group-telegram.com/pakruh/2156
Last Update:
چکن
در این‌جا دیدیم که چکن چیست:
www.group-telegram.com/us/pakruh.com/1776
در این مطلب با نکات و نظراتی دربارۀ چکن آشنا می‌شویم.
باستان‌شناسان تاجیک می‌گویند که چکن از انواع پوشش آریایی‌های باستانی است که بیش از سه هزار سال تاریخ دارد.
چکن عالم افسانه و رویا و اساطير و آیین‌های باستانی آریایی‌ها را در خود نهفته است.
ظفر میرزایف، باستان‌شناس ساکن کولاب (تاجیکستان) می‌گوید: «در انواع لباس چکن به‌ویژه در کلاه نقشی از چلیپای آریایی ترسیم می‌شود که سمبل فراوانی، نجابت، آزادی و آزادگی است.
نقش چلیپای آریایی در کاخ‌ها و کوشک‌های باستانی، از جمله در مدرسۀ شیردار شهر سمرقند و تخت جمشید نیز به چشم می‌خورد.»
رنگین‌ترین چکن‌ها، در منطقه کولاب در جنوب تاجیکستان دیده می‌شود.
معمولاً برای زمینۀ طرح‌های چکن از پارچۀ یکرنگ سفید، صورتی، سبز، آبی یا سرخ استفاده می‌کنند.
رنگ نخ گلدوزی با توجه به رنگ زمینۀ آن انتخاب می‌شود. سه رنگ سپید و سرخ و زرد در این میانه جایگاه ویژه‌ای دارند:
رنگ سپید سمبل بخت است و رنگ‌های زرد و سرخ نشانگر آفتاب و آتش هستند که از نمادهای فرهنگی زرتشتی‌اند.
مردم‌شناسان با اشاره به نقش و طرح‌هایی که روی چکن است، آن را به قرن‌های پیش از میلاد مربوط می‌دانند و گل‌هایی رت که با نام «کاسه» معروف است و شکل خورشید دارد دلیل مهرپرستی مردم در دوران باستان به شمار می‌آورند.
گلی که دور دامن یا کلاه مردان دوخته می‌شود نیز یک طرح باستانی است و سمبل خورشید دانسته می‌شود.
هریک از گل‌های چکن نماد چیزی است و مضمون خاص و نام خود را دارد.
نقشی که در چکن‌های امروزی دیده می‌شود، سال‌ها پیش هم در گل‌دوزی‌ها دیده می‌شد.
با وجود روی کار آوردن نقش و نگارهای تازه در چکن، چادر عروسی و پیراهن عروس نقش و نگار قدیمی خود را حفظ کرده است.
با این که گفته می‌شود برخی از طرح‌های چکن طی هزاران سال بی‌تغییر مانده‌اند، انواع تازه‌ای از پیراهن چکن دیده می‌شود که با سلیقۀ لباس‌پوشی مدرن تهیه شده است.
دوزندگان شکل دوخت پیراهن را تغییر داده‌اند، ولی سمبل‌های خورشیدی و نقش و نگار چکن همان است که بود.
به اعتقاد خداینظر رحیمزاده، جامعه‌شناس تاجیک، در پیراهن چکن هفت رنگ «کمان رستم» یا قوس و قزح را می‌توان مشاهده کرد.
بازار مرادف، مدیر آثارخانه ناحیه دنغره، واقع در جنوب تاجیکستان می‌گوید گوهر اصلی چکن در همین رموز باستانی است:
"در انواع گلدوزی یا گونه‌های مختلف چکن که در جنوب کشور به عنوان «سوزنی» یا «دوری» بیشتر معروف است، ترسیم آتش موقع مرکزی دارد.
آتش بزرگی که در آیین آریایی‌ها افروخته می‌شد و مردم در پیرامون آن چرخ می‌زدند."
مرادف معتقد است که نام «دوری» از همین چرخ زدن یا دور گشتن پیرامون آتش می‌آید
ولی با گسترش اسلام تاجیکان شاید از ترس یا بنا به مقررات زمان، نقش آتش و چرخ‌زنی در پیرامون آن را در گلدوزی‌های خود تحریف کردند. اکنون این نقش در پیراهن چکن به صراحت شناخته نمی‌شود، ولی در گلدوزی‌های مردم کوهستان برجسته‌تر است."
به اعتقاد ظفر میرزایف، باستان‌شناس تاجیک، اصولاً چکن و سوزنی‌هایی که امروز برخی از طراحان مد در خارج از تاجیکستان به نمایش می‌گذارند، به منظور جلب توجه مشتریان سراپا گلدوزی شده، ولی رموز و معانی اصیل آریایی را از دست داده‌اند:
"گوهر اصلی چکن همین تصویر آتشی است که بر آن نقش یافته است."
خیرالله طاهرف، مدیر آثارخانۀ (موزۀ) میرسیدعلی همدانی در شهر کولاب می‌گوید که گلدوزی چهارگوشه‌ای که بر کلاه چکن دیده می‌شود و آن را تنها مردان به سر می‌گذارند، اشاره به چهار عنصر آریایی است و آفتاب و ماه و ستاره و آتش را می‌رساند.
دختران تاجیک در جنوب کشور پیش مادر و خواهران خود از سن ده-دوازده سالگی آموزش چکن‌دوزی می‌بینند و در پارچه‌هایی به اندازه دستمال، نقش‌های مختلف را گلدوزی می‌کنند تا بعدها در تهیۀ جهیزیه عروسی برای خود نقش داشته باشند.
پیراهن چکن اکنون از محبوب‌ترین پوشش‌های ملی زنان تاجیک است و به‌ویژه در جشن‌های ملی آن را بیشتر می‌توان دید.
در منطقۀ کولاب در روزهای نوروز، جوانان با کلاه‌های گرد چکن (تاقی گلدوزی) و دختران با پیراهن‌های چکن به جشن‌های نوروزی و مهمانی‌های این عید ملی می‌روند.
دربارۀ چکن:
www.group-telegram.com/us/pakruh.com/1776
منبع
🇺🇿🇹🇯 پرسش‌های خود را دربارۀ ازبکستان و تاجیکستان از ما بپرسید:
www.group-telegram.com/us/pakruh.com/1764
BY شعر، موسیقی و گردشگری
Share with your friend now:
group-telegram.com/pakruh/2156