Нашы цэннасці_20241108_225515_0000.pdf
1.9 MB
Ластоўскі як сацыяльны філосаф⚡
8 лістапада 1883 года нарадзіўся знакаміты беларускі гісторык, публіцыст і пісьменнік В. Ластоўскі. Сярод яго незлічоных навукова-публіцыстычных прац, варта вылучыць выдадзены ў 1919г. артыкул «Нашы цэннасці», у якім ён паспрабаваў філасофскі асэнсаваць і растлумачыць паняцце нацыі.
Нацыя, паводле Ластоўскага - гэта гістарычная супольнасць, якая атрымоўвае сваю цэльнасць з дапамогай агульных каштоўнасцяў. Іх, аўтар падзяляе на дзве групы: матэрыяльныя(дзяржаўнасць, войска, выканаўчыя органы і іншыя органы ўлады) і маральныя(прыватнаўсталяваныя інстытуцыянальныя і індывідуальныя каштоўнасці). Інстытуцыянальныя каштоўнасці разам з маральнымі нормамі маюць арганізацыйныя формы, да якіх ён прылічае царкву, пачуццё нацыянальнай годнасці і культурныя звычаі. Да асаблівай групы аўтар адносіць ідэальныя каштоўнасці, гэта: гісторыя, традыцыі і ідэалы народа. Галоўнымі элементамі нацыянальнай супольнасці беларусаў ёсць мова, звычаі, пачуццё агульнасці, гісторыя і традыцыі.
#філасофія
8 лістапада 1883 года нарадзіўся знакаміты беларускі гісторык, публіцыст і пісьменнік В. Ластоўскі. Сярод яго незлічоных навукова-публіцыстычных прац, варта вылучыць выдадзены ў 1919г. артыкул «Нашы цэннасці», у якім ён паспрабаваў філасофскі асэнсаваць і растлумачыць паняцце нацыі.
Нацыя, паводле Ластоўскага - гэта гістарычная супольнасць, якая атрымоўвае сваю цэльнасць з дапамогай агульных каштоўнасцяў. Іх, аўтар падзяляе на дзве групы: матэрыяльныя(дзяржаўнасць, войска, выканаўчыя органы і іншыя органы ўлады) і маральныя(прыватнаўсталяваныя інстытуцыянальныя і індывідуальныя каштоўнасці). Інстытуцыянальныя каштоўнасці разам з маральнымі нормамі маюць арганізацыйныя формы, да якіх ён прылічае царкву, пачуццё нацыянальнай годнасці і культурныя звычаі. Да асаблівай групы аўтар адносіць ідэальныя каштоўнасці, гэта: гісторыя, традыцыі і ідэалы народа. Галоўнымі элементамі нацыянальнай супольнасці беларусаў ёсць мова, звычаі, пачуццё агульнасці, гісторыя і традыцыі.
#філасофія
Адвечная думка
Нашы цэннасці_20241108_225515_0000.pdf
Цікава, што, для Ластоўскага, дзяржава як матэрыяльная каштоўнасць ёсць істотным фактарам фармавання і развіцця нацыі, але пры наяўнасці досыць высокай ступені аўтаноміі ў нацыянальнай супольнасці (інакш кажучы, пры высокім узроўні аўтаноміі грамадзянскай супольнасці) ён дапускаў магчымасьць намнажэння духоўнага патэнцыялу народа па-за нацыянальнай дзяржавай.
Падкрэслю, што прыкметнай асаблівасцю разважанняў Ластоўскага застаецца яго пэўная сістэмнасць:
1. Нацыя.
2. Матэрыяльныя, духоўныя і ідэальныя каштоўнасці.
3. Інстытуцыянальныя каштоўнасці.
4. Арганізацыйныя формы (што ствараюцца грамадскасцю).
Усё гэта нагадвае нейкую сумесь сацыяльна-філасофской логікі Арыстотэля (аналіз, расчапленне цэлага грамадства на яго неабходныя складнікі, логікі прапарцыянальных, гарманічных узаемаадносін у грамадстве), а таксама логіку мыслення Гобса (які, як вядома, шмат чаго пераняў, а затым і пашырыў ідэі Арыстотэля), з яго цялесным Левіяфанам. Ва ўяўленні Ластоўскага, нацыя, як цэльная супольнасць (як цэлае) ёсць арганічнаю, а жывою яна становіцца з дапамогай нацыянальных ідэалаў. Цэльнасць і дабрабыт нацыі, такім чынам, ёсць пэўнай формаю ажыццяўлення сацыяльнай гармоніі, а яна, дазваляе нацыі жыць незелажна, што ў сваю чаргу, прадугледжвае Ластоўскім ўсеагульнае шчасце і дабрабыт. То бок тут, Ластоўскі выступае як эклектык напрацаванай стагоддзямі традыцыі логікі мыслення Арыстотэля, а гэтак-жа сучаснай для яго сацыялогіі XIX-XXст., з грунтам на мысленне Дзюркейма, цікавага сацыяльнага тэорэтыка-функцыяналіста, які адводзіў маралі, як духоўнаму складніку грамадства, важнае месца (у Ластоўскага падобную нарматыўную функцыю выконваюць нацыянальныя ідэалы).
#беларуская_думка
#філасофія
Падкрэслю, што прыкметнай асаблівасцю разважанняў Ластоўскага застаецца яго пэўная сістэмнасць:
1. Нацыя.
2. Матэрыяльныя, духоўныя і ідэальныя каштоўнасці.
3. Інстытуцыянальныя каштоўнасці.
4. Арганізацыйныя формы (што ствараюцца грамадскасцю).
