🎞 درس‌گفتار «تاریخ حدیث شیعه بر پایهٔ شفاهی و مکتوب»

🔵 ارائۀ مصطفی بارگاهی در حلقۀ مطالعاتی انعکاس

▶️ جلسه اول: یوتیوب | آپارات

▶️ جلسه دوم: یوتیوب | آپارات

▶️ جلسه سوم: یوتیوب | آپارات

▶️ جلسه چهارم: یوتیوب | آپارات

▶️ جلسه پنجم: یوتیوب | آپارات

🗂 فهرست محتوای ارائه شده در این پنج جلسه

#گفتار_انعکاس
@inekas

🗂 فهرست محتوای درس‌گفتار «تاریخ حدیث شیعه بر پایهٔ شفاهی و مکتوب»

🔵 ارائۀ مصطفی بارگاهی در حلقۀ مطالعاتی انعکاس


⭐️ جلسۀ اول: مقدماتی دربارهٔ دریافت و انتقال شفاهی و مکتوب (یوتیوب | آپارات)

🔵دو صورت مهم در دریافت و انتقال حدیث: مکتوب و شفاهی
🔵غلبۀ دریافت مستقیم شفاهی از امام نسبت به دریافت کتبی
🔵انواع دریافت و انتقال شفاهی و کتبی، همراه با مثال‌هایی تا قرن چهارم: قرائت و سماع، مناوله، وصیت، وجاده، اجازه خاص بدون مناوله، اجازه عام
🔵تاریخ رواج اجازات در شیعه
🔵در دسترس بودن کتاب‌های قرن دوم و سوم در بغدادِ قرن چهارم و پنجم
🔵علل رواج اجازه در قرن چهارم
🔵آسیب اجازات خاص و عام
🔵تفاوت دو تعبیر "أخبرنا" و "حدثنا"
🔵روايان پرکار قرن دوم شیعه؛ اصحاب امام باقر و امام صادق (ع)


⭐️ جلسۀ دوم: نظریات موتسکی و شولر | روش پیشنهادی در بررسی حدیث شیعه در قرن دوم و سوم (یوتیوب | آپارات)

🔵بیان تفاوت‌هایی میان شیعه و اهل سنت در حدیث
🔵ارائۀ محتوای مقالۀ موتسکی: «فقه ابن‌شهاب زهری، مطالعه‌ای نقادانه و منبع‌شناسانه»
🔵ارائۀ محتوای مقالۀ شولر: «نقل علوم در نخستین سده‌های اسلامی: نقل مکتوب یا شفاهی؟»
🔵تفاوت میان دو دیدگاه "سنتی" و "تاریخی" در حدیث شیعه
🔵نقل به لفظ و نقل به معنی | شگفت نبودن حافظۀ عموم راویان نخستین بر پایه گزارشات موجود
🔵روش تشخیص شفاهی و مکتوب: بررسی الفاظ متون احادیث دارای محتوای یکسان
🔵تفاوت نگاه سنتی و تاریخی به یکسانی و اختلاف متون
🔵روش و محورهای بررسی پیشنهادی در شفاهی و مکتوب
🔵مکتوب بودن بیش از ٩٠ درصد احادیث؛ نتیجۀ بررسی در راویان ابتدای قرن سوم
🔵بررسی احادیث دو طبقه از راویان قرن دوم؛ بزرگان و جوانان اصحاب امام صادق (ع)
🔵بررسی موردی طبقه بزرگان اصحاب امام (ع): نمونهٔ "محمد بن مسلم"


⭐️ جلسۀ سوم: بررسی انتقال مکتوب و شفاهی حدیث شیعه در دو طبقه از قرن دوم (یوتیوب | آپارات)

🔵ملاک شناسایی احادیث با محتوای یکسان در بررسی موجود
🔵ادامۀ بررسی احادیث "محمد بن مسلم"
🔵دو روش پیشنهادی برای بررسی راوی در حدیث شیعه فارغ از گزارش‌های رجالی:
🟢١. جایگاه راوی در طبقه بعد
🟢٢. منفرد نبودن حجم مهمی از احادیثی که از استادی مشهور روایت می‌کند.
🔵تطبیق روش پیشنهادی بر شاگردان محمد بن مسلم
🔵بررسی احادیث محمد بن مسلم و دو راوی مهم او: علاء بن رزين و أبو أيوب الخزاز


⭐️ جلسۀ چهارم: روش‌های شناسایی اتحاد متن در الکافی (یوتیوب | آپارات)

🔵دو شیوۀ شناسایی اتحاد متن حدیث در الکافی | بررسی سه روش کلینی برای ارائۀ احادیث دارای متن واحد
🔵حساسیت کلینی به گزارش اختلاف اندک متون
🔵جایگاه طبقۀ حلقۀ مشترک در روش‌های سه‌گانهٔ کلینی
🔵تحلیل چرایی استفاده کلینی از روش‌های سه‌گانه و اختلاف آن با روش دیگر محدثان | بررسی چرایی طولانی شدن نگارش کتاب الکافی


⭐️ جلسۀ پنجم: آسیب‌های دریافت و انتقال شفاهی و کتبی | بررسی فیلولوژیک: راهی برای اصالت‌سنجی متون متقدم (یوتیوب | آپارات)

🔵آسیب‌های متنی نقل شفاهی: فراموشی عین متن، فراموشی مضمون، اختلاط مضامین
🔵آسیب‌های سندی نقل شفاهی:
🟢١. فراموشی نام استاد یا استادِ استاد
🟢٢. تردید میان دو راوی یا دو امام
🟢٣. فراموشی نام راوی (ارسال جلی)
🟢۴. ارسال خفی در انتقال شفاهی و مکتوب؛ عوامل ارسال و روش‌های شناسایی
🟢۵. خلط راویان و انتساب موازی | عوامل انتساب موازی و روش‌های شناسایی
🔵تعبیر "أحدهما" و دلالت آن بر نقل شفاهی در طبقۀ اول
🔵بررسی فیلولوژیک الفاظ حدیث؛ ارائه نمونه‌هایی برای اصالت‌سنجی متون متقدم

#گفتار_انعکاس

@inekas

‌
💠 نشست آنلاین «پاپیروس‌های مسیحی و اسلامی از خربة المرد، فلسطین: بایگانی‌ای از سده‌های هفتم و هشتم میلادی/ اول و دوم هجری»

🪧 CSI Monday Majlis: Christian and Muslim Papyri From Khirbet Mird, Palestine: An Archive From the 7th and 8th Centuries

🗓 دوشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ - ساعت ۲۰:۳۰ به وقت تهران
🎓 نشست آنلاین دانشگاه اگزتر، موسسه مطالعات عربی و اسلامی

👤 رابرت هویلند (استاد تاریخ خاورمیانه در موسسه مطالعات جهان باستان، دانشگاه نیویورک)

در سال‌های ۱۹۵۲-۱۹۵۳، مجموعه‌ای از پاپیروس‌ به زبان‌های یونانی، آرامی فلسطینی مسیحی و عربی، متعلق به  سال‌های ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلادی، در غاری نزدیک صومعه‌ی خربه المرد، در ۱۰ مایلی شرق بیت‌لحم کشف شد (محل غار در تصویر بالا، با دو فلش آبی مشخص شده است). تا همین اواخر، به جز ویرایشی که آدولف گرومان از ۱۰۰ قطعه از این مجموعه به دست داد، هیچ‌یک از این هزار و اندی قطعه به شکل دیجیتال در نیامده بود، و بنابراین توجه چندانی به آن‌ها نشده بود. اکنون با پروژه‌های دیجیتال‌سازی در لوون (محل نگهداری متون یونانی) و اورشلیم (محل نگهداری متون آرامی و عربی) این وضعیت در حال تغییر است.

هویلند در این سخنرانی به ماهیت و محتوای این متون و ترکیب پیکرۀ این مجموعه می‌پردازد و توجه ویژه‌ای به این پرسش خواهد داشت که چگونه اسناد مسیحی و اسلامی در یک مکان بایگانی شده‌اند و گذشته‌ی این دو جامعه چگونه در این اسناد حفظ شده است.

🔔 برای ثبت‌نام رایگان و دریافت لینک شرکت در جلسه (سامانه زوم) اینجا کلیک کنید. (دوشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ - ساعت ۲۰:۳۰ به وقت تهران)

رابرت هویلند استاد تاریخ و باستان‌شناسی خاورمیانه در موسسه مطالعات دنیای باستان دانشگاه نیویورک است. او پیش‌تر در دانشگاه‌های آکسفورد و سنت اندروز تدریس کرده و كتب و مقالات متعددی در زمینه‌های مختلف انتقال از دوران باستان به دوران اسلامی در خاورمیانه منتشر کرده‌است؛ از جمله کتاب «اسلام آنگونه که دیگران آن را دیدند: بررسی و ارزیابی نوشته‌های مسیحی، یهودی و زرتشتی در رابطه با تاریخ اسلام نخستین». همچنین چندی پیش، جدیدترین مقاله‌ٔ هویلند دربارهٔ این پاپیروس‌ها منتشر شد (چکیدهٔ فارسی و فایل تمام‌متن این مقاله را از اینجا دریافت کنید). همچنین او در بسیاری از کشورهای منطقه به تحقیقات میدانی پرداخته و در حال حاضر در حال حفاری یک صومعۀ مسیحی اسلامی اولیه در امارات متحدۀ عربی است.

⬇️ مقالهٔ مرتبط هویلند «پاپیروس‌های فراموش‌شده‌ی بیابان یهودیه: مجموعه خربة مرد از دورهٔ باستان متأخر تا دورهٔ اسلام متقدم»

⭐️ با تشکر از کانال مطالعات اسلامی (مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان‌های اروپایی)

#انعکاس_رویداد

@islamicstudies
@inekas

💠 معرفی رویداد ۲۰۲۴ «آکادمی دین آمریکا (AAR)»، انجمن ادبیات کتاب مقدس (SBL) و «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی (IQSA)» (بخش اول)

در دهه‌های اخیر، مطالعات قرآنی به سنتی پویا و زنده در آکادمیای غربی تبدیل شده است و هر ساله نشست‌ها و کنفرانس‌های متعددی به بررسی ابعاد گوناگون قرآن‌پژوهی اختصاص می‌یابد. بزرگ‌ترین رویداد آکادمیک دین‌پژوهی در جهان، رویداد مشترکی است که همه‌ساله در ماه نوامبر در یکی از شهرهای آمریکا برگزار می‌شود و سه نهاد مهم دین‌پژوهی در آن مشارکت می‌کنند که به ترتیب عبارتند از:

✅آکادمی دین آمریکا (AAR) هم‌اکنون بزرگترین انجمن مطالعات ادیان در دنیا به شمار می‌رود، بیش از 10 هزار عضو از سراسر جهان دارد و همه‌ساله یک نشست سالانه برگزار می‌کند. ژورنال اصلی این انجمن Journal of the American Academy of Religion که نام دارد، توسط انتشارات دانشگاه Oxford منتشر می‌شود. نشست سالانهٔ این آکادمی، معتبرترین ومهم‌ترين رویداد علمی در زمینه مطالعات دین‌پژوهی، در سطح بین‌المللی است. این نشست که هر سال در کنار نشست سالانه انجمن ادبیات کتاب مقدس (SBL) برگزار می‌شود، بستری برای تبادل نظر بین پژوهشگران رشته‌های مختلف علوم انسانی و اجتماعی مرتبط با دین فراهم می‌کند. در بخش قرآنی این نشست، پژوهشگران به ارائه و بحث پیرامون آخرین یافته‌ها و تحلیل‌های علمی درباره قرآن، تاریخ آن، تفاسیر و ارتباط آن با سنت‌های دینی دیگر می‌پردازند. این نشست به طور خاص فضایی برای بررسی تعامل قرآن با متون مقدس دیگر، مانند کتاب مقدس عبری و عهد جدید، و همچنین روش‌های جدید مطالعه تطبیقی ایجاد می‌کند.

