مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

💠 فایده گرایی 💠 جرمی بنتام در کتاب « مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانون» ایده فایده و اصل بیشترین خوشبختی و شادکامی را به شکلی صریح و روشن پرورد و به دفاع از آن پرداخت سخن اصلی این بود که به معنای دقیق کلمه هیچ چیز را نمی‌توان خوب یا بد دانست ، خوب و بد فقط…

💠 فایده گرایی💠

بسیاری از متفکران معاصر #بنتام و #جان_استوارت_میل ، همچون #کارلایل فایده گرایی را نظریه ای به‌شدت مادی و ناظر به برداشت حیوانی از انسان دانستند و آن را تسخیف کردند.
بر همین اساس میل در کتاب فایده‌گرایی کوشید تا با حفظ اصول و ارکان ، پردازشی ، از نظریه فایده ارائه دهد که مُنافی ارزشِ فضایل نباشد.
میل ضمن پذیرش اصل فایده و انحصار خوشبختی در لذت ، انحصار معیار سنجشِ لذت ، به شدت و طولایی آن از سوی بنتام را نپذیرفت و عنصر کیفیت را نیز داخل کرد و به وجود و رجحان لذتهای نوبْل و معنوی ، نظیر آفرینش هنری اشاره کرد تا فایده گرایی را از انتقاد مذکور رهایی دهد.

علاوه بر این ، میل ، ابزار عبور از فایده‌گرایی شخصی به فایده‌گرایی جمعی را از « بیم و امید نسبت به افکار عمومی » فراتر برد
مطابق نظر او: نیاز اجتماعی انسان را وامی‌دارد بفهمد که
« دوام جامعه و زندگی جمعی در گرو این‌ست که بفهمد منافع تک‌تک انسان‌ها باید به طور بیطرفانه از سوی هرکسی مراعات شود.»
نیز چنین می‌انگاشت :احساس تعلق به خانواده بشری باید همچون دینی در میان مردم تبلیغ شود و پرورش فرهنگی و اخلاقی جامعه را در این می دانست که چنان کند که الزامِ اخلاقِ فایده جمعی ، از درون مایه گیرد.

وجدان اخلاقی که با تربیت خوب حاصل می شود عبارت‌ست از:
تحقق احساسِ چنان‌یکی‌بودن‌ی که نفع دیگر آن نفع ، نفع خود تلقی شود.

فایده گرایی در ابتدا بیشتر ایده‌ای برای اداره‌ی اجتماع و برنامه‌ریزی برای آن بود و بعدها بیشتر مورد تفسیر و تعبیر اخلاقی قرار گرفت.

به نظر می‌رسد فاید گرایی به رغم انتقادات فراوانی که بان شده‌ست جایگزین ناپذیرست ،
چرا که برخلاف بسیاری از مکاتب اخلاقی فایده گرایی ، بیشتر یک نظریه #زندگی_مدار است.
مکاتب اخلاقی عموماً دستورالعمل‌های عرضه می‌کردند که برخی مشترک آنها « غلبه بر امیال » بوده است
و بخش عمده ای از مطالب این مکاتب و وصایای باید و نباید که مخاطب آن عقل ‌ست.
عقلی که بنا به فرض می بایست راه خودخواهی و خواری نفس را سد کند و فرد را به راه خود نگهداری و دیگر گرایی هدایت کند.
✅ بنیانگذاران مکتب سنت فلسفی تجربی انگلیسی ، عقل را از چنین موقعیتی خلع کردند و نقش آن راهیابی و کارسازی نفس و میل و غریزه دانستند.
اینگونه دیگر
چون تفسیری از اخلاق عقل مدار و نفس ستیز قابل دفاع به نظر نمی رسید.

اصل سخن اینست که انسان در هر کاری و حرکتی و هر موقعیتی در پی لذت و منفعت اند، اما این توصیف ساده با چند توصیف و پیچیده‌تر تکمیل می شود:
اول اینکه بسیاری از احوال نفسانی همچون خودخواهی و سودجویی که ذمائم اخلاقی فردی دانسته شده‌اند ، در عمل فضائل اجتماعی‌اند ( #ماندویل )
دوم اینکه تلاش برای برقراری اخلاق عقلی‌ای که در تعارض با کشش و رانش به سوی شادکامی باشد راه به جایی نمی‌برد ( #هیوم )
و سوم اینکه پیروی از تمایلات لذت جویانه و نفع گرایانه آنچنان‌که پنداشته شده ، به دنیای صرفاً پر از خودخواهی و خشونت منجر نمی‌شود( #بنتام)
پس ازین توصیفات‌ست که فایده گرایی به حوزه توسعه قدم می‌گذارد و مِیل انسان‌ها به لذت و شادی را تصحیح و تصویب می‌کند و آنها دلگرمی می‌دهد که از لذت دوستی خود شرمنده نباشد ، چرا که
اولاً چاره‌ای از آن نیست
ثانیا به آسانی می تواند پشتوانه‌ی اخلاق هم باشد.
چاره‌ای از آن نیست چون عقل قدرت تحریک به عمل ندارد و این فقط در انحصار مِیل‌ست و مِیل منحصرا ناظر به فایده و فایده منحصراً معطوف به لذت ، می تواند پشتوانه‌ی اخلاق هم باشد چون عقلِ آموزش دیده ، قادر به درک این‌ هست که : انحصار لذت در فرد و جماعت (به‌جای اجتماع ) ماهیت خود شکنانه دارد و با دوام و قوام لذت فردی ( که اصل‌ست ) در تعارض‌ست.

⭕️رقیبان فایده گرایی :
نسبی‌گرایی ،زمینه‌ی مفاهمه و تعاون را ضعیف می‌کند.
#ریاضت‌_گرایی منافی طبع سلیم‌ست.
کانت گرایی ، هم ،ناموجه‌ست ،هم غیرعملی و
شهود گرایان هم بسا که ذائقه فردی و گروهی خود را پشت عناوین ناموجود و یا نا مفهوم چون حس اخلاقی ،حس عدالت و قانون طبیعی پنهان می‌کند.
فایده گرایی با ساخت‌کارهایی به جز «توصیه‌گری مبتنی بر ماورالطبیعه » یعنی با تکیه بر محاسبه مادی،اما چند لایه‌ی منافع نه مانع فضایل معنوی‌ست و نه مروج نفس پرستی محض . این را در فصل دوم کتاب #دفاع_از_عقلانیت توضیح داده ام که چگونه برغم خودخواهی به صرف روش عقلی و آموزشی و افزایش توان محاسبه‌ی پیچیده‌ی منافعِ خود، به نوعی خودخواهی دوراندیشانه می رسدکه تنها محملِ مهم ممکن عبور از خود و پرداختن به دیگران‌ست که معمولا از اخلاق انتظار می‌رود.

#فایده‌_گرایی ( #جان_استوارت_میل )
مقدمه مترجم
#مردیها

@mghlte | عصر روشنگری

#فلسفه_اخلاق
#فلسفه_حقوق
#دوپامین
#لیبرالیسم
#سکولاریسم
#اسپینوزا
#کانت
#هابز
#لذت

قسمت قبل مقدمه :
https://www.group-telegram.com/ms/mghlte.com/4622

منفعت طلبی در قرآن :
https://www.group-telegram.com/ms/mghlte.com/2902

Telegram

مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

💠 فایده گرایی 💠

جرمی بنتام در کتاب « مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانون» ایده فایده و اصل بیشترین خوشبختی و شادکامی را به شکلی صریح و روشن پرورد و به دفاع از آن پرداخت
سخن اصلی این بود که به معنای دقیق کلمه هیچ چیز را نمی‌توان خوب یا بد دانست ، خوب و بد فقط…

www.group-telegram.com/ms/mghlte.com/4670

294 viewsedited  Dec 14, 2021 at 12:15

💠 فایده گرایی💠

بسیاری از متفکران معاصر #بنتام و #جان_استوارت_میل ، همچون #کارلایل فایده گرایی را نظریه ای به‌شدت مادی و ناظر به برداشت حیوانی از انسان دانستند و آن را تسخیف کردند.
بر همین اساس میل در کتاب فایده‌گرایی کوشید تا با حفظ اصول و ارکان ، پردازشی ، از نظریه فایده ارائه دهد که مُنافی ارزشِ فضایل نباشد.
میل ضمن پذیرش اصل فایده و انحصار خوشبختی در لذت ، انحصار معیار سنجشِ لذت ، به شدت و طولایی آن از سوی بنتام را نپذیرفت و عنصر کیفیت را نیز داخل کرد و به وجود و رجحان لذتهای نوبْل و معنوی ، نظیر آفرینش هنری اشاره کرد تا فایده گرایی را از انتقاد مذکور رهایی دهد.

علاوه بر این ، میل ، ابزار عبور از فایده‌گرایی شخصی به فایده‌گرایی جمعی را از « بیم و امید نسبت به افکار عمومی » فراتر برد
مطابق نظر او: نیاز اجتماعی انسان را وامی‌دارد بفهمد که
« دوام جامعه و زندگی جمعی در گرو این‌ست که بفهمد منافع تک‌تک انسان‌ها باید به طور بیطرفانه از سوی هرکسی مراعات شود.»
نیز چنین می‌انگاشت :احساس تعلق به خانواده بشری باید همچون دینی در میان مردم تبلیغ شود و پرورش فرهنگی و اخلاقی جامعه را در این می دانست که چنان کند که الزامِ اخلاقِ فایده جمعی ، از درون مایه گیرد.

وجدان اخلاقی که با تربیت خوب حاصل می شود عبارت‌ست از:
تحقق احساسِ چنان‌یکی‌بودن‌ی که نفع دیگر آن نفع ، نفع خود تلقی شود.

فایده گرایی در ابتدا بیشتر ایده‌ای برای اداره‌ی اجتماع و برنامه‌ریزی برای آن بود و بعدها بیشتر مورد تفسیر و تعبیر اخلاقی قرار گرفت.

به نظر می‌رسد فاید گرایی به رغم انتقادات فراوانی که بان شده‌ست جایگزین ناپذیرست ،
چرا که برخلاف بسیاری از مکاتب اخلاقی فایده گرایی ، بیشتر یک نظریه #زندگی_مدار است.
مکاتب اخلاقی عموماً دستورالعمل‌های عرضه می‌کردند که برخی مشترک آنها « غلبه بر امیال » بوده است
و بخش عمده ای از مطالب این مکاتب و وصایای باید و نباید که مخاطب آن عقل ‌ست.
عقلی که بنا به فرض می بایست راه خودخواهی و خواری نفس را سد کند و فرد را به راه خود نگهداری و دیگر گرایی هدایت کند.
✅ بنیانگذاران مکتب سنت فلسفی تجربی انگلیسی ، عقل را از چنین موقعیتی خلع کردند و نقش آن راهیابی و کارسازی نفس و میل و غریزه دانستند.
اینگونه دیگر
چون تفسیری از اخلاق عقل مدار و نفس ستیز قابل دفاع به نظر نمی رسید.

اصل سخن اینست که انسان در هر کاری و حرکتی و هر موقعیتی در پی لذت و منفعت اند، اما این توصیف ساده با چند توصیف و پیچیده‌تر تکمیل می شود:
اول اینکه بسیاری از احوال نفسانی همچون خودخواهی و سودجویی که ذمائم اخلاقی فردی دانسته شده‌اند ، در عمل فضائل اجتماعی‌اند ( #ماندویل )
دوم اینکه تلاش برای برقراری اخلاق عقلی‌ای که در تعارض با کشش و رانش به سوی شادکامی باشد راه به جایی نمی‌برد ( #هیوم )
و سوم اینکه پیروی از تمایلات لذت جویانه و نفع گرایانه آنچنان‌که پنداشته شده ، به دنیای صرفاً پر از خودخواهی و خشونت منجر نمی‌شود( #بنتام)
پس ازین توصیفات‌ست که فایده گرایی به حوزه توسعه قدم می‌گذارد و مِیل انسان‌ها به لذت و شادی را تصحیح و تصویب می‌کند و آنها دلگرمی می‌دهد که از لذت دوستی خود شرمنده نباشد ، چرا که
اولاً چاره‌ای از آن نیست
ثانیا به آسانی می تواند پشتوانه‌ی اخلاق هم باشد.
چاره‌ای از آن نیست چون عقل قدرت تحریک به عمل ندارد و این فقط در انحصار مِیل‌ست و مِیل منحصرا ناظر به فایده و فایده منحصراً معطوف به لذت ، می تواند پشتوانه‌ی اخلاق هم باشد چون عقلِ آموزش دیده ، قادر به درک این‌ هست که : انحصار لذت در فرد و جماعت (به‌جای اجتماع ) ماهیت خود شکنانه دارد و با دوام و قوام لذت فردی ( که اصل‌ست ) در تعارض‌ست.

⭕️رقیبان فایده گرایی :
نسبی‌گرایی ،زمینه‌ی مفاهمه و تعاون را ضعیف می‌کند.
#ریاضت‌_گرایی منافی طبع سلیم‌ست.
کانت گرایی ، هم ،ناموجه‌ست ،هم غیرعملی و
شهود گرایان هم بسا که ذائقه فردی و گروهی خود را پشت عناوین ناموجود و یا نا مفهوم چون حس اخلاقی ،حس عدالت و قانون طبیعی پنهان می‌کند.
فایده گرایی با ساخت‌کارهایی به جز «توصیه‌گری مبتنی بر ماورالطبیعه » یعنی با تکیه بر محاسبه مادی،اما چند لایه‌ی منافع نه مانع فضایل معنوی‌ست و نه مروج نفس پرستی محض . این را در فصل دوم کتاب #دفاع_از_عقلانیت توضیح داده ام که چگونه برغم خودخواهی به صرف روش عقلی و آموزشی و افزایش توان محاسبه‌ی پیچیده‌ی منافعِ خود، به نوعی خودخواهی دوراندیشانه می رسدکه تنها محملِ مهم ممکن عبور از خود و پرداختن به دیگران‌ست که معمولا از اخلاق انتظار می‌رود.

#فایده‌_گرایی ( #جان_استوارت_میل )
مقدمه مترجم
#مردیها

@mghlte | عصر روشنگری

#فلسفه_اخلاق
#فلسفه_حقوق
#دوپامین
#لیبرالیسم
#سکولاریسم
#اسپینوزا
#کانت
#هابز
#لذت

قسمت قبل مقدمه :
https://www.group-telegram.com/ms/mghlte.com/4622

منفعت طلبی در قرآن :
https://www.group-telegram.com/ms/mghlte.com/2902

BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری