❤️ اللّهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّد وَعَلَىٰ آلِ مُحَمَّد ❤️

چۆن سیستمی بەرگری جەستەم بەهێز بکەم؟

چەندین خۆراک هەن کە دەتوانن سیستەمی بەرگری لەش (مەناعە) بەهێز بکەن. ئەمانە هەندێک لە باشترین بژاردەکانن:

1. میوە و سەوزە:
• پرتەقاڵ، لیمۆ، کیوی (سەرچاوەی ڤیتامین C)
• سپێناغ، کەلەرم (سەرچاوەی ئەنتی ئۆکسیدانت)

2. چای سەوز:
• دەوڵەمەندە بە پۆلیفینۆڵ و ئەنتی ئۆکسیدانت

3. زەنجەفیل:
• خاسیەتی دژە هەوکردنی هەیە

4. سیر:
• یارمەتی بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی دەدات

5. ماست و پرۆبایۆتیکەکان:
• یارمەتی سیستەمی هەرس و بەرگری دەدەن

6. گوێز و تۆوەکان:
• سەرچاوەی باشی ڤیتامین E و زینکن

7. ماسی (وەک سەلمۆن):
• دەوڵەمەندە بە ئۆمێگا-٣

8. گۆشتی سوور (بە ڕێژەیەکی کەم):
• سەرچاوەی زینک و ئاسنە

9. شۆربای مریشک:
• یارمەتی کەمکردنەوەی هەوکردن دەدات

10. تورمەریک (زەردەچێوە):
• خاسیەتی دژە هەوکردنی بەهێزی هەیە

11. بیبەری ڕەنگاوڕەنگ:
• سەرچاوەیەکی باشی ڤیتامین C-یە

12. چای دارچینی:
• خاسیەتی دژە میکرۆبی هەیە

13. هەنگوین:
• خاسیەتی دژە باکتریایی هەیە

14. کاکاو و شۆکۆلاتەی ڕەش:
• دەوڵەمەندە بە ئەنتی ئۆکسیدانت

15. ئاوی خواردنەوەی تەواو:
• یارمەتی پاککردنەوەی لەش و بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری دەدات

گرنگە بزانین کە خواردنێکی هاوسەنگ و جۆراوجۆر لەگەڵ ژیانێکی تەندروست (وەک خەوتنی باش، وەرزش، و کەمکردنەوەی سترێس) باشترین ڕێگەیە بۆ بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری لەش.

ئایا دەزانی پەلکی پرتەقاڵ و لەیمون (حامز) گەوھەڕێکە بەڵام ئێمە فڕێی دەدەین و نڕخی ئەو گەوھەرە نازانین؟؟
ئیتر فڕێ مەدن دەتوانن ووشکی بکەنەوە دوواتر بەکاری بھێنن

# چەندین سوودی ھەیە بۆ تەندروستی ئێمە:-
- پێست جوان و شێدار دەکات

- پێربوونی دەم و چاو دوادەخات

- ددان سپی دەکاتەوە

- چەوری خراپ ناھێلی و کێش دادەبەزێنێت

- ھەرسکردنی خۆراک ئاسان دەکات

- لە قەبەزی و سکچون دەتپاڕێزی

- لەگەڵ گۆشت کوڵاندن بەکاربھێنن بۆن و تامی خۆش دەکات

- ئەتوانی ڕۆژانە چای لێ ئامادە بکەیت و بیخۆنەوە

## سوودی بۆ ماڵەوە:

- وەک پەینی سروشتی بۆ خاک و ڕووەکی ماڵەوە

- پاڕێزگاری دەکات لە نەھێشتنی مێرووڵە و پێشکە لە ماڵەوە

بلاوی بکەوە بەشداربە لەو خێرە .