Усё гэта нагадвае нейкую сумесь сацыяльна-філасофской логікі Арыстотэля (аналіз, расчапленне цэлага грамадства на яго неабходныя складнікі, логікі прапарцыянальных, гарманічных узаемаадносін у грамадстве), а таксама логіку мыслення Гобса (які, як вядома, шмат чаго пераняў, а затым і пашырыў ідэі Арыстотэля), з яго цялесным Левіяфанам. Ва ўяўленні Ластоўскага, нацыя, як цэльная супольнасць (як цэлае) ёсць арганічнаю, а жывою яна становіцца з дапамогай нацыянальных ідэалаў. Цэльнасць і дабрабыт нацыі, такім чынам, ёсць пэўнай формаю ажыццяўлення сацыяльнай гармоніі, а яна, дазваляе нацыі жыць незелажна, што ў сваю чаргу, прадугледжвае Ластоўскім ўсеагульнае шчасце і дабрабыт. То бок тут, Ластоўскі выступае як эклектык напрацаванай стагоддзямі традыцыі логікі мыслення Арыстотэля, а гэтак-жа сучаснай для яго сацыялогіі XIX-XXст., з грунтам на мысленне Дзюркейма, цікавага сацыяльнага тэорэтыка-функцыяналіста, які адводзіў маралі, як духоўнаму складніку грамадства, важнае месца (у Ластоўскага падобную нарматыўную функцыю выконваюць нацыянальныя ідэалы).
#беларуская_думка
#філасофія
Даражэнькія, сёння хочам вам распавесці пра самыя цікавыя коміксы па-беларуску!
Публікацыі новага якаснага кантэнту адбываюцца штодня.
Далучайцеся да свету сучасных беларускамоўных коміксаў на штодзённыя тэмы ❤️
Публікацыі новага якаснага кантэнту адбываюцца штодня.
Далучайцеся да свету сучасных беларускамоўных коміксаў на штодзённыя тэмы ❤️
202-205.pdf
742.1 KB
«ў сучасных умовах філасофская рэфлексія знаходзіцца ў напружаных адносінах са сваім духоўным атачэннем. Так, навука заняла настолькі трывалыя культурныя пазіцыі, што можа абыякава ставіцца да спроб яе легітымацыі, якія рабіліся ў абсягу філасофіі ([...]). Больш за тое, сітуацыя ва ўзаемадачыненнях гэтых дзвюх духоўных формаў складваецца так, што філасофіі неабходна паклапаціцца пра сваю ўласную легітымацыю. Гэта звязана і з культурным статусам навукі ва ўмовах тэхнагеннай цывілізацыі, і з вынікамі інтэнсіўнага навуковага пошуку. У такіх варунках можа падацца, што існуюць падствы разглядаць навуку ў пэўным сэнсе як канкурэнтку філасофіі, як той духоўны асяродак, дзе мы маем найбольш эфектыўныя сродкі для вырашэння праблем, якія традыцыйна лічыліся кампетэнцыяй апошняй (тэарэтычнае апісанне свету ў цэлым, праблема свядомасці і г.д.).»
Бабко А.І. «Філасофія ў сістэме духоўных формаў: спроба пастаноўкі праблемы ў сучасным культурным і міжкультурным кантэксце»
#філасофія
Бабко А.І. «Філасофія ў сістэме духоўных формаў: спроба пастаноўкі праблемы ў сучасным культурным і міжкультурным кантэксце»
#філасофія
❗Нашыя сябры з «Прышпільнай майстэрні» ладзяць розыгрыш!
🎁Сярод прызоў: скідка 20% на ўсю прадукцыю брэнда, унікальны брэлок пад заказ і галоўны прыз — старажытная настольная гульня!
Для таго, каб паўдзельнічаць, дастаткова перайсці да гэтага поста ў інстаграм, паставіць яму падабайку, адзначыць у каментарах сябра і выкласці інстаграм-гісторыю з адметкай @pryspilnajamajsternia.
❗Сам розыгрыш адбудзецца ўжо 30 лістапада, паспейце ўсё зрабіць! Жадаем усім поспехаў!
🎁Сярод прызоў: скідка 20% на ўсю прадукцыю брэнда, унікальны брэлок пад заказ і галоўны прыз — старажытная настольная гульня!
Для таго, каб паўдзельнічаць, дастаткова перайсці да гэтага поста ў інстаграм, паставіць яму падабайку, адзначыць у каментарах сябра і выкласці інстаграм-гісторыю з адметкай @pryspilnajamajsternia.
❗Сам розыгрыш адбудзецца ўжо 30 лістапада, паспейце ўсё зрабіць! Жадаем усім поспехаў!
Спадарства! Мы (група аўтараў беларускага кантэнту ў ТГ) рады прадаставіць вам адноўленую папку «Кантэнт 2.0».
Дапрацаваны спіс годных паблікаў на самыя розныя тэмы: мемы, этнаграфія, архітэктура, сэкс-асвета і шмат чаго яшчэ.
Давайце разам падтрымліваць годны беларускамоўны кантэнт!
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
Калі нехта жадае далучыцца да падборкі зьвяртайцеся сюды ў "Прышпільныя коміксы": @pryshpilny_bot
Дапрацаваны спіс годных паблікаў на самыя розныя тэмы: мемы, этнаграфія, архітэктура, сэкс-асвета і шмат чаго яшчэ.
Давайце разам падтрымліваць годны беларускамоўны кантэнт!
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
https://www.group-telegram.com/addlist/u20xYPjfRV9hNjVi
Калі нехта жадае далучыцца да падборкі зьвяртайцеся сюды ў "Прышпільныя коміксы": @pryshpilny_bot
Forwarded from Я бачыў Бога (Smiiths)
Сімулякр 🪅
Гэты тэрмін пачаў распаўсюджваць Жан Бадрыйяр, які апісваў змену свету і апісваў асцярогу наконт будучага ўспрымання рэальнасці чалавекам.
