شود.
مثلا مجسمۀ کوروش و منشور کورش در شهر دوشنبه مربوط به سال ۱۴۰۲ است:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1791
ادامه دارد
🇺🇿🇹🇯پرسشهای خود دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان را از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1764

«"بادِ" جوی مولیان آید همی
"بویِ" یار مهربان آید همی»
یا
«"بویِ" جوی مولیان آید همی
"یادِ" یار مهربان آید همی»؟
www.group-telegram.com/pakruh.com

بیش از هزار سال است که این شعر رودکی با کمی تفاوت در واژه‌ها بر زبان فارسی‌زبانان جاری بوده است.

در دستنویس‌های کتاب «چهار مقاله» نظامی عروضی، که مبنای چاپ آن بوده‌اند، این بیت به این شکل آمده است:
«بوی جوی مولیان آید همی
بوی یار مهربان آید همی»

«بوی جوی» مفهوم دلنشینی ندارد و تکرار «بوی» نیز در دو مصرع پیاپی ناخوشایند و در‌ واقع، به دور از فصاحت است.
به منظور رفع این عیب، تصرفات دیگری نیز صورت گرفته به گونه‌ای که در نسخه‌های کهن برخی متون دیگر که این بیت در آنها ثبت و ضبط شده، «بوی جوی مولیان» در مصرع اول به صورت «بانگ جوی مولیان» در آمده و در مصرع دوم «بوی یار» به «یاد یار» تغییر کرده‌است:
«بانگ جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی»

بدیع‌الزمان فروزانفر و سعید نفیسی آن را به همین صورت «یاد یار مهربان آید همی» نوشته‌اند.

ترکیب «آمدن یاد یار» نه در زبان پارسی به کار رفته و نه مقرون به فصاحت است.

دکتر محمدامین ریاحی (۱۳۸۸-۱۳۰۲) آن را به صورت اصل فراموش شدۀ آن که در برخی متون کهن، از جمله کشف الاسرار، تاریخ وصاف، تاریخ گزیده، حبیب السیر و دیوان سنایی آمده، رسیده است درست می‌داند:
«باد جوی مولیان آید همی
بوی یار مهربان آید همی»

منبع: ریاحی، محمد امین، گلگشت در شعر و اندیشه حافظ، انتشارات علمی، تهران، ۱۳۶۸
---
✍ امروز این شعر با عبارات
«بوی جوی مولیان» و «یاد یار مهربان» رایج است.
هم میزان رواج بسیار است و هم صورت رایج اشکال غیرقابل چشم‌پوشی ندارد، لذا تأویل آن نه شایسته است و نه بایسته
و آنچه نشر شد برای اطلاع است نه تلاش برای تغییر.

سنایی غزنوی، شاعر قرن ۵ و ۶ ه‍.، آنجا که ابیاتی از رودکی را به تضمین در شعر خود می‌آورد،
از «بوی» یار مهربان
و «باد» جوی مولیان
می‌گوید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/2161

اما در زمان حافظ «بوی جوی مولیان» رایج بوده:
«خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم
کز نسیمش «بوی جوی مولیان» آید همی

بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درشتی‌راه او
زیر پایم پَرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا شاد باش و دیر زی
میر زی تو شادمان آید همی
میر ماه است و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی
میر سرو است و بخارا بوستان
سرو سوی بوستان آید همی
---
✍ خوانش درست مولیان، moulian (بر وزن صوفیان) نیست، مَولَیان است، اما خوانش مولیان (بر وزن صوفیان) آن‌قدر رایج است که برای خوانش درست جایی نمانده.

✍ مولیان جمع موالی است و موالی جمع مولی، به معنی «بنده» و منظور از آن در این‌جا «بندگان آزاد شده» است.
سامانیان منطقۀ جوی مولیان را وقف موالیان کرده بودند.
💡در دو پیام که از این‌جا آغاز می‌شود:
www.group-telegram.com/pakruh.com/2158
نوشته شده که جوی مولیان چه بوده (جوی نبوده!).

🔹روایت افسانه‌وار نظامی عروضی دربارۀ بوی جوی مولیان:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1669

🔹روایت نسبتاً معتبر:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1670

🔹آرامگاه رودکی در پنجکنت:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1671

🔹ویدئوی آرامگاه رودکی:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1760

🔹سفر به آرامگاه رودکی/BBC:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1785

🔹دکتر ژاله آموزگار در آرامگاه رودکی:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1759

🔹پرسشهای خود دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان را از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1764

📚 ۱,۷۰۰,۰۰۰ دورۀ دوجلدی شاهنامۀ فردوسی به خانواده‌های تاجیک اهدا خواهد شد، هر خانواده یک شاهنامه.

توضیحات خانم دکتر فرنگیس شریف‌زاده (مدیر انستیتو زبان و ادبیات ابوعبدالله رودکی تاجیکستان) دربارۀ شاهنامۀ اهدایی رئیس‌جمهور تاجیکستان.
منبع

جمعیت تاجیکستان حدود ۱۰,۷۰۰,۰۰۰ نفر است.

فهرست مطالب ازبکستان و تاجیکستان:
www.group-telegram.com/pakruh.com/2172
پرسشهای خود دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان را از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1764

دربارۀ نحوۀ ورود سپاه قتیبه به شهر سمرقند (اوایل قرن هشتم میلادی، اواخر قرن یکم هجری) داستانی شبیه به شهر «تروی» و «اسب تروا» گفته شده.🔻
(این تنها نقل مطلب است و نقل آن به معنی تأیید آن نیست. داستان شاه زنده در بخارا هم شبیه به داستان‌های مشابه چند قرن پیش از آن در اروپاست. شرحش بماند برای فرصتی دیگر)

📘از کتاب اخبار الطوال، احمدبن داوود الدینوری، نوشته شده در قرن سوم هجری، به کوشش عبدالمنعم عامر، جمال‌الدین الشیال، ۱۹۵۹ نقل شده در کتاب سفرنامه سمرقند و بخارا، اسدالله بقایی، تهران، سوره مهر، ۱۳۸۱.

🔺تروجن:
www.group-telegram.com/andishehsarapub/4681
فهرست مطالب ازبکستان و تاجیکستان:
www.group-telegram.com/pakruh.com/2172
پرسشهای خود دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان را از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/pakruh.com/1764

ای تیرِ غمت را دلِ عشاق نشانه
جمعی به تو مشغول و تو غایب ز میانه
www.group-telegram.com/pakruh.com

چون نام بخارا به میان می‌آید، برای هرکس ممکن است یادآور چیزهایی، کسانی یا وقایعی باشد.
برخی به یاد عظمت بخارا در قرون و اعصار می‌افتند، برخی به یاد کشتار بی‌رحمانۀ مهاجمانی چون چنگیز و تیمور، برخی به یاد جوی مولیان و برخی هم به یاد بوعلی سینا تا خیالی بخارایی!
شاید کسانی هم به یاد آلو بخارا بیفتند! [که توضیحش بماند برای بعد!]

یادی از شعر زیبای خیالی بخارایی:
---
ای تیرِ غمت را دلِ عشاق نشانه
جمعی به تو مشغول و تو غایب ز میانه

گه معتكف دیرم و گه ساكن مسجد
یعنی كه تو را می‌طلبم خانه‌به‌خانه

حاجی به رهِ كعبه و من طالبِ دیدار
او خانه همی‌جوید و من صاحبِ خانه

مقصود من از كعبه و بتخانه تویی، تو
مقصود تویی، كعبه و بتخانه بهانه

یعنی همه‌جا عكس رُخ یار توان دید
دیوانه منم من كه روم خانه به خانه

هركس به زبانی صفت حمد تو گوید
بلبل به غزل‌خوانی و قمری به ترانه

تقصیرِ «خیالی» به امیدِ كرم توست
یعنی كه گنه را به از این نیست بهانه 

«احمد بن موسی خیالی» معروف به
#خیالی_بخارایی
(سدۀ هشتم و نهم هجری قمری، معاصر الغ‌بیگ تیموری)

این غزل به‌نادرستی در دیوان هلالی جغتایی که پس از خیالی می‌زیسته نیز ثبت شده است؛
البته در هشت بیت و کمی تفاوت در کلمات.
غزل خیالی هفت بیت دارد.

برخی تفاوت‌ها که در نقل این شعر وجود دارد از تفاوت ثبتی است که در این دو دیوان مشاهده می‌شود.

مانند «دیوانه منم من که روم خانه‌به‌خانه» و «دیوانه نِی‌ام من که روم خانه‌به‌خانه»

شیخ بهایی در مُسمّطِ مُخمّس خود که در این پیام آمده است:
www.group-telegram.com/pakruh.com/216
شعر خیالی را به تضمین گرفته و سبب معروف‌تر شدنش شده است.
---
دربارۀ بخارا و سمرقند:
www.group-telegram.com/pakruh.com

🇮🇷 🇺🇿 🇹🇯
رشتۀ صاحبدلان از دور بودن نگسلد
آب اگر صدپاره گردد باز با هم آشناست
؟
منبع تصویر

دربارۀ بخارا و سمرقند:
www.group-telegram.com/pakruh.com

در خون من غرور نیاکان نهفته است
خشم و ستیز رستم دستان نهفته است

در تنگنای سینهٔ حسرت‌کشیده‌ام
گهوارهٔ بصیرت مردان نهفته است

خاک مرا جزیرهٔ خشکی گمان مبر
دریای بی‌کران و خروشان نهفته است

خالی دل مرا تو ز تاب و توان مدان
شیر ژیان میان نیستان نهفته است

پنداشتی که ریشهٔ پیوند من گسست
در سینه‌ام هزار خراسان نهفته است

اسکندر عیدی‌زاده (ختلانی)

Дар xуни ман ғурури ниёгон нуҳуфта аст
Хашму ситези Рустами Дастон нуҳуфта аст

Дар тангнои синаи ҳасраткашидаам
Гаҳвораи басирати мардон нуҳуфта аст

Хоки маро ҷазираи xушке гумон мабар
Дарёи бекарону xурӯшон нуҳуфта аст

Холи дили маро ту зи тобу тавон мадон
Шери жиён миёни найистон нуҳуфта аст

Пиндоштӣ ки решаи пайванди ман гусаст
Дар синаам ҳазор Хуросон нуҳуфта аст

Искандар Хатлонӣ
1954 – 2000

دربارۀ بخارا و سمرقند:
www.group-telegram.com/pakruh.com

سال نو مبارک ❤️🌹