✅ انجمن ادبیات کتاب مقدس (SBL) که در سال 1880 تأسیس شده، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین نهاد علمی در زمینه مطالعه متون مقدس، به ویژه کتاب مقدس عبری و عهد جدید، است. این انجمن با بیش از ۸۵۰۰ عضو از بیش از ۸۰ کشور جهان، بستری برای تبادل نظر میان متخصصان متون مقدس و ادیان مرتبط فراهم می‌کند و نقش مهمی در توسعه روش‌های تطبیقی و تاریخی در مطالعات دینی ایفا کرده است.
این انجمن دو رویداد اصلی سالانه دارد که نشست سالانه (Annual Meeting)، به همراه نشست سالانه AAR، به طور خاص در قاره آمریکای شمالی و نشست بین‌المللی که هر سال در یکی از کشورهای خارج از آمریکا برگزار می‌شود.

✅انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی (IQSA) نیز مهم‌ترین نهاد آکادمیک مطالعات قرآنی در جهان غرب است که در دو نشست سالانه این انجمن، آخرین و جدیدترین دستاوردهای پژوهش‌های برون‌دینی در زمینه مطالعات قرآنی نمود می‌یابد. یکی از این دو نشست IQSA به همراه نشست‌های سالانه SBL و AAR برگزار می‌شود. (معرفی رویدادهای قبلیIQSA در انعکاس)

✅رویداد امسال در ۲۲ تا ۲۶ نوامبر (۲ تا ۶ آذر) در شهر سن‌دیگو ایالت کالیفرنیا برگزار می‌شود و برخی از برجسته‌ترین پژوهشگران مطالعات قرآن و اسلام از سراسر جهان در آن مساهمت دارند. رویداد ایکسا (IQSA) در ۳ پنل و یک نقد کتاب با ۱۵ ارائه و ارایه‌های قرآنی رویداد AAR در ۲ پنل برگزار می‌شود که ترجمه فارسی عناوین این ارایه‌ها به همراه لینک چکیده آن‌ها در ادامه می‌آید.

✅امسال نیز به مانند سال‌های قبل، پژوهشگران ایرانی در این رویداد ارائه دارند (به ترتیب الفبا: حیدر داوودی، محمد قندهاری، زینب وصال)

🔴 انعکاس در روزهای رویداد، گزارشی از این رویداد مهم و بعضی ارائه‌های آن در صفحۀ اینستاگرام خود منتشر می‌کند.


⬇️ دریافت دفترچۀ رویداد امسال شامل عناوین ارائه‌ها و معرفی افراد

(ترجمه به کوشش: محمدرضا مرادعلی)

🗂 فهرست عناوین ارائه‌های رویداد IQSA با لینک به چکیدۀ هر ارائه

ارائه‌های روز اول: ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴ (۳ آذر)

⭐️ پنل تعامل با قرآن و تفسیر

استفن برج، موسسه مطالعات اسماعیلی
پیچ‌ و خم‌ها: بررسی تداول لف و نشر در سنت تفسیری

طغرل کورت، دانشگاه هومبولت – برلین
بررسی احسان در قرآن و تفسیر عرفانی اسلامی: مطالعه‌ای بر سهم اسرائیلیات

ریکاردو امریکو ویگلیرمو، بنیاد مطالعات دینی (FSCIRE)
«فقولا له قولا لینا»، چشم‌انداز نام‌شناسی در قرآن: تأملی بر کنیه

ظریف رحمان، دانشگاه ویرجینیا
تفسیر درون‌متنی: تفسیر ماتریدی بر آیات انسان‌وارهٔ قرآن

مدلین وایز، دانشگاه کالیفرنیا، برکلی
كنايه در تفسیر اولیه اسلامی: روایت داوود در مصنف ابن‌ابی‌شیبه (م. ۲۳۵)


⭐️ پنل میزگرد نقد کتاب «فراتر از فرقه‌گرایی» نوشته تحسین تاور

• شیرعلی طارق، کالج فرانکلین و مارشال، رئیس جلسه
• تحسین تاور، دانشگاه پرینستون، نویسنده کتاب و عضو پنل
• سیروس زرگر، دانشگاه سنترال فلوریدا، عضو پنل
• مارتین وین، دانشگاه فرفیلد، عضو پنل
• رقیه خان، دانشگاه کلیرمونت، عضو پنل

⬅️ادامه عناوین

#انعکاس_رویداد
#IQSA
#AAR

@inekas

💠 معرفی رویداد ۲۰۲۴ «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی (IQSA)» و «آکادمی دین آمریکا (AAR)» و فهرست ارائه‌های آن (بخش دوم)

ارائه‌های روز اول: ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴ (۳ آذر) (ادامه از بخش اول)

⭐️ پنل قرآن، بنی‌اسرائیل و موسی

هُلگر زلنتین، دانشگاه توبینگن
بنی‌اسرائیل در قرآن: یهودیان، یا یهودیان و مسیحیان؟

حیدر داوودی، دانشگاه نورث‌وسترن
گفتمان قرآنی دربارۀ خانوادۀ موسی در تجلی درخت شعله‌ور