Сімулякр — гэта копія рэальнасці, якой насамрэч не існуе.
Кажучы больш проста — гэта тое, што імкнецца замяніць рэальнасць. Яскравы прыклад: фота мадэлі ў інстаграме, якая выглядае амаль ідэальна. Фільтры, колеракарэкцыя, макіяж і г.д. Але насамрэч гэтая мадэль у жыцці выглядае інакш. Гэта і ёсць сімулякр.
Бадрыйяр пісаў, што такія сімулякры могуць паўплываць на нашае ўспрыманне рэальнасці і змяняць нас. Што і адбываецца. Эталонам прыгажосці з'яўляецца сімулякры, калі браць мінулы прыклад.
Але ці гэта дрэнна? Вядома, што сказаць адназначна нельга. Сімулякры, вядома, сталі вялікай часткай нашага жыцця. І зараз яны паўсюль. Таксама яны змяняюць наш светапогляд, бо сімулякр імкнецца змяніць наш погляд на рэальнасць.
Аднак нельга сказаць, што сімулякры замянілі рэальнасць. Пра тое, што аб'ектыўная рэальнасць усё яшчэ галоўнае кажа то, што мы не заўважаем яе. А вось сімулякры, такія як малюнкі, зробленыя штучным інтэлектам мы ўсё ж такі спрабуем заўважыць.
Наша сувязь з рэальнасцю заўсёды аб'ёмна і працяглая. Сімулякр — гэта момант, ён аднаслойны. Возьмем у прыклад шпацыр у лесе, які мы сфатаграфавалі, каб запосціць у інстаграм. Палічым, што фота нашага лесу ідэальнае, мы ж імкнемся паказаць самае прыгожае. Правільны свет, фільтры і ракурс. Мы вельмі добра перадалі пачуцці. Але гледачы атрымалі менавіта прыгажосць моманту. Яны не адчулі аб'ём пачуццяў, які быў у нас напрацягу ўсяго шпацыра.
Наша магчымасць успрымаць рэальнасці ў працягласці — тое, што не падуладна сімулякрам.
Калі адказваць на пытанне Бадрыйяра, ці змене сімулякр рэальнасць: на мой погляд да гэтага вельмі далёка. Пасля доўгіх часоў за Тык-Токам, калі выйсці на вуліцу, мы можам адчуць аб'ём эмоцый ад рэальнасці. Нават у свеце сімулякраў, у нас застаецца магчымасць успрымаць рэальнасць.
Гэты тэрмін пачаў распаўсюджваць Жан Бадрыйяр, які апісваў змену свету і апісваў асцярогу наконт будучага ўспрымання рэальнасці чалавекам.
Сімулякр — гэта копія рэальнасці, якой насамрэч не існуе.
Кажучы больш проста — гэта тое, што імкнецца замяніць рэальнасць. Яскравы прыклад: фота мадэлі ў інстаграме, якая выглядае амаль ідэальна. Фільтры, колеракарэкцыя, макіяж і г.д. Але насамрэч гэтая мадэль у жыцці выглядае інакш. Гэта і ёсць сімулякр.
Бадрыйяр пісаў, што такія сімулякры могуць паўплываць на нашае ўспрыманне рэальнасці і змяняць нас. Што і адбываецца. Эталонам прыгажосці з'яўляецца сімулякры, калі браць мінулы прыклад.
Але ці гэта дрэнна? Вядома, што сказаць адназначна нельга. Сімулякры, вядома, сталі вялікай часткай нашага жыцця. І зараз яны паўсюль. Таксама яны змяняюць наш светапогляд, бо сімулякр імкнецца змяніць наш погляд на рэальнасць.
Аднак нельга сказаць, што сімулякры замянілі рэальнасць. Пра тое, што аб'ектыўная рэальнасць усё яшчэ галоўнае кажа то, што мы не заўважаем яе. А вось сімулякры, такія як малюнкі, зробленыя штучным інтэлектам мы ўсё ж такі спрабуем заўважыць.
Наша сувязь з рэальнасцю заўсёды аб'ёмна і працяглая. Сімулякр — гэта момант, ён аднаслойны. Возьмем у прыклад шпацыр у лесе, які мы сфатаграфавалі, каб запосціць у інстаграм. Палічым, што фота нашага лесу ідэальнае, мы ж імкнемся паказаць самае прыгожае. Правільны свет, фільтры і ракурс. Мы вельмі добра перадалі пачуцці. Але гледачы атрымалі менавіта прыгажосць моманту. Яны не адчулі аб'ём пачуццяў, які быў у нас напрацягу ўсяго шпацыра.
Наша магчымасць успрымаць рэальнасці ў працягласці — тое, што не падуладна сімулякрам.
Калі адказваць на пытанне Бадрыйяра, ці змене сімулякр рэальнасць: на мой погляд да гэтага вельмі далёка. Пасля доўгіх часоў за Тык-Токам, калі выйсці на вуліцу, мы можам адчуць аб'ём эмоцый ад рэальнасці. Нават у свеце сімулякраў, у нас застаецца магчымасць успрымаць рэальнасць.
«4. Духоўная культура нацыі, як вядома, уяўляе сабой іерархічную сістэму з шматлікіх структурных узроўняў, у аснове якой ляжыць нацыянальная мова, гэты, па выразу Хайдэгера, дом нашага духоўнага быцця. Усе без выключэння больш канкрэтныя формы духоўнай культуры народа, калі гэта культура сапраўды створана народам, а не запазычана ці тым болей навязана сазне, рэалізуюцца, пачынаючы з мастацкай літаратуры і канчаючы рэлігіяй, толькі праз нацыянальную мову. Больш таго, мова як сродак рэалізацыі духоўнай культуры, актыўна ўплывае і на культуру матэрыяльную (сацыя-лінгвістычная канцэпцыя Сэпіра-Уорфа). Як чалавек гавора, так бачыць і гэтак жа сама і дзейнічае. Перш чым зрабіць матэрыяльную рэч, чалавек стварае яе ідэальную мадэль у сваёй галаве (Маркс), а гэтая мадэль рэалізуецца і маркіруецца толькі пры дапамозе мовы, гэтай матэрыялізаванай формы свядомасці. Менавіта праз мову духоўная культура ўплывае такім жа творча-актыўным чынам і на эканоміку, пра што пісаў памянёны ўжо Макс Вэбэр. Наогул, зноў такі як паасобны індывід становіцца асобай і можа далей развіваць сваю індывідуальную свядомасць толькі навучыўшыся гаварыць, так і грамадства, народ рэалізуе сваю калектыўную нацыянальную самасвядомасць таксама праз нацыянальную мову. Гэта асабліва істотна для аўтахтонных народаў, сфарміраваных на зыходнай сваёй тэрыторыі і не згубіўшых яшчэ свае падсвядомыя этнічныя і гістарычныя карані (Злучаныя Штаты і лацінская Амэрыка стварылі свае сацыяльныя формы і нацыянальныя дзяржавы на базе хаатычна перамешаных культур народаў-перасяленцаў і абломкаў індзейскіх культур і таму тут не могуць служыць адпаведным прыкладам). Мова, такім чынам, аказваецца адным з найгалоўнейшых элементаў нацыянальнай культуры наогул, адпаведна выступаючы таксама і найважнейшым фактарам захавання дзяржаўнага суверэнітэту. Нездарма ж у Бібліі з вельмі глыбокім сэнсам гаворыцца пра стварэнне Госпадам Богам менавіта розных нацыянальных моў, каб перашкодзіць забыўшым Бога людзям будаваць ўсялякага роду вавілонскія вежы ў выглядзе “інтэрнацыянальных грамадстваў” альбо глабальных каланіяльна-фінансавых імперый.»
«Нацыянальная культура і суверэнітэт (кароткія тэзісы)» Мікола Крукоўскі
#філасофія
#культуралогія
#беларуская_думка
«Нацыянальная культура і суверэнітэт (кароткія тэзісы)» Мікола Крукоўскі
#філасофія
#культуралогія
#беларуская_думка
Forwarded from Я бачыў Бога (Smiiths)
Беларускі фальклор 📖
Нядаўна я трошкі больш азнаёміўся з беларускімі казкамі, якія ўразілі мяне сваёй красой. Вядома, я не меў шмат матэрыяла для параўнання з фальклорам іншых краін і ўвогуле раблю дылетантскую працу. Са знаёмага я глядзеў часта на рускія казкі, спрабуючы выявіць, што паміж імі рознае і аднолькавае.
👁 Першае, што я заўважыў – сэнс і маральныя прынцыпы, якія перадаюцца па-рознаму. Рускія казкі, на мой погляд часта перадаюць важнасць хітрасці. Яскравы прыклад – калабок. Які збег ад усіх. Хоць і ў канцы ён не пазбег смерці, але ў ёй падкрэсліваецца моц хітрасці. Усё такі з дапамогі яе ён пазбег смерці некалькі раз. У беларускіх казках я заўважыў больш акцэнт на прыняцця абставін і змагання з імі. Спробу змагання праўдай, нават калі яна дапаможа менш, чым падман.
🍎 Мяне ўразіла вартасць прыроды ў беларускім фальклору, фаталізм некаторых гісторый і іх сінтэз (напрыклад легенда пра возера Нарач). Моцнасць прыроды і яе святую аўру ў паданнях немагчыма не падкрэсліць. У беларускіх казках і паданнях яна часта займае цэнтральнае месца. Лес, поле, рэкі і азёры — не проста дэкарацыі, а жывыя ўдзельнікі падзей. Напрыклад, Дрымучыя Лясы, Святыя Крыніцы ці Балоты часта апісваюцца як месцы містычнай сілы. У гэтых апавяданнях чалавек ніколі не супрацьстаіць прыродзе, а жыве ў гармоніі з ёй або спрабуе заслужыць яе прыхільнасць. Часта героем беларускага фальклору з’яўляецца селянін. Ён шмат бярэ ад прыроды і не забывае, хто яго корміць. Ён не забывае пра павагу зямлі, жывёл. Тая асаблівасць нашых казак, якую я хачу падкрэсліць. Гэта асвячае прытокі ў беларусаў паганства, якое і зараз засталося, толькі ўжо як культурная частка нас.
🍎 Таксама заслугоўвае ўвагі пытанне дабра і зла. На мой погляд, у беларускіх казках не так падкрэсліваецца, што дабро павінна заўсёды перамагаць, як тое, што дабро і зло ў жыцці не дзве крайнасці. Яны змешываюцца, ствараючы шэрую мараль. І гэтая барацьба падкрэсліваецца ў нас больш як барацьба з самім сабою, або з знешнімі фактарамі. На мой погляд нашыя казкі вельмі прыгожа і рэалістычна паказваюць важнае правіла нашага жыцця – свет не пра змаганне з абстаркцыяй, а пра цяжкасць выбару, у якога няма правільнага канца.
🍎 Ўвогуле беларускі фальклор — гэта вялікая частка Беларусі, якая, магчыма мала асвечана намі. Гэта містычная старонка нашай культуры, якая зачароўвае адной толькі формай. А калі пачаць глядзець паміж радкоў...
Нядаўна я трошкі больш азнаёміўся з беларускімі казкамі, якія ўразілі мяне сваёй красой. Вядома, я не меў шмат матэрыяла для параўнання з фальклорам іншых краін і ўвогуле раблю дылетантскую працу. Са знаёмага я глядзеў часта на рускія казкі, спрабуючы выявіць, што паміж імі рознае і аднолькавае.
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Адвечная думка
Артыкул ад #Čorny_Tulač
Сутнасць Быцця і Нішто, іх суадношанне
Частка #3. ХХ стагоддзе.
Наступным значным этапам у развіцці філязофіі быцця і нішто прыходзіць разам з працамі нямецкага філёзафа XX стг. Марціна Хайдэгера. Ягоным цэнтральным творам з'яўляецца "Быццё і час".
Хайдэгераўскае быццё непарыўна павязана з іншым ягоным паняццем, існым. Існае — гэта, уласна, сукупнасць усяго існуючага. Пра існае мы можам сказаць толькі тое, што яно ёсць. А быццё – гэта тое, што робіць магчымым, прабачце за таўталогію, існаванне існага. Быццё ў Хайдэгера – гэта, можна сказаць, уласцівасць існага. І пра само быццё мы сказаць у прынцыпе не можам анічога.
Гаворачы пра Хайдэгера, нельга мінуць яшчэ адзін важны ў ягонай філасофіі тэрмін, уведзены ім самім – dasein (максімальна блізкі пераклад – "прысутнасць", "тут-быццё"). Dasein (чытаецца "дазайн") – гэта існае, якое мае здольнасць запытваць аб быцці, ці лепей сказаць, стан існага, якое запытвае аб быцці. Уласна, паводле Хайдэгера і ягоных паслядоўнікаў, сэнс чалавечага жыцця і заключаецца ў тым, каб не проста існаваць, а знаходзіцца ў перманентных пошуках ісціны, сапраўднага прызначэння чалавечага і ўсеагульнага быцця. Як супрацьлегласць dasein'у, Хайдэгер выводзіць тэрмін das Man – стан існага (у тым ліку людзей), якое не знаходзіцца ў гэтым пошуку, не намагаецца запытваць аб быцці, не цікавіцца пытаннямі такога кшталту.
І тут мы пераходзім да таго, як Хайдэгер разумеў нішто. Падчас запытвання аб быцці, дазайн можа, так бы мовіць, натыкнуцца (што дакладна маецца на ўвазе, рацыянальна растлумачыць немагчыма) на нішто – абсалютнае небыццё, абсалютная антытэза існавання. Гэтая сустрэча суправаджаецца моцным і ўсеахапляючым жахам ("angst"). Чалавек (ці іншы dasein) не можа зразумець дакладную крыніцу гэтага жаху і яго прычыну. Гэта нагадвае жах, які ўзнікае пры сутыкненні з чымсьці цалкам невядомым, з чымсьці, што само па сабе больш за сам розум пазнаючага суб'екту. У гэтым плане, хайдэгераўскае нішто можа быць параўнана з жахам К'еркегора ці з mysterium tremendum паводле Рудольфа Отта. Да сустрэчы з нішто немагчыма падрыхтавацца, так сама, як яе нельга і перадбачыць.
У далейшым, непасрэдна над канцэпцыямі быцця і нішто разважала і працягвае разважаць нямалая колькасць філосафаў (напрыклад, Жан-Поль Сартр, Паўль Тылліх, Ален Бадзью і інш.), а абсалютна кожны чалавек, чыя дзейнасць хоць нейкім чынам павязана з філасофіяй, так ці іначай закранае гэтыя паняцці.
#філасофія
#паняцці
#Хайдэгер
#Сартр
#Отта
Сутнасць Быцця і Нішто, іх суадношанне
Частка #3. ХХ стагоддзе.
Наступным значным этапам у развіцці філязофіі быцця і нішто прыходзіць разам з працамі нямецкага філёзафа XX стг. Марціна Хайдэгера. Ягоным цэнтральным творам з'яўляецца "Быццё і час".
Хайдэгераўскае быццё непарыўна павязана з іншым ягоным паняццем, існым. Існае — гэта, уласна, сукупнасць усяго існуючага. Пра існае мы можам сказаць толькі тое, што яно ёсць. А быццё – гэта тое, што робіць магчымым, прабачце за таўталогію, існаванне існага. Быццё ў Хайдэгера – гэта, можна сказаць, уласцівасць існага. І пра само быццё мы сказаць у прынцыпе не можам анічога.
Гаворачы пра Хайдэгера, нельга мінуць яшчэ адзін важны ў ягонай філасофіі тэрмін, уведзены ім самім – dasein (максімальна блізкі пераклад – "прысутнасць", "тут-быццё"). Dasein (чытаецца "дазайн") – гэта існае, якое мае здольнасць запытваць аб быцці, ці лепей сказаць, стан існага, якое запытвае аб быцці. Уласна, паводле Хайдэгера і ягоных паслядоўнікаў, сэнс чалавечага жыцця і заключаецца ў тым, каб не проста існаваць, а знаходзіцца ў перманентных пошуках ісціны, сапраўднага прызначэння чалавечага і ўсеагульнага быцця. Як супрацьлегласць dasein'у, Хайдэгер выводзіць тэрмін das Man – стан існага (у тым ліку людзей), якое не знаходзіцца ў гэтым пошуку, не намагаецца запытваць аб быцці, не цікавіцца пытаннямі такога кшталту.
