Qoʻshtirnoq podkastda iqtisodiyot samaradorligi va oʻsish haqida suhbatlashdik.

https://youtu.be/quiFzi1FKJQ?feature=shared

Абдуқодир бугуннинг ўзида дебют қилади!

Белорусдаги сайловларда кутилмаганда Александр Лукашенко ғалаба қозонибди.

Эркинликка ишонадиган одамларнинг фарқланиб турувчи хусусияти камтарлик бўлса, патерналистларда бу такаббурлик.

Ривожланган мамлакатлар билан муҳим фарқимиз шуки, у ерда газ билан бошқа ресурслардан қайси бири қимматроқ эканини истеъмолчига бозор айтади, амалдорлар эмас. Албатта, бунинг учун авваламбор бозорнинг ўзи мавжуд бўлиши керак.

Яна бир бож, бу сафар дориларга

Ўзбекистонда бир қатор дори воситаларига товар божхона қийматининг 2 фоизи миқдорида бож жорий этилди.

Фармагентлик буни қуйидагича изоҳлаяпти:

Маҳаллий корхоналар ишлаб чиқарган дорилар улуши бозорда 43 фоиз, 2030 йилгача буни 70 фоизга етказишмоқчи. Мамлакатда GMP стандарти талабига жавоб берадиган 54 та корхона бор. Улар ишлаб чиқариш қувватларининг 60 фоизи билан ишлаяпти.

Яъни, биз энди фармкорхоналаримизни ҳам ҳимоя қилишимиз ва дориларни қимматроққа олишимиз керак.

Мазкур бож бир қатор дори воситаларига, шу жумладан, тайёр шаклдаги антибиотикларга (масалан, амоксициллин, азитромицин, цефтриаксон), оғриқ қолдирувчи ва яллиғланишга қарши дориларга (ибупрофен, парацетамол, диклофенак), вирусга қарши (осельтамивир, ремдесивир) ва бошқаларга қўлланилади.

https://www.gazeta.uz/uz/2025/01/29/duty-on-medicines/

“Kontekst” podkast: Milliy termaga yangi murabbiy keldi

O‘tgan haftada o‘zbek futbolida yana bir muhim o‘zgarish kuzatildi. Jahon chempionati saralashining hal qiluvchi o‘yinlari oldidan milliy terma jamoada murabbiy o‘zgardi.

Bu voqea fonida “Kontekst” podkastining navbatdagi soni Srechko Katanes iste’fosi, Temur Kapadze bosh murabbiy etib tayinlangani, chet ellik murabbiy varianti kabi mavzularga bag‘ishlandi.

Podkastning bu galgi mehmoni futbol jurnalisti Jamoliddin Bobojonov bo‘ldi.

Videoni ko‘rish uchun havola: https://youtu.be/lSlLVDV4hUE

@gazetauzmaxsus

Қўшнилар билан уришиш эмас, савдолашиш керак

Путин уруш бошлаганига рус иқтисодчилари айтган ва ундан олдин ҳам ҳамма қайтариб келган оддий фалсафа шундай эди: Қўшнилар билан уришиш эмас, савдолашиш керак. Ўша вақтда бу гапни сал туриб Америкага қараб айтишади деб ўйламагандим, дунё қизиқ.

Савдо уруши (тарифлар, нотариф тўсиқлар ва бошқалар) ҳам урушнинг бир тури. Одамларни ўлдирмайди, жароҳатламайди, албатта. Лекин камбағаллаштиради, фарқларни кенгайтиради, камбағаллардан олиб бойлар ва ҳукуматни рақобатга нотўғри аралашиш учун олиб келганларга беради.

Хуллас, Трамп АҚШ президентлигидан кетишига 1448 кун қолди.

https://www.group-telegram.com/uzbekonomics/1095

Асосий ставка ҳақида оддий саволлар

Иқтисодиёт ҳақида контент чиқмаганига анча бўлганди. Бу сафарги суҳбат доим Марказий банк бошқаруви йиғилишидан кейин бир қанча инсонда пайдо бўладиган саволлар, яъни асосий ставка ҳақида.

