🌿 همواره کوشیده‌ام تا همگام با خویشکاری مدنی و ملی و پرداختن به دلبستگی‌های فرهنگی، وظایف حرفه‌ای را نیز در حد توانم به شایستگی انجام دهم. دریافت لوح سپاس به نمایندگی از همه همکاران پرتلاشم از شبکه دامپزشکی اصفهان، افتخاری به یادماندنی است.
📸 ۲۴ مهرماه ۱۴۰۳

✅ اسپهان بنویسیم یا اصفهان؟

✍️ شاهین سپنتا

شیوه درست نگارش نام شهر تاریخی اصفهان/ اسفهان/ اسپهان موضوع این یادداشت است. اگرچه این واژه اکنون در بیشتر نوشتارهای رسمی به گونه «اصفهان» نوشته می‌شود و این شیوه پیروانی نیز دارد که هرگونه تغییر آن را تحریف نام این شهر تاریخی می‌دانند اما از دیدگاه این نگارنده به دلایل تاریخی، ادبی، و آواشناسی درست‌تر است که این واژه را به گونه «اسپهان» بنویسیم.

پیش از پرداختن به واژه «اصفهان»، بد نیست یادآوری کنیم که تا چند دهه پیش نام برخی از شهرهای ایران به گونه عربی‌شده یا «معرب» نوشته می‌شد ولی با کوشش دوستداران زبان پارسی نام‌هایی همچون «جرجان» یا «طهران» به گونه درست آن «گرگان» و «تهران» دگرگون شد.

برای چندین سده، نویسندگانی همچون خطیب بغدادی در تاریخ بغداد، ابن‌بلخی در فارس‌نامه، محمدِ محمودِ احمدِ توسی در عجایب‌نامه، سمعانی در الانساب، ظهیرالدین نیشابوری در سلجوق‌نامه، قاضی عمادالدین در عجایب البلدان، شرف‌الدین علی یزدی در ظفرنامه تیموری و بسیاری دیگر، تهران را با «ط» و به صورت «طهران» می‌نوشتند تا این که جوینده‌ای همچون محمدحسن‌خان مقدم مراغه‌ای (اعتماد السلطنه) وزیر انطباعات و دارالترجمه دوران قاجار، به گفته خودش دچار تردید شد که نام این شهر را با «ط» بنویسد یا با «ت» و موضوع را با «علی‌قلی میرزا اعتضاد السلطنه» رئیس دارالفنون در میان گذاشت. چند سال پس از آن، پژوهشگرانی همچون احمد کسروی و محمد قزوینی درباره نگارش واژه «طهران» یا «تهران» دیدگاه‌های متضاد خود را ارائه کردند و در نهایت دیدگاه کسروی پذیرش همگانی یافت و امروز همگان تهران را با «ت» می‌نویسند.

کسروی در آن زمان نوشت: «... بی گفتگو است که طهران کلمه‌ای پارسی است و در پارسی طاء الف‌دار نیست، مگر درباره کلمه‌هایی که تازیان آن را معرب کرده‌اند و از گفتن بی‌نیاز است که این کلمه‌های معرب را باید در نوشته‌های عربی به‌کاربرد و در نوشته‌های پارسی جز شکل پارسی نخستین آنها درست نمی‌باشد... به عقیده ما به‌کاربردن طهران و طوس و اصطخر و اصفهان و دیگر کلمه‌های معرب در نوشته‌های پارسی که تا به امروز معمول و شایع می‌باشد، غلط‌های فاحش است و باید به نام شرافت علم و بلندی پایگاه آن، تعصب و عادت را به کنار گذارده و بدین گونه غلط‌های معمولی که نمونه و یادگار دوره استیلای زبان و ادبیات عربی است، خاتمه بخشید... شهر معروف ایران را که امروز «اصفهان» می‌نویسیم، این واژه شکل عربی نام آن شهر است... اگر شکل درست پارسی واژه را خواسته باشیم، «اسبهان» با زیر الف یا زبر آن است.» (کاروند کسروی: ص ۳۸۳ و ۳۸۴ و ۴۲۸)