نەخواردنی خۆراك بە گەرمی

ئەگەر ئێمەی موسڵمان شوێن سوننەتی پەیامبەرەکەمان (ﷺ) بکەوین، ئەوا سەرفەرازی دونیاو قیامەت دەبین.
لەم فەرمایشتەدا سەروەرمان هانمان دەدات کە خواردن بە گەرمی نەخۆین، تەماشاکەن کە چۆن توێژینەوەکان سەلماندوویانە خواردنی گەرم دەبێتە هۆی شێرپەنجە! کە لە یەکێک لە گۆڤاری پەبڵیشەرە بەناوبانگەکانی وەکو (Elsiever) و چەند پەبڵیشەرێکی دیکە بڵاو بوونەتەوە..
ئەم فەرمایشتە هەم بەڵگەی پێغەمبەرایەتییە، هەم ڕێنیشاندەرە بۆ دووربوون لە شێرپەنجە!

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/1097-0215%2820001115%2988%3A4%3C658%3A%3AAID-IJC22%3E3.0.CO%3B2-T

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0749379715004134

««««««««««««««««»»»»»»»»»»»»»»»»

خواردنی گەرم (بە عەرەبی: طعام ساخن، بە ئینگلیزی: hot food). هاوسەنگی لە هەموو بەشێکی ژیاندا شتێکی باشە، دەبێت ئەم هاوسەنگییە لە خواردنیشدا ڕەچاو بکرێت، واتا ئەو خۆراکانەی دەیخۆیت دەبێت نە زۆر گەرم بن نە زۆر سارد، نە بە بڕێکی زۆر بێت نە کەم، چونکە خواردنی زۆر گەرم یان زۆر سارد کاریگەری نەرێنی لەسەر تەندروستی دەبێت.

دوورکەوتنەوە لە خواردنی خۆراکی زۆر گەرم

کاتێک خۆراکێکی گەرم دەخۆیت لەوکاتەوەی دەچێتە ناو دەمەوە. بەرکەوتەی لەگەڵ ماددەکانی ناو دەم و زمان دەبێت، تا دەگات بە قوڕگ و سورێنچک، کاریگەری لەسەر هەموویان دەبێت، واتا دەبێتە هۆی ئازار و خورانی هەوکردنی ئەم ناوچانە.

کاریگەرییەکانی خواردنی خۆراکی زۆر گەرم

یەکێک لە کێشەکان کە دروست دەبێت ئەوەیە کە ئامانجی یەکەم لە خواردنی خۆراک بەدی نایەت، ئەوەش چێژوەرگرتن و تامکردنی خۆراکە کە بەهۆی گەرمی خۆراکەکەوە لەدەستی دەدەن.
دەرفەتی جوینی خۆراک لەدەست دەچێت، ئەگەر خۆراکەکە لەناو دەمدا بەباشی نەجویرێت لەکاتی هەرسدا ناتوانرێت قەرەبوو بکرێتەوە.
بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی گەدە و کێشەی هەرسکردن بۆ ئەوەی گەدە بتوانێت بەشێوەیەکی باش و دروست خۆراک هەرس بکات، دەبێت پلەی گەرمی گونجاوبێت، واتا ئەگەر گەدە سارد یان وشک ببێتەوە پڕۆسەی هەرسکردن کێشەی دەبێت، بەهەمان شێوە ئەگەر پلەی گەرمی گەدە زیاد لەپێویست بەرز بێت کێشە بۆ هەرسکردنی خۆراک دروست دەبێت، کاتێک خۆراکی زۆر گەرم دەخۆیت پلەی گەرمی گەدە ئاستی سروشتی خۆی تێدەپەڕێنێت، ئەمەش دەبێتە هۆی ئاڵۆزبوونی قۆناغەکانی هەرسکردن و هەڵمژینی خۆراک.
ئەو کەسانەی بۆ ماوەیەکی زۆر خۆراکی زۆر گەرم دەخۆن دەبێتە هۆی زیان گەیاندن بە قوڕگ، سورێنچک و برینی گەدە، لەکۆتاییدا شێرپەنجە.
بەکارهێنانی خۆراکی زۆر گەرم دەبێتە هۆی سووتانەوەی کۆئەندامی هەرس، بەجۆرێک خواردنەوە زۆر گەرمەکان لەگەڵ چوونە ناو دەم، هەتاکوو دەگات بە گەدە کاریگەری جێدەهێڵێت، بەشێک لە ماددە خۆراکییەکان کە لە دۆخی ڕەقیدان، زیانی کەمتر بە کۆئەندامی هەرس دەگەیەنن. چونکە پێش چوونە خوارەوەیان گەرمییەکە لەناو دەمدا جێدەهێڵن و زیانی زۆر بە سورێنچک و گەدە ناگەیەنن.
خۆراکی زۆر گەرم دەتوانێت زیان بە چەژەگۆپکەکان بگەیەنێت، ئەگەر چەژەگۆپکەکان بسووتێن، کەسەکە توانای تامکردن و جیاکردنەوەی تامەکان لەدەست دەدات.

پەیامێك ..
️ رسول اللّٰه فەرمویەتی العین حق ، لەگەڵ ئەوەشا نابێ ئێمە هەموشتێ بەرینەوە بۆچاو بێ ئاگا لەتاوانەکانمان ،

ئۆتۆمبێل تێکدەچێت = دەوترێ چاوە.
دەستگیراندارییەک کە ڕووی نەدا = دەوترێ چاوە
کێشەی هاوسەرگیری = دەوترێ چاوە.
لەدەستدانی بازرگانی = دەوترێ چاوە.

بێ ئاگا لەوەی کە ئێمە لە سەرپێچییەکاندا دەسوڕێینەوە،هەرگیز بە بیری هیچ کام لە ئێمەدا نەهاتووە کە هۆکاری ئەو بەڵایانەی بەسەردمان دێت گوناهەی خۆمانە!!.

وەکۆ چۆن اللە تعالی فەرمویەتی بۆقەمانی پێش ئێمەش ،،

💎فأخذهم اللە بذنوبهم
💎فأهلکنهم بذنوبهم
💎اصبناهم بذنوبهم

دەبێ دڵنیابین کە هەموو شتێک بە قازانجی ئێمە دەڕوات..اللە تعالی شتەکان بە حیکمەتێک بەڕێوە دەبات کە لە تێگەیشتنی تۆ زۆر گەورەترو زیاترە.

وەپلەو پایەی بەرز تەنها بە ناخۆشی وناڕەحەتی  بەدەست دەهێنرێن.

💎ابن تیمیە 💎

مەساج کردنی ئەم شوێنە لەژێر پێیەکان هۆکارە بۆدابەزینی فشاری خوێن ،،بەئیزنی اللە

وەبەردەوام بون لەسەر کەڵەشاخ باشترینە بۆ ئاسایی بونی فشاری خوێن .

هەندێ خۆراک هەن کەدژی قۆلۆنە ، لەوانە :

گەنم بەهەمو جۆرێکی

خوواردنی چەور

خواردنەوە غازێکان

خواردنی تیژ 
 
شیرینی

شیر

ئەلیاف

ئەو خواردنانەی کافینی تێدایە ، وەکو قاوەوو چاو. . هتد

ئەو شتانەی بە هۆی گوناهەوە ڕوو لە مرۆڤ ئەکەن :

* سەرفرازنەبون
* تێک چونی بۆچون
* ڕاستی لێونبوون
* دڵ وێرانبوون
* نەمانی زیکر
* کات بەفیڕۆدان
* نامۆیی نێوان بەندە و پەروەردگاری
* گیرانەبونی دوعا
* دڵ ڕەقی
* نەمانی بەرەکەت لە تەمەن و ڕزقدا
* بێ بەش بوون لە زانستی بەسود
* سەرشۆڕی و شەرمەزاری
* گاڵتە پێکردنی لە لایەن دوژمنانیەوە
* دڵ تەنگی
* توش بوون بە برادەری خراپ کە دڵی بۆگەن دەکەن و کاتی بەفیڕۆ دەدەن
* غەمگینی و خەفەت باری
* بێ کامەرانی و ژیان ناخۆشی ... هتد

#کتێبی_ئاوێتەی_دڵ

یەک قاپ لە گەنمەشامی نزیکەی سێ گرام لە مادەی ریشاڵیی تێدایە، دەزانین ئێمە هەمیشە قاپێک زیاتر دەخۆین، ئەمەش زۆر باشە چونکە لەڕۆژێکدا دەبێت بەنزیکەیی ٢٥ گرام بخۆین"
چونکە مادە ریشاڵەییەکان وات لێدەکات زووتر هەست بە تێربوون بکەیت، هەروەها ئاستی کۆلیسترۆڵی خوێنیش لەخوێندا کەم دەکاتە و لە مەترسی نەخۆشییەکانی دڵ و جەڵتەی مێشک بەدوورت دەگرێت.
هەروەها گەنمەشامی پڕێتی لە جۆراو جۆری مادە خۆراکییەکان وەک ڤیتامین B و دژە ئۆکسان و سوڕی خوێن باش دەکات و کۆئەندامی هەرس پەرە پێدەدات .