Марказий банкнинг асосий ставкаси нима дегани?

Бу ставка иқтисодиётга қандай таъсир қилади?

Агар асосий ставкани тушириш кредитлар фоизини пасайтирса нега Марказий банк асосий ставкани 0 фоизга тушириб қўя қолмайди?

Аксинча агар ставкани кўтариш инфляцияни пасайтирса, нега Марказий банк инфляцияни пасайтириш учун уни оширмайди?

Марказий банкда асосий ставкани ким ва қайдай белгилайди?

Меҳмон: Марказий банкнинг Пул-кредит сиёсати департаменти директори Самиғжон Иноғомов.

Кўринг, улашинг, яна саволлар бўлса изоҳларда ёзиб қолдиринг.

https://youtu.be/-EWuSSWq6og?feature=shared

Raqobat tadbirkor manfaati uchun xizmat qilmasligini ta'kidlab o'tish muhimdir.
Aslida, korxonalar raqobat qilishni sevmaydilar va odatda undan o'zlarini himoya qilishga qaratilgan siyosat uchun lobbizm bilan shug'ullanadilar. Raqobatchilarning bozorga chiqishini cheklash uchun ular tez-tez to'siqlar qo'yishga urinadilar. Tartibga solish va siyosiy jarayonlar tahlilini davom ettirganimizda, korxonalarning bozor raqobatdoshligini kamaytirishga qaratilgan hatti-harakatlar bo'yicha misollarga qayta va qayta duch kelamiz. Haqiqatdan ham, oligarxlarning ma'lum mahsulot va xizmatlar bozorlarida hukmronlik muammosi post-kommunist mamlakatlarida ayniqsa keng tarqalgan.

Common Sense Economics

Маймун айбдор

Шри-Ланкада якшанба куни битта маймунни деб 22 млн киши электрсиз қолибди эмиш (маймун деб ҳақиқий маймун назарда тутиляпти бу ерда). Ҳар ҳолда Шри-Ланка энергетика вазири журналистларга электр таъминотидаги блэкаутга маймун сабаб эканини айтибди.

«Маймун бизнинг тармоқдаги трансформаторга тегиб кетган, бу эса тизимда дисбаланс келтириб чиқарди», дебди у.

Мамлакатда электр таъминоти тиббиёт муассасалари, сув тозалаш иншоотларидан бошлаб, соатлар давомида босқичма-босқич тикланган.

BBC`нинг ёзишича, 2022 йилда ҳам Шри-Ланкада электр энергияси мунтазам равишда узилиб қолган. Фақат унда маймунлар туфайли эмас, иқтисодий инқироз туфайли, мамлакатда ёқилғи учун пул йўқлиги сабабли таъминотда муаммолар кузатилган.

Иқтисодиёт ҳақида муҳим интервью

Декабрь ойида биз иқтисодчи Ботир Қобилов билан бир қанча мавзуларда суҳбатлашган эдик. Шу интервью бугун YouTube`га жойланди.

Ботир ака билан суҳбатимиз ўйлаганимдан бироз қисқароқ бўлди. Лекин жуда кўп мавзуларда гаплашишга улгурдик деб ўйлайман.

Хусусан, Марказий банклар нима учун кераклиги, Ўзбекистондан Гарвард докторантурасига қандай бориш мумкинлиги, Техаснинг ривожланиши, илмий фаолият, криптовалюталар ва долларнинг фарқи, молиявий тавсиялар устида гаплашдик.

Интервьюда Илон Маск, Дональд Трамп, Россия Марказий банки раиси Эльвира Набиуллина, АҚШ Марказий банки раиси Жером Пауэлл ҳақида ҳам бир қанча қизиқ фикрлар бор.

Суҳбатни кўришингиз учун ҳавола: https://youtu.be/Qkx1S44Lp-o

«Давлатнинг кучи, билими бозордаги ҳолатни билишга етмайди. Жан Тиролнинг [франциялик иқтисодчи, Нобель мукофоти совриндори] гапига қайтадиган бўлсак, биз нима тўғри, нима нотўғри эканини билмаймиз. Агар камтар бўлиб тан оладиган бўлсак, биз ҳеч нарсани билмаймиз. Айниқса, давлат, бюрократик аппаратда қайси саноат ёки йўналиш фаолияти келажакда яхши бўлишини, қайси саноат ёки корхонани сақлаб қолиш халқ манфаатига хизмат қилишини билиш қобилияти йўқ».

https://www.gazeta.uz/uz/2025/02/13/botir-qobilov/

Халқаро савдо ҳуқуқи бўйича ҳуқуқшунос Умида Ҳакназар электромобиллар утилизацияси учун йиғим миқдори оширилгани ҳақида

Ўзбекистонга импорт қилинадиган электромобиллар утилизацияси учун йиғим миқдори оширилиши амалда ЖСТ тамойилларига зид ва халқаро савдода камситишга йўл қўймаслик бўйича асосий қоидани бузади.

Бундай чора тарифлар ва савдо бўйича Бош келишувнинг (ГАТТ) III моддасида мустаҳкамланган миллий режим тамойилини бевосита бузиш ҳисобланади. Бу тамойил солиқ ва йиғимлар импорт қилинадиган маҳсулотларга ҳам, маҳаллий маҳсулотларга ҳам тенг қўлланишини талаб қилади. 2030 йилгача маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни ундан озод қилган ҳолда фақат импорт қилинадиган электромобиллар учун утилизация йиғими жорий этилиши яққол дискриминацияни ифодалайди.
Бу, шунингдек, энг кўп қулайлик режими тамойилини ҳам бузади, чунки утилизация йиғими бир текис қўлланмаяпти: хусусан, BYD каби баъзи ишлаб чиқарувчилар истисно қилинмоқда, бу баъзи мамлакатлар ва етказиб берувчиларни бошқаларга нисбатан афзал қилиб қўяди.

Ўзбекистонда ҳалигача электромобиль аккумуляторларини қайта ишлаш инфратузилмаси мавжуд эмас. Бундан келиб чиқадики, йиғимни жорий этиш ҳақиқий экологик чоралар билан қўллаб-қувватланмаган ва кўпроқ импортни чеклашга қаратилган протекционистик чорага ўхшайди, бу эса охир-оқибатда истеъмолчилар зиммасига юк бўлади.

Умида Ҳакназарнинг қўшимча қилишича, ягона қонуний протекционистик чора музокаралар жараёнида маълум даражада «боғланган» импорт божлари қўлланиши ҳисобланади ва уларни кейинчалик ўзгартириш ЖСТ аъзолари билан қўшимча музокаралар олиб боришни талаб қилади.

Унинг фикрича, Ўзбекистон ўз истеъмолчиларига «қайғуриши» ва кўплаб давлатлардан фарқли ўлароқ, электромобилларга ноль ставкадаги импорт божларини қўллаётгани туфайли утилизация йиғими жорий этилиши ўзини оқлаши ҳақидаги аргумент «ҳеч қандай танқидга дош беролмайди».

«Амалда регулятор бу йиғим „яширин бож“ эканлигини очиқ тан олмоқда, бу эса халқаро савдо қоидалари билан бевосита тақиқланган. Шундай экан, импорт учун маълум ставкадаги божни таклиф қилиш ва музокаралар давомида ҳамкорлар билан келишиб олиш яхшироқ эмасми? Ҳар ҳолда бу инсофдан бўларди», — деб ҳисоблайди у.

Батафсил бу ерда:

https://www.gazeta.uz/uz/2025/02/14/recycling-fee/