نکته مهم دیگر این که، حتی در برخی متن‌های عربی نیز به شیوه نگارش این واژه با حرف «س» اشاره شده، چنان‌که «یاقوت حموی» جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس سده هفتم هجری قمری، در «معجم البلدان» به نقل از حمزه بن الحسن (حمزه اصفهانی) در شرح «اصبهان» به اصل پارسی این واژه با حرف «س» و «اسباهان» اشاره کرده و می‌نویسد: «...ذلک ان لفظ اصبهان اذا رُدَّ الی اسمه بالفارسیه کان اسباهان...».
همچنان که «نظامی گنجه‌ای» سراینده سده ششم هجری قمری نیز در منظومه «خمسه» و در داستان «خسرو و شیرین» به اوصاف «شکر اسپهانی» می‌پردازد.
و در نمونه دیگر، «وحشی بافقی» از سرایندگاه سده دهم در مثنوی «فرهاد و شیرین» نام این شهر تاریخی را «اسپهان» یا «سپاهان» ثبت کرده است:
ز پرویز ار بدینسان دردمندی / از اینجا تا سپاهان نیست چندی
به گلگون تکاور ده عنان را / سیه گردان به لشکر اسپهان را

براین پایه، پس از تاثیر زبان عربی بر زبان پارسی، در این واژه به تدریج حروف «ص» و «ف» جایگزین حروف «س» و «پ» یا «ب» شدند؛ اما بیشتر نام‌واژه‌های این شهر با ریشه مشترک، در منابع مختلف یا گویش‎های نواحی گوناگون با «س» و «پ» یا «ب» ثبت شده‌اند که برای نمونه می‌توان اسبان، اسباهان، اسباهو، اسبهو، اسواهو، اسباهون، اسبوون، اسبهان، اسپادانا، اسپاهان، اسپهان و اسفهان را نام برد.(نام‌واژه‌های اصفهان، اکبر یاوریان، ص ۱۲۳-۶۵)

پس، به گواهی متن‌های تاریخی و ادب پارسی، و با نگرش به این که نگارش واژه‌های پارسی با حرف‌های/ واک‌های ناپارسی همچون «ح؛ ص؛ ض؛ ط؛ ظ؛ ع» ریخت واژگان را از هویت و ریشه اصلی پارسی خود دور می‌کند و هیج دلیل آواشناسی نیز برای نگارش واژه اسفهان/ اسپهان با «ص» وجود ندارد، بهتر است که به تدریج شیوه نگارش این واژه را دگرگون سازیم. این دگرگونی می‌تواند از نوشته‌های غیر رسمی آغاز شود و در نوشته‌های رسمی نیز هر دو شیوه در کنار هم به کار رود تا پس از آشناشدن مردم با این شیوه نگارش، به تدریج «اسپهان» جایگزین «اصفهان» شود و نام این شهر تاریخی هویت پارسی خود را بازیابد.
@SHAHINSEPANTA

💠 برگرفته از برگه شاهین‌سپنتا در شبکه ایکس، بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی.

@shahinsepanta

💠 برگرفته از برگه شاهین‌سپنتا در شبکه ایکس، بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی.

@shahinsepanta

‍ ✅ مستندات علمی-گاهشماری برای روز کورش بزرگ
✍️ شاهین سپنتا
@SHAHINSEPANTA
👈 در نوشته بازمانده از بابل که به «گاه‌نگار نبو-نائید» معروف است، با گوشه‌هایی از به قدرت‌رسیدن کورش‌بزرگ و پیروزی سریع وی بر بابل، زمان آن، زمان ورود کورش به بابل و رویدادهای چند ماه از سالِ به تخت نشستن وی در بابل آگاه می‌شویم.

👈 به گواهی کتیبه تاریخی «گاه‌نگار نبو-نائید » بازمانده از 2500 سال پیش، در روز سوم از ماه اَرخسمنو (طبق سالنمامه بابلی برابر با ۲۹ اکتبر /هفتم آبان) سال ۵۳۹ پیش از میلاد، کوروش پس از آزادسازی بابل به آن شهر رفت و مردمان با آغوش باز او را پذیرفتند.

👈 در «گاه‌نگار بابلی نبو-نائید» برگردان دکتر عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر، متخصص و مترجم زبان‌های باستانی اکدی و ایلامی، درباره این رویداد تاریخی چنین نوشته‌شده است:
«در ماه اَرَخسمنو (Arahsamnu = ماه هشتم)، روز سوم (=هفتم آبان‌ماه) کوروش به بابل اندر آمد. شاخه‌های سبز در برابر او (=زیر پای او) گسترده شد. حالت "آشتی" در شهر برقرارشد. کورش شادباش‌ها به همه شهرها در (سرزمین) بابل فرستاد...»
دکتر احمد بیرشک، در کتاب «گاهشماری ایرانی»، درباره تطبیق ماه‌های گاهشماری بابلی با هخامنشی، به انطباق «آرخاسمنو/araxsamna» هشتمین‌ماه از گاهشماری بابلی با Markašanaš) / وَرکَزَنَه) هشتمین‌ماه از گاهشماری هخامنشی تاکید می‌کند.

👈 برای محاسبه زمان دقیق تطبیق روز سوم از ماه اَرَخسمنو (Arahsamnu = ماه هشتم) از گاه‌شماری بابلی با روز 29 اکتبر سال 539 پیش از میلاد در گاه‌شماری میلادی و هفتم آبان‌ماه از گاه‌شماری خورشیدی، دکتر ریچارد آنتونی پارکر باستان‌شناس، در کتاب «گاه‌نگاری بابلی» جدول تطبیقی رویدادهای گاه‌نگاری بابلی با گاهشماری میلادی را ارائه نمود. نسخه ویراسته و دقیق‌تر جداول تطبیقی پارکر که در سال 1971 میلادی منتشر شد، اساس کار پایگاه اینترنتی مبدل گاهشماری بابلی به میلادی در نشانی زیر است که برای همگان قابل دسترس است: yon.ir/Iaj3X

👈 بر پایه آنچه که به آن استناد شد، زمان دقیق روز صدور منشور کورش بزرگ، روز سوم از ماه اَرخسمنو (طبق سال‌نامه بابلی) برابر با ۲۹ اکتبر /هفتم آبان‌ماه از سال ۵۳۹ پیش از میلاد است و این روز مستندترین و دقیق‌ترین مناسبت تاریخی برای نامگذاری به عنوان «روز کورش بزرگ» است.

✅ متن کامل این نوشتار را در تارنگار ایران‌نامه به نشانی زیر بخوانید:
http://www.drshahinsepanta.blogsky.com/1396/08/22/post-1110/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B4

✅ روز جهانی کورش، 7 آبان‌ماه، روز صلح و حقوق بشر گرامی باد.
@SHAHINSEPANTA
@jashnha2

‍ 💧جشن آبانگان، روز ملی پاسداشت آب💧

💦 آبان‌گان از جشن‌های ماهانه ایرانی است که هر سال به فرخندگی هم‌نامی روز آبان (روز دهم) در ماه آبان (ماه هشتم) طبق تقویم رسمی کشور، برگزار می‌شود.

💦 آبان‌گان، جشن پاسداشت آب‌های روان و ایستای روی زمین همچون سرچشمه‌ها، رودها، دریاها، دریاچه ها، کاریزها، آبشارها و جوی‌هاست.

💦 آب، مایه سرزندگی، سرسبزی، سازندگی، پاکی، روشنایی، شادابی و شادکامی است و در سرزمین ایران همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.

💦 از آیین‌های جشن آبانگان، ستایش آفریدگار، خواندن سرود کهن آبان یشت و ستایش آناهیتا ایزدبانوی آب ها، در نیایشگاه و شادی و پایکوبی در کنار آب هاست.

💦 از آیین‌های دیگر جشن آبان‌گان، نوسازی و بازسازی سازه‌های آبی همچون کاریز (قنات)، جوی، سرچشمه، چاه، بند، مادی و پل‌هاست.

💦 گل نیلوفر آبی نماد جشن آبان‌گان است.

💦 استفاده درست و بهینه از آب بهترین شیوه بزرگداشت جشن آبان‌گان است.

👈👈👈👈 در کشوری که با بحران آب روبروست، جشن آبان‌گان فرصت خوبی برای جلب توجه مردم به اهمیت آب و پاسداشت آن است .
براین پایه، پیشنهاد می‌شود که جشن آبانگان به عنوان "روز ملی پاسداشت آب" نام‌گذاری شود.
در این روز نمادین، با هماهنگی سازمان‌های زیست محیطی، مردم به مصرف بهینه آب رهنمون شوند و برای پاکسازی و لایروبی رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و برکه‌ها و سرچشمه‌ها و قنات‌ها و مادی‌ها و ... تلاش کنند.
وضعیت نگران کننده دریاچه ارومیه و رودخانه زاینده رود و دیگر رودها و دریاچه های کشور حتی دریاچه مازندران نشان می‌دهد که برای پاسداشت منابع آبی کشور باید کارهای گسترده‌تری انجام داد و یکی از این کارها فرهنگسازی بر بنیان ریشه‌های فرهنگ ملی است.
جشن آبان‌گان فرصت خوبی در اختیار ما می‌نهد که بیشتر به وضعیت منابع آب کشور بپردازیم.

🌿 شاهین سپنتا
@jashnha2

✅ روز جهانی کورش بزرگ، ۷ آبان‌ماه، روز صلح و حقوق بشر گرامی باد.
@SHAHINSEPANTA

🌿 گفت‌وگوی شاهین سپنتا، شروین وکیلی و علیرضا افشاری با رادیو مهستان درباره هفتم آبان‌ماه، روز کورش بزرگ. آبان‌ماه۱۳۹۷.
@SHAHINSEPANTA

🌿 شاهین سپنتا، تورج دریایی و قاسم‌ شعله‌سعدی، در میزگرد تحلیلی رادیو فردا درباره روز کورش بزرگ. آبان‌ماه ۱۳۹۵.
@SHAHINSEPANTA

💠 جشن آبانگان، روز ملی پاسداشت آب

✍🏻 شاهین سپنتا

💧آبانگان از جشن‌های ماهانه ایرانی است که هر سال به فرخندگی همنامی روز آبان (روز دهم) در ماه آبان (ماه هشتم) طبق تقویم رسمی کشور، برگزار می‌شود.

💧آبانگان، جشن پاسداشت آب‌های روان و ایستای روی زمین همچون سرچشمه‌ها، رودها، دریاها، دریاچه‌ها، کاریزها، آبشارها و جوی‌هاست.

💧آب، مایه سرزندگی، سرسبزی، سازندگی، پاکی، روشنایی، شادابی و شادکامی است و در سرزمین ایران همواره از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.

💧از آیین‌های جشن آبانگان، ستایش آفریدگار، خواندن سرود کهن آبان‌یشت و ستایش آناهیتا ایزدبانوی آب‌ها، در نیایشگاه و شادی و پایکوبی در کنار آب‌هاست.

💧از آیین‌های دیگر جشن آبانگان، نوسازی و بازسازی سازه‌های آبی همچون کاریز (قنات)، جوی، سرچشمه، چاه، بند، مادی و پل‌هاست.

💧گل نیلوفر آبی، نماد جشن آبانگان است.

💧استفاده درست و بهینه از آب بهترین شیوه بزرگداشت جشن آبانگان است.

💧در کشوری که با بحران آب روبروست، جشن آبانگان فرصت خوبی برای جلب توجه مردم به اهمیت آب و پاسداشت آن است.

✅ براین پایه، پیشنهاد می‌شود که جشن آبانگان به عنوان "روز ملی پاسداشت آب" نامگذاری شود.
در این روز نمادین، با هماهنگی سازمان‌های زیست محیطی، مردم به مصرف بهینه آب رهنمون شوند و برای پاکسازی و لایروبی رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و برکه‌ها و سرچشمه‌ها و قنات‌ها و مادی‌ها و ... تلاش کنند.

👈 وضعیت نگران‌کننده دریاچه ارومیه و رودخانه زاینده‌رود و دیگر رودها و دریاچه‌های کشور حتی دریاچه مازندران نشان می‌دهد که برای پاسداشت منابع آبی کشور باید کارهای گسترده‌تری انجام داد و یکی از این کارها فرهنگسازی بر بنیان ریشه‌های فرهنگ ملی است در غیر این صورت بحران کمبود آب و فرونشست زمین به زودی گریبان بسیاری از مناطق ایران را خواهد گرفت.

💧آبانگان فرصت خوبی در اختیار ما می‌نهد که بیشتر به وضعیت منابع آب کشور بپردازیم.

@jashnha2
@shahinsepanta

🌿 در شصت‌و‌چهارمین نشست گروه فرهنگی ایرانشهر به خوانش شاهنامه فردوسی، داستان ضحاک پرداختیم.
@shahinsepanta

🌿 ۱۴ سال است که در چنین روزهایی انجمن دوستداران اصفهان به پیشواز یکم آذرماه، روز اصفهان می‌رود تا با برگزاری همایش سالانه روز اصفهان ضمن نکوداشت سرآمدان اصفهان، با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران از چالش‌های پیش روی این شهر تاریخی سخن به میان آید. امروز در نشستی صمیمانه با برخی از کنشگران رسانه‌‌ای در فضای مجازی، درباره چگونگی همکاری نزدیکتر انجمن با این دوستان هم‌اندیشی داشتیم.
@shahinsepanta