🔊 جوان بیبینە کە جگەرە چی پێ دەکرێت...

سبحان اللە تەماشای مرۆڤ بکەن چۆن دروست ئەبێت؟!

تووشبوون بە هەڵامەت و هاتنە خوارەوەی ئاوی لوت بەهۆی سەرما و ڤایرۆس یان هەوکردنی لوتەوە نەخۆشیەکە بە گشتی تووشمان دەبێت و بێزارمان دەکات، چونکە دەبێت کەسی تووشبوو بەردەوام لووتی بە پارچەیەک کلێنس بسڕێت و زۆرجار لە ئەنجامی زۆر دووبارەبوونەوە لوت بریندار دەبێت، ڕەنگە بۆ خانمانی دووگیان دووهێندە بێزارکەر بێت، چونکە ناتوانن دەرمان بەکاربهێنن.

دەکرێت دوور لە بەکارهێنانی دەرمان لەڕێگای ئەم پێکهاتە سروشتیانەوە چارەسەری هەڵامەت بکەیت و ئەو ئاوەی بە لوتدا دێتە خوارێ کەمی بکەیتەوە یان نەیهێڵیت:

1-بەکارهێنانی هەڵمی ئاو و هەڵمژینی، یەکێکە لە چارەسەرە گونجاوەکان بەتایبەت بۆ خانمانی دووگیان، دەفرێکی پڕ لە ئاو گەرم بکە و سەری پێدا بگرە و هەڵیمژە بەڵام ئاگاداربە سەرت هێندە نزیک نەبێت ئاوە گەرمەکەی بەربکەوێت، هەوڵبدە ڕۆژانە 2-3 جار ئەم کردارە دووبارە بکەیتەوە، دەکرێت ئاوەکە کەمێک چای سەوز یان زەنجەبیلی تێبکەیت بۆ ئەوەی کاریگەری زیاتر بێت.

2-بەکارهێنانی ئاو و خوێ وەک چارەسەر زۆر گونجاوە وەک پێکهاتەیەکی سروشتی و کەمێک خوێ و ئاوی شلەتێن تێکەل بکە و چەند دڵۆپێک بکەرە لوتتەوە بە سەرنج یان هەر ئامرازێکی دیکە و ڕۆژانە سێجار هەوڵبدە دووبارەی بکەرەوە بۆ پاککردنەوەی تەواوی لوت و نەهێشتنی هەوکردن.

#بەردەوام ئەبێ

3-خۆشتن لە گەرماوێکی گەرم و هەڵماویدا سوودێکی زۆری هەیە و هەوکردنی لوت کەمدەکاتەوە و لایەنی کەم بۆ ماوەیەک هەناسەدانت هێواش و ئاسان دەبێت و هەست بە ئارامی دەکەیت.

4-هەوڵدان بۆ خواردنەوەی بڕێکی زۆر شلەمەنی وەک ئاو و خواردنەوە گەرم و سروشتی و ڕووەکیەکان، چونکە یارمەتیدەرە بۆ زوو چاکبوونەوە.

5-جەوەنەی بچوک هەیە کە بڕێکی کەم ئاوی گەرمی تێدەکەن و دەتوانیت بەهەمان شێوەی بەشەکانی دیکە بۆ لوت بەکاریبهێنیت، چونکە ئەو گەرمیە سوودی و هەیە و هەستێکی ئارامکەرەوەت پێدەبەخشێت.

6-خواردنی سیر یەکێکە لە باشترین چارەسەرەکان بۆ زۆر نەخۆشی بەتایبەت سەرمابوون و تووشبوون بە ئەنفلۆنزا و کۆکە و لەناوبردنی بەکتریا و میکرۆب، هەوڵبدە ڕۆژانە 2-3 دەنگ سیر یان حەبی سیر بخۆیت.

