سیاست‌نامه پلاس

📄متن

➕ سودای سوسیالیسم
🔻 چرا پس از نیم‌قرن همچنان پرداختن به علی شریعتی ضروری است؟

📝 «محمد طاهری»
🧰سردبیر تجارت فردا


▫️هیچ چیز مثل «برقراری عدالت در جامعه»، «قطع رابطه با غرب استعمارگر» و «برچیدن بساط بانک‌های ربوی» نمی‌توانست روشنفکران مذهبی و روحانیون انقلابی را خوشحال کند. آنها آرزو داشتند اقتصاد اسلامی را به جای نظام سرمایه‌داری بنشانند، کام جامعه را از «عدالت» شیرین کنند، «ربا» را از بانکداری کشور برچینند و ایران را به کشوری غیروابسته، خودکفا و قدرتمند تبدیل کنند. به همین دلیل وقتی انقلاب به پیروزی رسید، مسابقه‌ای میان نیروهای انقلابی درگرفت که این آرزوها هرچه زودتر محقق شود.

▫️خروجی برقراری عدالت اجتماعی، ناترازی در منافع کشور، ملی شدن صنایع و مصادره اموال سرمایه‌داران و دولتی شدن تولید و تجارت بود. آرمان ایران غیر وابسته، به راهبرد خودکفایی و قطع رابطه با غرب و تحریم‌های اقتصادی منتهی شد و از دل آرزوی سوم، ملی شدن بانک‌ها و قانون عملیات بانکداری بدون ربا و ناترازی نظام بانکی بیرون آمد.
این آرمان‌ها به طور مشخص پنج منشأ اصلی داشت و پنج جریان فکری از آن حمایت می‌کردند؛

▫️گروه اول روشنفکران چپ‌گرا بودند که با الهام از ایده‌های مارکسیستی و کمونیستی حکومت پهلوی را غرب‌گرا و در خدمت امپریالیسم می‌دانستند. ایده محوری آنها که از عقاید ولادیمیر لنین برداشت شده بود، دولتی شدن اقتصاد و قطع رابطه با غرب بود. به‌طور مشخص اعضای حزب توده که دارای سازمان‌دهی قوی بودند، چنین گرایش‌هایی داشتند.

▫️گروه دوم نیز روشنفکران مذهبی بودند که عمدتاً در فرانسه درس خوانده بودند و اعتقادشان بر این بود که ایران باید با آموزه‌های سوسیالیستی اداره شود. ضدیت با غرب و تلاش برای خودکفایی ایده محوری آنها بود که از اندیشه‌های امانوئل والشتاین، سمیر امین و دیگر روشنفکران فرانسوی وام گرفته شده بود. روشنفکران مذهبی سوسیالیست تعدادشان بسیار زیاد بود اما کمتر فعالیت حزبی و سازمانی داشتند.

▫️گروه سوم نیز روحانیون جوانی بودند که به‌طور مشخص تحت تاثیر اندیشه‌های سید قطب قرار داشتند. «سید قطب» که نظریه‌پرداز سرشناس اخوان‌المسلمین مصر بود در سال ۱۹۵۱ کتابی با عنوان «مبارزه بین اسلام و سرمایه‌داری» نوشت و اصول سرمایه‌داری را مغایر با آموزه‌های دین دانست. مدت زمانی کوتاه پس از طرح این نظرات، روشنفکران مذهبی و روحانیون ایرانی نیز اسلام را مکتبی مستقل اعلام کردند که با مارکسیسم و سرمایه‌داری در تضاد است.

▫️گروه چهارم نیز مجاهدین خلق بودند که هم عقاید اسلامی داشتند، هم ضدیت با غرب در دستور کارشان قرار داشت و هم اقتصاد را دولتی و اسلامی می‌خواستند. اعضای این گروه که سطحی‌ترین برداشت را از علم اقتصاد داشتند، مبارزه مسلحانه با حکومت پهلوی را در دستور کار قرار دادند.

▫️گروه پنجم نیز سوسیالیست‌های مسلمان بودند. نهضت خداپرستان سوسیالیست به طور مشخص سه عقیده مشترک داشتند: التزام به سوسیالیسم، احساسات قوی مذهبی و اعتقاد عمیق به ملی‌گرایی.

▫️اگر بخواهیم تنها یک نفر را مثال بزنیم که با همه این گروه‌ها قرابت فکری داشت و هم از آنها اثر پذیرفت و هم روی فعالیت آنها اثر گذاشت، باید از علی شریعتی نام ببریم. روشنفکری که افکارش ریشه در سوسیالیسم داشت، در فرانسه درس خوانده بود، ضدیت با غرب را با جدیت ترویج می‌کرد و از اقتصاد آزاد متنفر بود.

▫️همگرایی روشنفکران و روحانیون به عنوان دو نیروی مرجع جامعه با تصور اینکه رژیم پهلوی دست‌نشانده قدرت‌های امپریالیستی غرب بوده و هیچ‌گاه استقلالی از خود نداشته است، فضای فکری و سیاسی کشور را در سال‌های پیش از انقلاب به سمت ضدیت با اقتصاد آزاد سوق داد. در چنین فضایی، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و آرمان مبارزه با امپریالیسم و خاتمه بخشیدن به نظام سرمایه‌داری به یکی از مطالبات اصلی انقلابیون تبدیل شد. از میان همه افرادی که دنبال عدالت بودند، ایران را غیروابسته و خودکفا می‌خواستند و اقتصاد اسلامی را ترویج می‌کردند، نقش علی شریعتی برجسته و خاص است. او بیشترین اثرگذاری را بر ذهنیت جامعه ایران در سال‌های منتهی به انقلاب داشت و به همین دلیل لقب معلم انقلاب را به او دادند.


📍متن کامل در شماره ۵۵۹ هفته‌نامه تجارت فردا

🎲@politicalmag

www.group-telegram.com/nl/politicalmag.com/281

685 viewsSep 5 at 12:21

📄متن

➕ سودای سوسیالیسم
🔻 چرا پس از نیم‌قرن همچنان پرداختن به علی شریعتی ضروری است؟

📝 «محمد طاهری»
🧰سردبیر تجارت فردا


▫️هیچ چیز مثل «برقراری عدالت در جامعه»، «قطع رابطه با غرب استعمارگر» و «برچیدن بساط بانک‌های ربوی» نمی‌توانست روشنفکران مذهبی و روحانیون انقلابی را خوشحال کند. آنها آرزو داشتند اقتصاد اسلامی را به جای نظام سرمایه‌داری بنشانند، کام جامعه را از «عدالت» شیرین کنند، «ربا» را از بانکداری کشور برچینند و ایران را به کشوری غیروابسته، خودکفا و قدرتمند تبدیل کنند. به همین دلیل وقتی انقلاب به پیروزی رسید، مسابقه‌ای میان نیروهای انقلابی درگرفت که این آرزوها هرچه زودتر محقق شود.

▫️خروجی برقراری عدالت اجتماعی، ناترازی در منافع کشور، ملی شدن صنایع و مصادره اموال سرمایه‌داران و دولتی شدن تولید و تجارت بود. آرمان ایران غیر وابسته، به راهبرد خودکفایی و قطع رابطه با غرب و تحریم‌های اقتصادی منتهی شد و از دل آرزوی سوم، ملی شدن بانک‌ها و قانون عملیات بانکداری بدون ربا و ناترازی نظام بانکی بیرون آمد.
این آرمان‌ها به طور مشخص پنج منشأ اصلی داشت و پنج جریان فکری از آن حمایت می‌کردند؛

▫️گروه اول روشنفکران چپ‌گرا بودند که با الهام از ایده‌های مارکسیستی و کمونیستی حکومت پهلوی را غرب‌گرا و در خدمت امپریالیسم می‌دانستند. ایده محوری آنها که از عقاید ولادیمیر لنین برداشت شده بود، دولتی شدن اقتصاد و قطع رابطه با غرب بود. به‌طور مشخص اعضای حزب توده که دارای سازمان‌دهی قوی بودند، چنین گرایش‌هایی داشتند.

▫️گروه دوم نیز روشنفکران مذهبی بودند که عمدتاً در فرانسه درس خوانده بودند و اعتقادشان بر این بود که ایران باید با آموزه‌های سوسیالیستی اداره شود. ضدیت با غرب و تلاش برای خودکفایی ایده محوری آنها بود که از اندیشه‌های امانوئل والشتاین، سمیر امین و دیگر روشنفکران فرانسوی وام گرفته شده بود. روشنفکران مذهبی سوسیالیست تعدادشان بسیار زیاد بود اما کمتر فعالیت حزبی و سازمانی داشتند.

▫️گروه سوم نیز روحانیون جوانی بودند که به‌طور مشخص تحت تاثیر اندیشه‌های سید قطب قرار داشتند. «سید قطب» که نظریه‌پرداز سرشناس اخوان‌المسلمین مصر بود در سال ۱۹۵۱ کتابی با عنوان «مبارزه بین اسلام و سرمایه‌داری» نوشت و اصول سرمایه‌داری را مغایر با آموزه‌های دین دانست. مدت زمانی کوتاه پس از طرح این نظرات، روشنفکران مذهبی و روحانیون ایرانی نیز اسلام را مکتبی مستقل اعلام کردند که با مارکسیسم و سرمایه‌داری در تضاد است.

▫️گروه چهارم نیز مجاهدین خلق بودند که هم عقاید اسلامی داشتند، هم ضدیت با غرب در دستور کارشان قرار داشت و هم اقتصاد را دولتی و اسلامی می‌خواستند. اعضای این گروه که سطحی‌ترین برداشت را از علم اقتصاد داشتند، مبارزه مسلحانه با حکومت پهلوی را در دستور کار قرار دادند.

▫️گروه پنجم نیز سوسیالیست‌های مسلمان بودند. نهضت خداپرستان سوسیالیست به طور مشخص سه عقیده مشترک داشتند: التزام به سوسیالیسم، احساسات قوی مذهبی و اعتقاد عمیق به ملی‌گرایی.

▫️اگر بخواهیم تنها یک نفر را مثال بزنیم که با همه این گروه‌ها قرابت فکری داشت و هم از آنها اثر پذیرفت و هم روی فعالیت آنها اثر گذاشت، باید از علی شریعتی نام ببریم. روشنفکری که افکارش ریشه در سوسیالیسم داشت، در فرانسه درس خوانده بود، ضدیت با غرب را با جدیت ترویج می‌کرد و از اقتصاد آزاد متنفر بود.

▫️همگرایی روشنفکران و روحانیون به عنوان دو نیروی مرجع جامعه با تصور اینکه رژیم پهلوی دست‌نشانده قدرت‌های امپریالیستی غرب بوده و هیچ‌گاه استقلالی از خود نداشته است، فضای فکری و سیاسی کشور را در سال‌های پیش از انقلاب به سمت ضدیت با اقتصاد آزاد سوق داد. در چنین فضایی، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و آرمان مبارزه با امپریالیسم و خاتمه بخشیدن به نظام سرمایه‌داری به یکی از مطالبات اصلی انقلابیون تبدیل شد. از میان همه افرادی که دنبال عدالت بودند، ایران را غیروابسته و خودکفا می‌خواستند و اقتصاد اسلامی را ترویج می‌کردند، نقش علی شریعتی برجسته و خاص است. او بیشترین اثرگذاری را بر ذهنیت جامعه ایران در سال‌های منتهی به انقلاب داشت و به همین دلیل لقب معلم انقلاب را به او دادند.


📍متن کامل در شماره ۵۵۹ هفته‌نامه تجارت فردا

🎲@politicalmag

BY سیاست‌نامه پلاس