فاهد مسالکی، دانشگاه ویسکانسین میلواکی
موسی و خضر: دیدگاهی جدید

اسد زمان، دانشگاه ایالتی اوهایو
خضر به عنوان یک رافائل قرآنی؟

روبرتا سبث، دانشگاه نوادا، لاس‌وگاس
نمونه‌هایی از اجداد زن در تبار مسیحایی در کتاب مقدس عبری، عهد جدید و قرآن: عدالت و مهربانی، وفاداری و اطاعت، زیبایی و خوبی

ارائه‌های روز دوم: ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴ (۴ آذر)

⭐️ پنل مطالعات قرآنی: کتیبه‌ها، ترجمه‌ها و مطالعات عهد جدید

عبدالله گلدری، دانشگاه خلیفه
بازتاب‌ها و تطبیقات: قرآن و تمثیل مرد ثروتمند و لاذاروس

ربکا ویلیامز، دانشگاه جنوب آلاباما
قرآن آیۀ ۱۳۸ سورۀ بقره و داستان عیسی و رنگرز

گابریل سعید رینولدز، دانشگاه نوتردام
پارادوکس در قرآن

فرانچسکا بادینی، FSCIRE (پالرمو)
مورد ناموفق «القرآن» (۱۹۶۷) ترجمه‌شده توسط مارتینو ماریو مورنو (۱۸۹۲ – ۱۹۶۴)

زینب وصال: دانشگاه الهیات برکلی (GTU)
آیات بر روی عَلَم: بررسی کتیبه‌های قرآنی روی عَلَم در جوامع شیعی


🗂 فهرست عناوین ارائه‌های قرآنی در رویداد AAR با لینک به چکیده‌های هر پنل

ارائه‌های روز اول: ۲۴ نوامبر ۲۰۲۴ (۴ آذر)

⭐️ پنل مطالعهٔ قرآن

ریاست جلسه: ساموئل راس، دانشگاه مسیحی تگزاس
این پنل مقالاتی با رویکردهای متنوع به مطالعهٔ قرآن ارائه می‌دهد.

۱. راحیل فیشباخ، کالج ویلیام و مری
وقتی خدا جنگ می‌طلبد: زیبایی‌شناسی خشونت در قرآن

۲. شعیب علی، دانشگاه توبینگن
تفسیر عبارت "أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ" (سورۀ بقره:‌ آیۀ ۵) در کشاف زمخشری و سنت فرا‌تفسیر

۳. ظریف رحمان، دانشگاه ویرجینیا
تفسیر درون‌متنی: تفسیر ماتریدی بر آیات انسان‌وارهٔ قرآن

۴. ریسا وان دوتینچم دِ رندی، دانشگاه شیکاگو
به سوی درکی از «فطرت»: بررسی تحولات معنادار در تفاسیر آیهٔ ۳۰ از سورهٔ روم

۵. امیره ابو طالب، دانشگاه هلسینکی
مقدس‌تر از تو؛ تفسیرهای متناقض از دستور اخلاقی قرآن برای زیبایی/نیکی (احسان) در زمان‌های درگیری


ارائه‌های روز دوم: ۲۵ نوامبر ۲۰۲۴ (۵ آذر)

⭐️ پنل مطالعهٔ قرآن و کتاب مقدس در دوران باستان متاخر

ریاست جلسه: لورن آزبورن، کالج ویتمن
این پنل به ارائهٔ مقالاتی درباره قرآن و کتاب مقدس در زمینه دوران باستان متاخر می‌پردازد.

۱. دنیل واتلینگ، کالج پومونا
عهد قابل حمل؟ زیرمتن عهدینی آیات مباهله در سورهٔ آل عمران

۲. اَدم کاتسکو، کالج نورث سنترال
تصویر یهودی در رسائل پولس و قرآن

۳. وسیم شیلیوالا
چشم‌هایی آرام با خدا: معنای قرآنی خانه

۴. محمد قندهاری، انعکاس
روایت دوپارچهٔ داستان‌های پیامبران در سورهٔ صافات

۵. حیدر داوودی
آل عمران و دسپوسینوی (Desposyni): ذریهٔ مریم در قرآن و منابع مسیحی متقدم

⬇️ دریافت دفترچۀ رویداد امسال شامل عناوین ارائه‌ها و معرفی افراد

#انعکاس_رویداد
#IQSA
#AAR

@inekas

‌
🎞 ویدئوی سخنرانی احمد پاکتچی در افتتاحیۀ 🟣چهارمین مدرسهٔ انعکاس «قرآن و عهدین: سنت‌ها، بافتارها، بینامتن‌ها» (۸ شهریور ۱۴۰۳)

‌🗣در این ارائه، احمد پاکتچی به بررسی روابط بینامتنی بین سنت‌های اسلامی و کتاب مقدس می‌پردازد. او توضیح می‌دهد که هدف اصلی این مطالعات تطبیقی، روشن‌تر کردن معانی و تسهیل گفتگو بین ادیان است، نه رد یا پذیرش کامل منابع دیگر. مطالعه در چندین سطح انجام می‌شود: از بررسی مفاهیم منفرد (مانند تفاوت ریشه‌های صلح/صدق) تا مقایسه روایت‌های کامل (مانند داستان طوفان نوح) و مفاهیم پیچیده‌تر مثل وحی.
او همچنین دربارۀ منابع مطالعه تطبیقی توضیح می‌دهد که شامل عهد عتیق و جدید، متون آپوکریفا، تلمود، نوشته‌های پدران کلیسا و متون زرتشتی است. در ادامه او به اینکه چگونه مفاهیم و واژگان در بستر فرهنگ‌های مختلف تحول یافته‌اند و هر سنت دینی چگونه روایت‌های مشترک را متناسب با پیام اصلی خود بازگو می‌کند، می‌پردازد. در پایان، رویکردهای جدیدی مانند روایت‌شناسی تطبیقی و تحلیل  Diatextual برای مطالعات آینده پیشنهاد می‌شود.

🖋 فهرست تفصیلی ارائه

🗒منابع مورد مقایسه:

🔵 عهد عتیق و عهد جدید
🔵 متون آپوکریفا و سودواپیگرافا
🔵 تلمود و میدراش
🔵 نوشته‌های پدران کلیسا
🔵 اوستا و متون زرتشتی

🗒سطوح مختلف مقایسه:

🔵 سطح مفاهیم: مانند تفاوت در کاربرد ریشه‌های "صلح" و "صدق"
🔵 سطح گزاره‌ها: مانند داستان سجده فرشتگان بر آدم
🔵 سطح موضوعات: مانند تفاوت روایت طوفان نوح در قرآن و عهد عتیق
🔵 سطح وحی و مفاهیم مرتبط با آن

🗒نمونه‌های مطالعاتی:

🔵مقایسه کلمات و مفاهیم قرضی مانند "جهنم" و "پاراشا"
🔵بررسی داستان‌های مشترک مانند داستان ابراهیم و بت‌شکنی
🔵مطالعه تطبیقی مفهوم وحی و تجلی در متون مختلف

🗒رویکردهای پیشنهادی برای مطالعات آینده:

🔵روایت‌شناسی تطبیقی
🔵مطالعات تطبیقی ژانر
🔵تحلیل گفتمان تطبیقی
🔵بررسی زمینه‌های تاریخی


⬇️ دریافت اسلاید‌های ارائه

▶️ مشاهدۀ ویدئوی با کیفیت ارائه در یوتوب و آپارات 

#رویداد_انعکاس
#گفتار_انعکاس

@inekas

‌
💠 ابن‌سینا در باب قواعد اخلاقی: علم اخلاق میان منطق و علم‌النفس
🎓 فریال بوحافه (استادیار مطالعات اسلامی دانشگاه ووتسبرگ، آلمان)

🔵فریال بوحافه، دانش‌آموختۀ دانشگاه جرج‌تاون آمریکا و در حال حاضر استادیار مطالعات اسلامی و عربی در دانشگاه ووتسبرگ آلمان است. او در سال‌های اخیر بر مطالعهٔ آراء فیلسوفان مسلمان دورهٔ میانه تمرکز کرده و به‌ویژه دربارهٔ نظریات اخلاقی فارابی، ابن‌سینا و ابن‌رشد آثار متعددی منتشر کرده است.

🔵در این سخنرانی که به اهتمام شبکهٔ علمی «فلسفه در جهان مدرن اسلامی» برگزار خواهد شد، بوحافه به بررسی نظریهٔ اخلاقی ابن‌سینا و ارتباط آن با منطق و علم‌النفس خواهد پرداخت.

🔵شبکهٔ علمی «فلسفه در جهان مدرن اسلامی» متشکل از گروهی از استادان و پژوهشگران در فضای دانشگاهی آلمانی‌زبان است که با هدف توسعهٔ بیشتر حوزهٔ تحقیقاتی نوظهور فلسفه در جهان اسلام معاصر فعالیت می‌کند.

🗓 دوشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۳ / ۱۶ دسامبر ۲۰۲۴
ساعت ۲۰:۳۰ (به وقت تهران)

🌐 پیوند شرکت در رویداد (در Zoom)

#انعکاس_رویداد
@Inekas

🔵نظرسنجی برای برگزاری دومین دوره
«زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»

⏺با توجه به استقبال صورت گرفته از نخستین دوره «زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»، انعکاس قصد دارد دومین دوره این برنامه را در زمستان پیش رو برگزار کند.

💬این دوره بر تقویت مهارت خواندن متون آکادمیک متمرکز خواهد بود.

⏺برای دوره انگلیسی آکادمیک امسال، با توجه به درخواست شرکت‌کنندگان، تصمیم گرفتیم مضمون مقالات دوره را، با نظرسنجی از مخاطبان دوره از پیش معیّن کنیم.

بنابراین...

‌
💎 معرفی کتاب «محمد و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» اثر ایلکا لینستت


Ilkka Lindstedt (2023), Muḥammad and His Followers in Context: The Religious Map of Late Antique Arabia, Leiden, The Netherlands: Brill.

⬇️ دریافت فايل كامل کتاب
⭐️ مطالعۀ مرور کامل كتاب


👤 معرفی نویسنده

فرهنگ دینی اعراب در آستانه دعوت اسلام چگونه بوده است؟ مخاطبان اولیه محمد [ص] چه باورهای دینی و مناسکی داشته‌اند؟ آیا چندخدایی، بت‌پرستی و مجموعه‌ای از خرافات و رفتارهای غیر اخلاقی در میان اعراب رواج داشته است؟ آیا مسیحیان و یهودیان در شبه‌جزیره عربستان حضور جدی داشته‌اند و تأثیری در فرهنگ دینی ساکنان آن داشته‌اند؟

🔵 ایلکا لینستت در کتاب «محمد [ص] و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» تلاش می‌کند تا فرآیند تحول هویت گروه‌های دینی در عربستان دورۀ باستان متأخر (۳۰۰ تا ۷۰۰ میلادی) را تحلیل کند. لینستت در این اثر، برای پاسخ به چگونگی تداخل هویت‌های قومی و دینی در آستانۀ ظهور اسلام، با نگاهی انتقادی نسبت به تاریخ‌نگاری اسلامی، از دریچۀ شواهد مادی مانند کتیبه‌ها و بقایای آثار باستان‌شناسی و همچنین منابع معاصر با همان دوره به گذشته می‌نگرد تا نشان دهد که تغییرات در این گروه‌های اجتماعی بسیار تدریجی‌تر از آن بوده که گمان می‌شود.

نویسنده در این کتاب در همان مسیری قدم برمی‌دارد که فرد دانر، استاد دانشگاه شیکاگو، در کتاب معروف خود یعنی «محمد و مؤمنان: سرچشمه‌های اسلام» طی کرده است. او بر این باور است که مرزبندی‌های اعتقادی بین جامعۀ مؤمنان و پیروان سایر ادیان به ویژه یهودیان و مسیحیان، در صدر اسلام بسیار کمرنگ بوده و ایجاد آن بسیار تدریجی‌تر از آن بوده که گمان می‌شود. وی طبق این مبنا معتقد است که در سده‌های نخستین، روابط مؤمنان با و پیروان ادیان دیگر خاصه یهودیان و مسیحیان بسیار دوستانه و غیرخصمانه‌تر از چیزی است که بعدها در منابع متأخر و غیرقابل اعتماد سیره ترسیم شده است.

🗂 فصل‌های کتاب:

🔵فصل اول : «مقدمه و روش‌شناسی»
نویسنده در مقدمه و روش‌شناسی به بررسی بافتار عربستان پیش از اسلام می‌پردازد و تقسیم‌بندی دوگانه و رایج «پیش از اسلام» و «دورۀ اسلامی» را به چالش کشیده تا نشان دهد که این گذار ناگهانی نبوده است.


🔵فصل دوم: «وضعیت قومیتی، زبانی و قبیله‌ای در عربستان پیش از اسلام»
ساختار قبیله‌ای و زبان‌های موجود در عربستان پیش از اسلام بررسی می‌شوند تا زمینه‌ای برای درک چگونگی ظهور اسلام در منطقه‌ای با تنوع اجتماعی و فرهنگی فراهم شود.


🔵فصل سوم: «یهودیت در عربستان»
نقش یهودیت به‌ویژه در شمال و جنوب شبه‌جزیرۀ عربستان و چگونگی تعامل جوامع یهودی با جوامع پیرامون تحلیل می‌شوند.


🔵فصل چهارم: «مسیحیت در عربستان»
نویسنده مسیر گسترش مسیحیت در سراسر منطقه، از جمله پیوستگی آن با جوامع یمنی و سایر جوامع عربی، و مباحثات الهیاتی که بر پیروانش تأثیر گذاشته‌اند را بررسی می‌کند.


🔵فصل پنجم: «اعمال و باورهای غیرمسلمانان و یکتاپرستی»
به باورهای چندخدایی و یکتاپرستانه میان اعراب غیر یهودی و غیر مسیحی می‌پردازد؛ از جمله مفهوم نسب ابراهیمی و چگونگی تأثیر این باورها بر آموزه‌های نخستین اسلامی مورد توجه نویسنده در این فصل می‌باشد.


🔵فصل ششم: «ظهور محمد [ص] در مکه»
نقش پیامبری محمد [ص] در بستر مکه و تأکید قرآن بر یکتاپرستی، عدالت و مباحث آخرالزمانی بررسی می‌شود.


🔵فصل هفتم: «جامعۀ مدینه و تثبیت آن»
به تأسیس جامعه اسلامی در مدینه، «پیمان مدینه»، و جنبه‌های اجتماعی، قانونی و الهیاتی ساختار این جامعه پرداخته می‌شود.
پیش از این، ایلکا لینستت ارائه‌ای در همین موضوع در 🔵 مدرسه‌ٔ تابستانی دوم انعکاس داشته است.


🔵فصل هشتم: «دیدگاه‌های معاصر غیرعربی دربارۀ محمد و مسلمانان اولیه»
دیدگاه‌های منابع غیرعربی مانند تاریخ‌نگاران ارمنی (سبئوس) و نوشته‌های سریانی در مورد پیامبر و پیروانش در اوایل دورهٔ اسلامی مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.

🔵نتیجه‌گیری:
در نهایت نویسنده، استمرار مذهبی، اجتماعی و فرهنگی بین عربستان پیش از اسلام و اوایل دوران اسلامی را نشان داده و این نظر را که جامعهٔ اسلامی کاملاً با گذشته قطع رابطه کرده باشد، به چالش می‌کشد.


🔗لینک دانلود کتاب با دسترسی باز
🔗مطالعۀ مرور کامل كتاب (زینب‌شایسته‌فر و فاطمه بختیاری)

🔴 ایلکا لینستت در مدرسهٔ تابستانی سوم انعکاس، بخشی از این کتاب را ارائه کرده است.

▶️ مشاهدهٔ ارائه با فهرست محتوایی در یوتوب انعکاس

🗺 نقشه و فهرست «سنگ‌نبشته‌های یکتاپرستانهٔ عربستان در سال‌های ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلادی

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
🎞 ویدئوی ارائهٔ «وضعیت مذهبی عربستان در حوالی زمان میلاد محمد [ص]» از ایلکا لینستت

🟣 ویدئوی بالا ارائهٔ ایلکا لینستت در سومین مدرسه تابستانی انعکاس  (۲ شهریور ۱۴۰۲) که در آن ایدۀ خود در کتاب «محمد [ص] و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» را ارائه کرده است:

💠 ایلکا لینستت در این ارائه‌، بر شواهد باستان‌شناختی به عنوان دریچه‌ی جدیدی برای مطالعهٔ فرهنگ اعراب تمرکز دارد. او با اشاره به توصیف‌های پیشامدرن و مدرن از عربستان پیش از اسلام که معمولا بر ماهیت شرک‌آمیز و عاری از اخلاق آن تمرکز دارند، بر شواهد باستان‌شناختی و کتیبه‌شناختی -که بسیاری از آن‌ها اخیرا دست‌یاب شده‌اند- تأکید دارد؛ آثاری که نشان می‌دهند در آستانهٔ ظهور اسلام یهودیان و مسیحیان پرشماری در عربستان حضور داشته‌اند. بر اساس این آثار، این دیدگاه‌های مشرکانه هستند که شواهد اندکی از بقای آن‌ها تا قرن ششم و هفتم میلادی در عربستان موجود است.

☑ او نشان می‌دهد که ما باید از شواهد مادی، توأمان با سایر شواهد معاصر مانند اشعار جاهلی و قرآن استفاده کنیم. این منابع بیان می‌دارند که بسیاری از اعراب نظام اعتقادی یکتاپرستانه یا لااقل تک‌خداگزینانه داشته‌اند.

🗂 فهرست مطالب ویدئو:

00:11 مقدمه و ساختار ارائه

02:04 رد دیدگاه‌های سنتی درباره عربستان پیش از اسلام

07:53 شواهد مادی در مقابل متون ادبی

08:55 شواهد کتیبه‌شناسی «یکتاپرستانه»
(پیوست: نقشه و فهرست «سنگ‌نبشته‌های یکتاپرستانهٔ عربستان در سال‌های ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلادی)

14:08 نمونه‌هایی از کتیبه‌های یهودی و مسیحی

29:45 تحلیل شعر عربی پیش از اسلام

38:09 درک مفهوم مشرکین در قرآن

40:25 دیدگاه‌های جایگزین در تاریخ‌نگاری عربی

49:13 بازاندیشی ظهور اسلام و زمینه آن

53:36 استمرار حضور یهودیان و مسیحیان در عربستان

▶️ مشاهده ویدئوی کامل ارائه در یوتوب و آپارات انعکاس

#انعکاس_کتاب
#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس

🔵@Inekas

‌
💠 مقدمه‌ای بر ابزارهای مدرن پژوهش در مطالعات اسلامی
‌
در سال‌های اخیر، ابزارهای برخط و آرشیوهای دیجیتال تحولی اساسی در مطالعات اسلامی، به ویژه پژوهش‌های قرآنی، ایجاد کرده‌اند. این ابزارها، علاوه بر تسهیل دسترسی به منابع، امکان تحلیل دقیق‌تر و کاربردی‌تر متون را برای پژوهشگران فراهم کرده‌اند. این ابزارها و منابع توانسته‌اند از شناسایی ساختارهای زبانی گرفته تا مرور سادهٔ نسخ خطی و قرائات قرآنی، افق‌های جدیدی را در مطالعات قرآنی ایجاد کنند. همچنین ابزارهای مطالعات عهدینی، با امکان دسترسی مستقیم به متن اصلی، مقایسهٔ ترجمه‌های مختلف، و ارائهٔ تفاسیر متقدم، به پژوهشگران کمک می‌کنند تا زمینهٔ نزول قرآن و معنای بین سطور آن را در گفت‌وگو با مخاطبان اهل کتاب بهتر درک کنند.

🔴 تاکنون مجموعه‌ای از ابزارها و آرشیوهای کلیدی در زمینه‌های مرتبط در کانال انعکاس معرفی شده است که می‌توانید با استفاده از هشتگ #انعکاس_ابزار به آن‌ها دسترسی داشته باشید. در ادامه، فهرستی از این ابزارهای و منابع مهم آورده شده است:

۱- گنجینۀ سنگ‌نبشته‌های باستانی (OCIANA)
۲- مطالعهٔ علمی عهدین (StepBible)
۳- صرف قرآن (Quran Morphology)
۴- پیکرهٔ عربی قرآن (Quranic Arabic Corpus)
۵- کُرپوس کُرانیکوم (Corpus Coranicum)
۶-دایرةالمعارف قرائت‌های قرآن EvQ
۷- کتابخانه IDEO (مؤسسهٔ شرق‌شناسی دومینیکن)
۸- فهرست الکندی

اما این تنها آغاز راه است!

🔻 در مدرسه جدید مدار، شما می‌توانید با مجموعه‌ای گسترده‌تر از ابزارهای برخط آشنا شوید و استفادهٔ تخصصی از آن‌ها را برای پیشبرد پژوهش‌های قرآنی خود فرا بگیرید.

🟣 فرخوان ثبت‌نام مدرسه سوم مدار: جعبه ابزار برخط پژوهش در بافتار، متن و بینامتن قرآن

🔹 برای ارسال درخواست ثبت‌نام، مشاهدهٔ برنامه و عناوین ارائه‌ها و کسب اطلاعات بیشتر به سایت مدرسه مدار مراجعه کنید:

https://inekas.com.org/madar2025

#رویداد_انعکاس

@inekas

🔴 در مدرسه مدار۲ چه خبر بود؟

🔺 این ویدئو گزارش کوتاهی از مدرسه مدار ۲ است که به «متن‌پژوهی دیجیتال» اختصاص داشت.

🗣 اگر به یادگیری مهارت‌ها و ابزارهای نوین مطالعات اسلامی علاقه‌مندید، فراخوان مدرسه مدار ۳ را ببینید.

‌
🟥 انتشار کتاب «در کشاکش شورشیان و حاکمان در جهان اسلامی‌مآب نخستین: قدرت، ستیز و هویت»

🔵اطلاعات کتاب‌شناختی:

Hannah-Lena Hagemann, Alasdair C. Grant (Eds), Between Rebels and Rulers in the Early Islamicate World: Power, Contention and Identity, (2024), Edinburgh University Press.

⬇️دریافت فایل PDF تمام متن کتاب با دسترسی آزاد


✍️ معرفی کتاب
(به کوشش فاطمه بختیاری)

کتاب حاضر مجموعه مقالاتی در هفت بخش است که شورش را به عنوان یک پدیده تاریخی مورد توجه قرار داده و ارتباط میان شورشیان و حاکمان را از سه منظر بررسی می‌کند. ابتدا چگونگی شکل‌گیری شورش‌ها در برابر قدرت حاکمان و سپس تأثیری که این شورش‌ها در شکل‌گیری هویت جمعی داشته‌اند، مورد اشاره قرار گرفته است. در قدم بعدی تعامل بین شورشیان و حاکمان که الزاما نه همیشه به شکل تقابل بل گاهی در قالب مذاکره و یا مصالحه بود مورد توجه‌ است. در این میان به تحولات سیاسی و اجتماعی پرداخته شده تا چگونگی تأثیر این تحولات بر ساختارهای قدرت و هویت‌های جمعی نشان داده شود.

مجموعۀ حاضر با در برداشتن ۱۴ مقاله از حیث زمانی و مکانی حوزه گسترده‌ای را پوشش می‌دهد و مفهوم شورش را از قرن ۶ تا ۱۰ میلادی، از آفریقا تا آسیای مرکزی مورد توجه قرار داده است. دامنۀ این مجموعه به عمد گسترده در نظر گرفته شده تا علاوه بر منعکس کردن پیچیدگی و تنوع جوامع اسلام متقدم، بتواند به واسطه شناسایی ویژگی‌های مشترک در انواع شورش‌های متقدم، الگوی آن‌ها به تصویر بکشد. در نهایت، مداخلهٔ فزاینده قدرت مرکزی در امور محلی و محدود کردن اختیارات رعایا که آن را می‌توان «شورش ذی‌نفعان» نامید، به عنوان الگویی ظاهر می‌شود که در عراق، ارمنستان، افریقیه و دیگر سرزمین‌های اسلامی قابل تعمیم بوده و شکل غالب اعتراض در جهان اسلامی را می‌ساخته است؛ هرچند مورخان تاکنون بیشتر بر نقش نخبگان در شورش‌ها متمرکز بوده و آن را پررنگ جلوه می‌دادند. علاوه بر این، مقالات این مجموعه نشان می‌دهند که تاکید بر دوگانهٔ نیروی داخلی و خارجی در شورش‌های جامعه اسلامی نخستین معنایی نداشته است.

نکتهٔ مهم اثر حاضر توجه به میدان‌های مختلف معنایی مفهوم شورش در زبان عربی است. ارتباط معنایی این مفهوم با «حرکت فیزیکی خشونت‌آمیز» و همچنین با «وفاداری و اطاعت» باعث شده است شورش نه فقط به معنای قیام مسلحانه و فیزیکی بل هر نوع کناره‌گیری و سرپیچی از دستور مقامات بدون اعمال خشونت‌آمیز نیز معنی دهد؛ امری که منجر می‌شود اعضای گروه‌های مسلط اجتماعی و نخبگان مذهبی، سیاسی، نظامی و اقتصادی، چه مسلمان و چه غیر مسلمان جزئی از شورشیان به شمار آیند.

رویکرد انتقادی حاکم بر کتاب، توجه بیش از اندازه به بُعد مذهبی و کلامی شورش در جامعه اسلامی نخستین را رد کرده و در تلاش است تا بر انگیزه‌های غیر دینی و اجتماعی و تاریخی تمرکز کند و به همین خاطر در عنوان کتاب از اصطلاح «Islamicate» (اسلامی‌مآب و نه اسلامی)‌ استفاده شده است؛ البته این به معنای نفی تاثیر دین در ایجاد شورش‌ها نیست.

⭐️ این مجموعه مقالات دستاورد کنفرانسی است که در ۲۰۲۲ با عنوان "نظریه و عمل شورش در جهان اسلامی نخستین" در دانشگاه هامبورگ و در چارچوب پروژه SCORE برگزار گردید. در این کنفرانس علاوه بر مورخان، پژوهشگران دین و ادبیات نیز حضور داشته و در رویکردی چندرشته‌ای با توجه به زبان‌های مختلف عربی، سریانی، ارمنی سعی کردند از دام روایت‌محوری گذر کرده و با بهره‌گیری از شواهد دیگر مانند زیست‌نامه‌ها، منابع تبارشناسی و اسناد پاپیروس و شواهد مادی مانند سکه‌ها و بناها به پژوهش بپردازند.


🗂 فهرست مقالات کتاب

بخش اول: گفتمان‌های شورش
۱- بزرگان علمی اسلام و احادیث (علیه) شورش
۲- تاریخنگاری اباضیۀ نخستین: مطالعۀ موردی خوارج

بخش دوم: فرهنگ سیاسی شورش
۳- قیام یحیی بن زید بن علی (د. ۱۲۵): بیعت، نافرمانی و شورش در دورۀ نخستین اسلامی
۴- شاعر، عالم، شورشی؟ عمران بن حطان، قیام خوارج و «کتابچه شورش» در دورۀ اموی

بخش سوم: جوامع ستیزه‌جو
۵- فرقه‌گرایی و شورش‌شکنی در مسیحیت روم شرقی قرن ششم: مطالعۀ موردی «روستایی شدن»
۶- دین و شورش: جذب نیرو از طریق ساخت تصویر مذهبی – نمونه‌های زنگیان و قرامطه

بخش چهارم: منازعه بر سر ایالت
۷- مالیات، شورش و عقب‌نشینی در ارمنستان دورۀ عباسی متقدم
۸- مقاومت محلی و شورش اعراب: فتح خراسان و ماوراءالنهر در چارچوب فتنۀ اول و دوم

بخش پنجم: منازعه بر سر شهر
۹- مذاکره در شورش: قیام جند تونس
۱۰- الگوهای متغیر شورش در میان اغلبیان افریقیه

بخش ششم: اختلافات بر سر امتیازات
۱۱- ثروت و تصویر امویان در خطبه‌های منسوب به ابوحمزه
۱۲- تفسیر نسلی از فتنۀ سوم (۱۲۶-۱۳۶)

بخش هفتم: فضاهای شورش
۱۳- سه کعبه، سه شورش: شورشیان و معماری‌های مقدس در جهان اسلام نخستین
۱۴- زیرساخت‌های منازعه: قیام زنگیان

#انعکاس_کتاب
@inekas