7-لەکاتی نزیکبوونەوە لە خەو شەوانە پێشتر کەمێک سەرت بە بەرزی ڕابگرە بۆ ئەوەی کەمێک هەناسەدان ئارام بێتەوە.

8-هەڵمژینی بۆنی پیاز ڕێگایەکی بەسوودە بۆ ئاسانکردنی هەناسەدان و کەمکردنەوەی هەوکردن و هەڵامەت، هەوڵبدە بۆ ماوەی 3-4 خولەک بۆنی هەڵمژیت یان لە پەنا سەری خۆتدا دایبنێت کاتی خەو.

9-سرکەی سێو کاریگەرییەکی بەهێزی هەیە بۆ چارەسەری هەڵامەت و دەکرێت دوو کەوچک سرکە و کەوچکێک هەنگوین لەگەڵ کوپێک ئاوی گەرم تێکەڵ بکەیت و پێش نوستن بیخۆیتەوە.

10-زەیتی ئۆکالبتوس یان کافور لە دووکانی تایبەت بە ڕووەکە سروشتیەکان و عەتارەکان دەستدەکەوێت و سوودێکی زۆری هەیە بۆ چارەسەری هەڵامەت، دەکرێت کەمێک بخەیتە سەر لۆکە و بۆ ماوەیەکی بۆنی بکەیت یان بیدەیت لە پێخەفی نوستنەکەت.

#کۆتای

ڕۆژانە دەبێت بەشێكی خواردن بریتی بێت لە خۆراكی كاڵ (سەوزە و میوەی تازە)، چونكە هەندێك لە ئەنزیمەكان و ڤیتامینەكان بە پلەی گەرمی بەرز وە بەركەوتنی هەوا (لەدوای لەتكردن یان وردكردنی) تێكدەچن و كاریگەریان نامێنێت.

🏷لەم ڤیتامینە گرنگانە بریتییە لە (ڤیتامین E) كە زۆر پێویستە بۆ:

- هەرسكردنی خۆراك و توانای ماسولكەكانی لەش بەهێز دەكات و بۆ بێهێزی زۆر باشە. 
- بۆ تەندروستی دڵ و بۆریەكانی خوێن زۆر پێویستە.
- دژی جەڵتەیە و دژی ڕەقبونی بۆریەكانی خوێنە.
- بۆ كاركردنی مێشك و دەمارەكان.
- بۆ تەندروستی دەرونی و ئارامی دڵ و دەرون.
- دژی شێرپەنجەیە.
- دژی ماددە زیانبەخشەكانی ناو خوێنە.
- بەهێزكردنی توانای بەرگری لەش.
- بۆ باشتركردنی بینین، خۆپاراستن لە ئاوی سپی.

🟢سەرچاوەكانی ڤیتامین ئی:

دەبێت كەمێك چەوری یان زەیتی زەیتون لەگەڵ سەوزە بخورێت تاوەكو ڤیتامین E هەڵبمێژرێت لەلایەن ڕیخۆڵەوە.

1. گوێز و بادام، گوڵەبەڕۆژە، چەرەسات، ناوكەكولەكە؛  كە گرفتی لەناوچونی ڤیتامین ئی بە گەرمی وادەكات بە كاڵی بوخرێت.

2. سەوزەی گەڵای پان؛ سڵق، كاهو، سپێناغ، بڕوكلی.

3. زەیتی دانەوێڵە.

4. زەیتی زەیتون.
 
5. میوە؛ قەیسی، كێوی.

6. ماسی.

7. گۆشتی باڵندە.

بەشێوەی دەرمان ڤیتامین E هەیە كە لە ئەندازەی ڕێپێدراوی ڕۆژانە  زۆر زیاترە (200 - 400 یەكە) كە باشترە هەر سێ ڕۆژ یەك حەبی بوخرێت.

ئەو تەمبەڵانە کێن بەس بینەرن بیخۆننەوە کاکە سوودی لێ ئەبینن بإذن اللە 🤔