group-telegram.com/nasserfakouhi/8319
Last Update:
نماد و اسطوره
پیشتر اشاره کردیم که "نجوم" و "تنجیم" در روش‌ها و رویکردهای اسطوره‌شناسی اهمیت بسیار دارد. این اهمیت نزد محققان گاه تا اندازه‌ای بود که بسیاری خاستگاهِ اسطوره را به اجرامِ سماوی و نجوم مربوط می‌کردند. گرچه امروزه این نظریه‌ها منسوخ‌اند، اما بر همگان اهمیتِ اجرامِ سماوی، آسمان و گردشِ سیارگان در شناختِ مباحثِ اسطوره‌شناسی و تاویل و تفسیرِ نمادها مسلم است.
ترکیبِ اضافی "شیرِ آب" برای ابزاری که روزانه با آن سروکار داریم، گویا برای ما پرسشی از جهت شی‌گونگی، معنای آن و ... ایجاد نمی‌کند، گویی چیزی آشکار و بدیهی است! با این همه این دالِ زبانی که به مدلول 🚰 اشاره دارد، هیچ ارتباط روشنی میان "شیرِ جانور" 🦁 یا "شیر ِخوراکی" 🥛و "آب" را مشخص نمی‌کند. به ویژه این که در ترکیب‌های دیگر "شیر فلکه"، "شیر گاز" و یا "شیر سماور" هم همین واژه را داریم. مسلم است که از میان دو گزینه‌ی "شیر"ِ جانور و " شیر"ِ خوراکی اولی پذیرفته می‌شود. اما اگر هم شیر جانور را بپذیریم، دلیلِ این ارتباط به سادگی توضیح داده نمی‌شود. شاید بگوییم منظور سر شیرهای سنگی است که از آن آب بیرون می‌آمد، اما چرا از سر شیر برای جریان آب استفاده می‌شده؟ به عبارتی برای توضیح این ترکیبِ ساده‌ی زبانی همه‌ی دانش واژه‌نامه‌‌ای، دستور زبانی یا زبان‌شناسیِ خود را هم اگر به کارگیریم، ما را به ارتباطِ معناییِ "شیر" و "آب" نمی‌رساند.
پدیده‌ی سر شیرهای سنگی که از آن آب بیرون می‌آید، در معماریِ اروپا و دیگر جایها شواهدِ بسیار دارد، با این همه، تا آنجا که من باخبرم، در هیچ یک واژه‌ی "شیر ( Leon, Leo, lion, Lowe...) را برای این ابزار به کار نمی‌برند. در زبانِ فارسی اما از ترکیبِ شیر و آب، ابزاری را مُراد داشته‌ایم که امروزه برای همگان آشناست. اما بعد همین بخشِ شیر را به طور مکانیکی برای هر ابزاری که کاربردی مشابه داشته تعمیم داده‌ایم، البته فاقد مدلول تصویری که خود در زبان‌شناسی نیاز به توضیح دارد.
در مقاله‌ی "اسطوره‌شناسیِ شیرِ آب" (فصلنامه زبان و ادبیات تفسیری- تطبیقی، ۱۳۹۴) خاستگاهِ نجومیِ پدیده و دلیل مربوط شدنِ شیرِ جانور با آب را توضیح داده‌ایم.
( اخیراً در بیت زیر منتسب به سلمان ساوجی به شاهد معتبر دیگری از کاربردِ این ابزار از قرن هشتم برخوردم:
شیر گردون بیشه گر بر مرغزارت بگذرد
از صفای شیر حوضت آبش آید در دهان)
BY ناصر فکوهی / نوشته‌ها و سایر فایل‌ها
Warning: Undefined variable $i in /var/www/group-telegram/post.php on line 260
Share with your friend now:
group-telegram.com/nasserfakouhi/8319