🇰🇿🇨🇳 🇰🇬🇺🇿🇹🇲🇹🇯 Қытай мен Орталық Азия елдерінің «ақыл-ой орталықтары» форумдары 2021 жылдан бері жыл сайын өткізіліп келеді. Бұл сарапшылық қауымдастықтың саяси деңгейде шешімдер қабылдауға ықпал етудегі өсіп келе жатқан рөлін көрсетеді.

Биылғы форумның күн тәртібінде Орталық Азия мен Қытай арасындағы өзара іс-қимылдың стратегиялық архитектурасын қалыптастыру, транзиттік дәліздерді дамыту, сондай-ақ цифрландыру, жасанды интеллект және инновациялық экожүйелерді құру салаларындағы технологиялық ынтымақтастық мәселелеріне ерекше назар аударылды.

🇰🇿🇨🇳 🇰🇬🇺🇿🇹🇲🇹🇯 Форумы «мозговых центров» Китая и Центральной Азии проводятся ежегодно начиная с 2021 года,что свидетельствует о возрастающей роли экспертного сообщества в выработке решений на политическом уровне.

Особое внимание в повестке форума этого года было уделено вопросам формирования стратегической архитектуры взаимодействия между Центральной Азией и Китаем, развития транзитных коридоров, а также технологического сотрудничестве в сфере цифровизации, ИИ и создания инновационных экосистем.

Климаттық дағдарыс және теңсіздік

Климаттың өзгеруі табиғат пен экономика мәселесі ғана емес. Бұл әлеуметтік әділеттілік мәселесі.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (ФАО) жақында жүргізген зерттеуі көрсеткендей, кедей ауыл шаруашылықтары ауқатты адамдарға қарағанда көбірек табыс жоғалтады. Айырмашылық жылу стрессіне байланысты 5% және су тасқыны кезінде 4,4% құрайды. Айтуынша, кедей отбасылар көбінесе климаттың өзгеруіне бейімделу технологиясын ала алмайды, бұл олардың осалдығын одан әрі арттырады.

Гендерлік теңсіздік климаттық дағдарыс жағдайында да күшейе түседі. Орташа температураның 1°C жоғарылауы ерлермен салыстырғанда әйел үй шаруашылықтарының жиынтық табысының 34%-ға төмендеуіне әкелуі мүмкін деп есептеледі. Себебі әйелдер ауыл шаруашылығы, қол еңбегі, шағын бизнес және қызмет көрсету секторы сияқты жағымсыз климаттық әсерлерге ұшыраған экономиканың төмен жалақы алатын секторларында жиі жұмыс істейді.

Әйелдер жасыл экономикаға көшуде шешуші рөл атқаратын кәсіптерде де аз ұсынылған. Мысалы, БҰҰДБ бағалауы бойынша Қазақстанда жаңартылатын энергия көздері секторында жұмыс істейтін әйелдердің үлесі 30%-ға жетті. Алайда, көпшілігі біліктілігі төмен лауазымдарда жұмыс істейді және іс жүзінде басқару деңгейінде ұсынылмайды. Басшы және техникалық позициялар ретінде әйелдердің үлесі небәрі 20%-дан аз.

Осылайша, климаттық өзгерістер кешенді әлеуметтік-экономикалық сипатқа ие. Қазақстан осы сын-қатерлерге бейімделу бойынша қадамдар жасап жатыр – 2023 жылы 2060 жылға дейін көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясы қабылданды. Орта мерзімді мақсаттардың ішінде – 2030 жылға қарай парниктік газдар шығарындыларын 1990 жылғы деңгеймен салыстырғанда 15%-ға қысқарту. Бұл ретте осы мақсаттарға қол жеткізу инклюзивтілікті арттырусыз және барлық әлеуметтік топтардың мүдделерін ескерусіз мүмкін емес.

Климатический кризис и неравенство

Изменение климата – это не только проблема природы и экономики. Это и вопрос социальной справедливости.

Недавнее исследование Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН (ФАО) показало: бедные сельские домохозяйства теряют больше доходов, чем более обеспеченные. Разница составляет 5% из-за теплового стресса и 4,4% при наводнениях. При этом бедные семьи чаще всего не могут позволить себе технологии для адаптации к изменениям климата, что еще больше повышает их уязвимость.

Гендерное неравенство также усиливается в условиях климатического кризиса. По оценкам, повышение средней температуры на 1 °C может привести к снижению совокупного дохода женских домохозяйств на 34% по сравнению с мужскими. Это связано с тем, что женщины чаще работают в низкооплачиваемых секторах экономики, подверженных негативным климатическим воздействиям, таких как сельское хозяйство, ручной труд, малый бизнес и сектор услуг.

Женщины также недостаточно представлены в профессиях, играющих ключевую роль в переходе к зеленой экономике. Например, по оценкам ПРООН, в Казахстане доля женщин, занятых в секторе возобновляемых источников энергии, достигла 30%. Однако большинство занято в низкоквалифицированных должностях и практически не представлено на уровне управления. В качестве руководителя и технических позициях доля женщин составляет всего менее 20%.

Таким образом, климатические изменения имеют комплексный социально-экономический характер. Казахстан уже предпринимает шаги по адаптации к этим вызовам – в 2023 году была принята Стратегия достижения углеродной нейтральности до 2060 года. В числе среднесрочных целей – сокращение выбросов парниковых газов к 2030 году на 15 % по сравнению с уровнем 1990 года. При этом достижение данных целей невозможно без повышения инклюзивности и учета интересов всех социальных групп.