І тут мы пераходзім да таго, як Хайдэгер разумеў нішто. Падчас запытвання аб быцці, дазайн можа, так бы мовіць, натыкнуцца (што дакладна маецца на ўвазе, рацыянальна растлумачыць немагчыма) на нішто – абсалютнае небыццё, абсалютная антытэза існавання. Гэтая сустрэча суправаджаецца моцным і ўсеахапляючым жахам ("angst"). Чалавек (ці іншы dasein) не можа зразумець дакладную крыніцу гэтага жаху і яго прычыну. Гэта нагадвае жах, які ўзнікае пры сутыкненні з чымсьці цалкам невядомым, з чымсьці, што само па сабе больш за сам розум пазнаючага суб'екту. У гэтым плане, хайдэгераўскае нішто можа быць параўнана з жахам К'еркегора ці з mysterium tremendum паводле Рудольфа Отта. Да сустрэчы з нішто немагчыма падрыхтавацца, так сама, як яе нельга і перадбачыць.
У далейшым, непасрэдна над канцэпцыямі быцця і нішто разважала і працягвае разважаць нямалая колькасць філосафаў (напрыклад, Жан-Поль Сартр, Паўль Тылліх, Ален Бадзью і інш.), а абсалютна кожны чалавек, чыя дзейнасць хоць нейкім чынам павязана з філасофіяй, так ці іначай закранае гэтыя паняцці.
#філасофія
#паняцці
#Хайдэгер
#Сартр
#Отта
Спадарства!
Вось, прайшлі апошнія імгненні 2024 года. Для кожнага ён запомніцца розным.
Але мы ўпэўнены, што абсалютна ўсім ён прынес як добрыя, так і непрыемныя ўспаміны.
Дык няхай жа ўсё дрэннае застанецца ў праходзячым 2024, а ў новым, надыходзячым 2025, вас будзе напаткоўваць усё толькі пазытыўнае.
Ад імя Рэдакцыі "Адвечнай думкі", хочам пазычыць вам... жыцця. Так. Жыцця ва ўсіх яго праявах.
Ну і канешне, запытвайце пра быццё.)
З Новым Годам!
Вось, прайшлі апошнія імгненні 2024 года. Для кожнага ён запомніцца розным.
Але мы ўпэўнены, што абсалютна ўсім ён прынес як добрыя, так і непрыемныя ўспаміны.
Дык няхай жа ўсё дрэннае застанецца ў праходзячым 2024, а ў новым, надыходзячым 2025, вас будзе напаткоўваць усё толькі пазытыўнае.
Ад імя Рэдакцыі "Адвечнай думкі", хочам пазычыць вам... жыцця. Так. Жыцця ва ўсіх яго праявах.
Ну і канешне, запытвайце пра быццё.)
З Новым Годам!
Forwarded from Суполка беларускіх пісьменнікаў
⭐️⭐️⭐️ Хрыстос Уваскрос!
Са святам, шаноўныя чытачы! Сёлета ўсе беларускія хрысціяне святкуюць Вялікдзень адначасова і мы шчыра радыя павіншаваць вас усіх разам!
***
Звяры Вялікдзень чуюць, птушкі,
І хвоі гэтыя, і елі,
Ліхія людзі падабрэлі,
Бо святам Божым ўсюды вее;
З нажом разбойнік не пасмее
Залегчы ў лесе срэдзь дарогі,
Бо і заможны і убогі
Святы Вялікаднік святкуюць
І радасць ў сэрцы сваім чуюць.
Якуб Колас
("Новая зямля")
#вершдня
Са святам, шаноўныя чытачы! Сёлета ўсе беларускія хрысціяне святкуюць Вялікдзень адначасова і мы шчыра радыя павіншаваць вас усіх разам!
***
Звяры Вялікдзень чуюць, птушкі,
І хвоі гэтыя, і елі,
Ліхія людзі падабрэлі,
Бо святам Божым ўсюды вее;
З нажом разбойнік не пасмее
Залегчы ў лесе срэдзь дарогі,
Бо і заможны і убогі
Святы Вялікаднік святкуюць
І радасць ў сэрцы сваім чуюць.
Якуб Колас
("Новая зямля")
#вершдня
⚡️ Заўтра, у гадавіну смерці румынскага філосафа і рэлігіязнаўцы Мірчы Эліядэ і ў адзіны для ўсіх хрысціянскіх канфесій Велікодны тыдзень "Адвечная думка" пачынае рэлігіязнаўчы цыкл.
Калі вам хацелася б, каб мы зрабілі допіс на нейкую цікавую вам тэму, то чакаем на прапановы ў каментарах:)
Калі вам хацелася б, каб мы зрабілі допіс на нейкую цікавую вам тэму, то чакаем на прапановы ў каментарах:)
Два тыпы багаслоўя
(Артыкул ад #Čorny_Tulač)
Багаслоўе – філасофскі накірунак, у якім можна вылучаць безліч складнікаў. Аднак тэялогія ва ўсіх традыцыях можа быць падзелена на два фундаментальных тыпы, тэялогію катафатычную і апафатычную.
Першы тып – багаслоўе катафатычнае.
Яго сутнасць – намагацца пазнаць і апісаць Бога і Боскае праз станоўчыя характарыстыкі. Прасцей кажучы, разглядаючы тое, кім і чым Бог ёсць. Выдатным прыкладам з'яўляюцца евангельскія формулы "Бог ёсць Любоў" і "Бог ёсць Святло". Сцверджанні пра Божае ўсяведанне, усемагутнасць і ўседабротнасць – таксама прыклады катафатыкі. Гэты тып тэялогіі можна ўмоўна назваць першасным, у тым сэнсе, што ён бліжэй і зразумелей для людзей, не моцна паглыбленых у падобныя тэмы. Ды й агулам людзі пры апісанні чаго- ці каго-кольвек спачатку вылучаюць пазітыўныя, сцвярджальныя рысы апісваемай з'явы.
А вось багаслоўе апафатычнае – рэч больш глыбокая. Яе сэнс – у апісанні Боскага праз выражэнне таго, чым Яно не з'яўляецца. Лагічны грунт апафатыкі наступны: так як трансцэндэнтная рэальнасць знаходзіцца, уласна, па-за межамі Сусьвету і нашага досведу, і з'яўляецца прынцыпова непазнаваймай для нас, то яе лепшга разумення можна дасягнуць праз адкідванне ўсіх асацыяцый з існым і разбурэнне ложных уяўленняў пра Трансцэндэнтнае.
Вызначэнне Дао як таго, што не мае імён і формаў, неаплатанічнага Еднага як нішто, забарона выяўляць Бога ў юдэяў і мусульман, Боская Цемра ў (Псеўда-)Дыянісія Арэяпагіта, ідэя Боскага Нішто ў містыцы розных традыцый (напрыклад, у Ягана Экхарта) – усё гэта прыклады і праявы менавіта апафатычнага багаслоўя.
Шмат у якіх традыцыях апафатыка лічыцца вышэйшай, больш глыбокай, за катафатыку, але ў абсалютна любой рэлігійнай сістэме прысутнічаюць абодва гэтых тэялагічных накірункі.
#філасофія
#рэлігія
#Экхарт
#Плацін
#Арэяпагіт
(Артыкул ад #Čorny_Tulač)
Багаслоўе – філасофскі накірунак, у якім можна вылучаць безліч складнікаў. Аднак тэялогія ва ўсіх традыцыях можа быць падзелена на два фундаментальных тыпы, тэялогію катафатычную і апафатычную.
Першы тып – багаслоўе катафатычнае.
Яго сутнасць – намагацца пазнаць і апісаць Бога і Боскае праз станоўчыя характарыстыкі. Прасцей кажучы, разглядаючы тое, кім і чым Бог ёсць. Выдатным прыкладам з'яўляюцца евангельскія формулы "Бог ёсць Любоў" і "Бог ёсць Святло". Сцверджанні пра Божае ўсяведанне, усемагутнасць і ўседабротнасць – таксама прыклады катафатыкі. Гэты тып тэялогіі можна ўмоўна назваць першасным, у тым сэнсе, што ён бліжэй і зразумелей для людзей, не моцна паглыбленых у падобныя тэмы. Ды й агулам людзі пры апісанні чаго- ці каго-кольвек спачатку вылучаюць пазітыўныя, сцвярджальныя рысы апісваемай з'явы.
А вось багаслоўе апафатычнае – рэч больш глыбокая. Яе сэнс – у апісанні Боскага праз выражэнне таго, чым Яно не з'яўляецца. Лагічны грунт апафатыкі наступны: так як трансцэндэнтная рэальнасць знаходзіцца, уласна, па-за межамі Сусьвету і нашага досведу, і з'яўляецца прынцыпова непазнаваймай для нас, то яе лепшга разумення можна дасягнуць праз адкідванне ўсіх асацыяцый з існым і разбурэнне ложных уяўленняў пра Трансцэндэнтнае.
Вызначэнне Дао як таго, што не мае імён і формаў, неаплатанічнага Еднага як нішто, забарона выяўляць Бога ў юдэяў і мусульман, Боская Цемра ў (Псеўда-)Дыянісія Арэяпагіта, ідэя Боскага Нішто ў містыцы розных традыцый (напрыклад, у Ягана Экхарта) – усё гэта прыклады і праявы менавіта апафатычнага багаслоўя.
Шмат у якіх традыцыях апафатыка лічыцца вышэйшай, больш глыбокай, за катафатыку, але ў абсалютна любой рэлігійнай сістэме прысутнічаюць абодва гэтых тэялагічных накірункі.
#філасофія
#рэлігія
#Экхарт
#Плацін
#Арэяпагіт
Рэлігійны даведнік
Для пачатку варта растлумачыць два базавыя паняткі, якія дапамогуць лепей разумець рэлігійныя і філасофскія сістэмы: манізм і крэацыянізм.
Манізм – вера ў адзіную крыніцу і адну прыроду ўсяго існага. Сусьвет не адасабляецца ад Боскага, ён уважаецца Яго праявай.
Крэацыянізм – вера ў стварэнне ex nihilo, з нішто, і вызнанне прыроднай розніцы між Творцай і стварэннем.
———————————————————————
Звычайна вылучаюць пяць асноўных уяўленняў пра Боскае і Сусьвет.
• Монатэізм – вера ў аднаго, звычайна асабовага і трансцэндэнтнага (пазасусьветнага) Бога. Часта монатэізм з'яўляецца крэацыянісцкім, аднак, некаторыя рэлігіі такога гатунку вызнаюць прысутнасць монатэістачнага Боства ў сусьвеце і/альбо людзях, то бок крэацыянісцкі погляд і вера ў трансцэндэнтнасць Бога неабавязкова адмаўляе і Яго іманентнасць.
Прыклады: юдаізм і іслам (акрамя містычных накірункаў), хрысціянства.
• Політэізм – вера ў мноства багоў. Часта гэткі светапогляд з'яўляецца маністычным (адпаведна, прыстаўка полі- ёсць даволі адноснай). Выглядае гэта так: або ўсе багі рэлігіі вызнаюцца праявамі аднаго, усявышняга Бога, або пастулюецца вера ў агульную для ўсіх боскіх існасцяў прыроду, першасную, стасоўна іх усіх.
Прыклады: большасць паганскіх (этнічных) рэлігій, паганскі неаплатанізм.
• Пантэізм – вера ў Боскасць света і адсутнасць чаго-кольвек трансцэндэнтнага. Няма нічога па-за Сусьветам, але Сусьвет і ёсць Бог. Пантэістычнае Боства (боствы) звычайна безасабовае і хутчэй разглядаецца як містычная Сіла(-ы).
Гэтакі погляд уласцівы накірункам new age, некаторым філасофскім сістэмам (Б. Спіноза) і, магчыма, самым раннім этапам развіцця чалавечага светапогляда (што, аднак, аспрэчваецца шматлікімі рэлігіязнаўцамі).
• Панэнтэізм пастулюе веру ў тое, што Бог прысутнічае ў свеце, альбо сам свет тоесамны Богу па прыродзе, аднак пры гэтым, Боскасць, так бы мовіць, светам не вычэрпваецца, і Бог існуе й па-за межамі існага. Добрым прыкладам ёсць кабалістычны юдаізм, паводле якога, Бог, каб стварыць свет, спачатку абмежаваў Сябе, стварыўшы пустэчу, а потым запоўніў яе Сабой, і такім чынам на яе месцы паўстаў свет. Але фактычна большасць развітых маністычных сістэм (той жа неаплатанізм) з'яўляюцца менавіта панэнтэістычнымі.
Таксама, шаноўныя чытачы маглі сустракаць такі тэрмін, як "дэізм". Гэта больш шырокі панятак, які можа быць убудаваны, напэўна, у любую згаданую сістэму.
• Дэізм – вера ў пасіўнага Бога (багоў), які амаль ніяк не дзейнічае ў свеце. А ўжо анталагічныя адносіны ў Яго/іх з Сусьветам могуць быць розныя.
Некаторыя мысляры, акрамя узгаданых сістэм, вылучаюць і іншыя, але яны, так ці іначай, грунтуюцца на сістэмах ужо пералічаных.
#рэлігія
#філасофія
#паняцці
Для пачатку варта растлумачыць два базавыя паняткі, якія дапамогуць лепей разумець рэлігійныя і філасофскія сістэмы: манізм і крэацыянізм.
Манізм – вера ў адзіную крыніцу і адну прыроду ўсяго існага. Сусьвет не адасабляецца ад Боскага, ён уважаецца Яго праявай.
Крэацыянізм – вера ў стварэнне ex nihilo, з нішто, і вызнанне прыроднай розніцы між Творцай і стварэннем.
———————————————————————
Звычайна вылучаюць пяць асноўных уяўленняў пра Боскае і Сусьвет.
• Монатэізм – вера ў аднаго, звычайна асабовага і трансцэндэнтнага (пазасусьветнага) Бога. Часта монатэізм з'яўляецца крэацыянісцкім, аднак, некаторыя рэлігіі такога гатунку вызнаюць прысутнасць монатэістачнага Боства ў сусьвеце і/альбо людзях, то бок крэацыянісцкі погляд і вера ў трансцэндэнтнасць Бога неабавязкова адмаўляе і Яго іманентнасць.
Прыклады: юдаізм і іслам (акрамя містычных накірункаў), хрысціянства.
• Політэізм – вера ў мноства багоў. Часта гэткі светапогляд з'яўляецца маністычным (адпаведна, прыстаўка полі- ёсць даволі адноснай). Выглядае гэта так: або ўсе багі рэлігіі вызнаюцца праявамі аднаго, усявышняга Бога, або пастулюецца вера ў агульную для ўсіх боскіх існасцяў прыроду, першасную, стасоўна іх усіх.
Прыклады: большасць паганскіх (этнічных) рэлігій, паганскі неаплатанізм.
• Пантэізм – вера ў Боскасць света і адсутнасць чаго-кольвек трансцэндэнтнага. Няма нічога па-за Сусьветам, але Сусьвет і ёсць Бог. Пантэістычнае Боства (боствы) звычайна безасабовае і хутчэй разглядаецца як містычная Сіла(-ы).
Гэтакі погляд уласцівы накірункам new age, некаторым філасофскім сістэмам (Б. Спіноза) і, магчыма, самым раннім этапам развіцця чалавечага светапогляда (што, аднак, аспрэчваецца шматлікімі рэлігіязнаўцамі).
• Панэнтэізм пастулюе веру ў тое, што Бог прысутнічае ў свеце, альбо сам свет тоесамны Богу па прыродзе, аднак пры гэтым, Боскасць, так бы мовіць, светам не вычэрпваецца, і Бог існуе й па-за межамі існага. Добрым прыкладам ёсць кабалістычны юдаізм, паводле якога, Бог, каб стварыць свет, спачатку абмежаваў Сябе, стварыўшы пустэчу, а потым запоўніў яе Сабой, і такім чынам на яе месцы паўстаў свет. Але фактычна большасць развітых маністычных сістэм (той жа неаплатанізм) з'яўляюцца менавіта панэнтэістычнымі.
Таксама, шаноўныя чытачы маглі сустракаць такі тэрмін, як "дэізм". Гэта больш шырокі панятак, які можа быць убудаваны, напэўна, у любую згаданую сістэму.
• Дэізм – вера ў пасіўнага Бога (багоў), які амаль ніяк не дзейнічае ў свеце. А ўжо анталагічныя адносіны ў Яго/іх з Сусьветам могуць быць розныя.
Некаторыя мысляры, акрамя узгаданых сістэм, вылучаюць і іншыя, але яны, так ці іначай, грунтуюцца на сістэмах ужо пералічаных.
#рэлігія
#філасофія
#паняцці