مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

💠قیاس مضمر مردود💠

در اینجا منظور از قیاس مضمر، قیاسی است که یکی از ارکان آن(صغرا، کبرا و یا نتیجه) حذف شده باشد؛

مثلا وقتی می گوئیم:
«مگر نه این که ما مسلمان هستیم، و مسلمانان با هم برادرند؛ پس نباید این همه با هم اختلاف داشته باشیم.»

در این جا دو قیاس تشکیل داده ایم، اصل قیاس اول چنین بوده است:

ما مسلمان هستیم
مسلمانان با هم برادرند
پس ما با هم برادریم؛

و اصل قیاس دوم چنین بوده است:

ما با هم برادریم
برادران نباید این همه با هم اختلاف داشته باشند
پس ما نباید این همه اختلاف داشته باشیم.

حتی گاهی در یک قیاس واحد که دارای سه رکن است ممکن است دو رکن با هم حذف شوند؛

مثلا می گوئیم:
اگر خدا خداست، پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد؛

که اصل قیاس چنین بوده است:

اگر خدا خداست، پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد
اما خدا خداست
پس پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد.

علت حذف یکی از ارکان دو چیز می تواند باشد:
یکی اینکه اگر یک رکن (صغرا، کبرا یا نتیجه) برای مخاطب کاملا آشکار و واضح باشد باشد،دیگر نیازی به ذکر آن احساس نمی شود، مانند مثالهای بالا.

اما گاهی علت حذف یک رکن، آن است که نه تنهاآن رکن آشکار و واضح نیست، بلکه کاملا خطاست و حذف آن به منظور مخفی داشتن کذب آن است؛
مثلا می گوئیم:
«فلانی با دشمن سخن می گوید، پس خائن است»،
در اینجا کبرای قیاس حذف شده است
زیرا اگر به آن تصریح می شد که: «هر کس با دشمن سخن بگوید، خائن است»،

خطا بودن آن زودتر به ذهن متبادر می شد، یا می گوئیم:
«فلانی دزد است، چون شب ها در کوچه پرسه می زند»،
که در آن این کبرا به علت خطا بودن حذف شده است که: «هر که شب ها در کوچه پرسه بزند، دزد است».
پاسبان هاهم شب ها در کوچه هاپرسه می زنند اما نه تنها دزد نیستند ، دزدگیرند.

نکات:

بنابر آنچه ذکر شد خود #قیاس #مضمر اشکالی ندارد، اما اگر رکن حذف شده در قیاس مضمر، مردود و غلط باشد ، به آن «قیاس #مضمرمردود » می گوئیم که یک مغالطه است.



https://www.group-telegram.com/pl/mghlte.com/124

www.group-telegram.com/pl/mghlte.com/160

262 viewsedited  Apr 29, 2019 at 23:43

💠قیاس مضمر مردود💠

در اینجا منظور از قیاس مضمر، قیاسی است که یکی از ارکان آن(صغرا، کبرا و یا نتیجه) حذف شده باشد؛

مثلا وقتی می گوئیم:
«مگر نه این که ما مسلمان هستیم، و مسلمانان با هم برادرند؛ پس نباید این همه با هم اختلاف داشته باشیم.»

در این جا دو قیاس تشکیل داده ایم، اصل قیاس اول چنین بوده است:

ما مسلمان هستیم
مسلمانان با هم برادرند
پس ما با هم برادریم؛

و اصل قیاس دوم چنین بوده است:

ما با هم برادریم
برادران نباید این همه با هم اختلاف داشته باشند
پس ما نباید این همه اختلاف داشته باشیم.

حتی گاهی در یک قیاس واحد که دارای سه رکن است ممکن است دو رکن با هم حذف شوند؛

مثلا می گوئیم:
اگر خدا خداست، پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد؛

که اصل قیاس چنین بوده است:

اگر خدا خداست، پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد
اما خدا خداست
پس پاداش خوبی به نیکوکاران می دهد.

علت حذف یکی از ارکان دو چیز می تواند باشد:
یکی اینکه اگر یک رکن (صغرا، کبرا یا نتیجه) برای مخاطب کاملا آشکار و واضح باشد باشد،دیگر نیازی به ذکر آن احساس نمی شود، مانند مثالهای بالا.

اما گاهی علت حذف یک رکن، آن است که نه تنهاآن رکن آشکار و واضح نیست، بلکه کاملا خطاست و حذف آن به منظور مخفی داشتن کذب آن است؛
مثلا می گوئیم:
«فلانی با دشمن سخن می گوید، پس خائن است»،
در اینجا کبرای قیاس حذف شده است
زیرا اگر به آن تصریح می شد که: «هر کس با دشمن سخن بگوید، خائن است»،

خطا بودن آن زودتر به ذهن متبادر می شد، یا می گوئیم:
«فلانی دزد است، چون شب ها در کوچه پرسه می زند»،
که در آن این کبرا به علت خطا بودن حذف شده است که: «هر که شب ها در کوچه پرسه بزند، دزد است».
پاسبان هاهم شب ها در کوچه هاپرسه می زنند اما نه تنها دزد نیستند ، دزدگیرند.

نکات:

بنابر آنچه ذکر شد خود #قیاس #مضمر اشکالی ندارد، اما اگر رکن حذف شده در قیاس مضمر، مردود و غلط باشد ، به آن «قیاس #مضمرمردود » می گوئیم که یک مغالطه است.



https://www.group-telegram.com/pl/mghlte.com/124

BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری