گشت و گذاری در علم شبکه
عباس ریزی - سخنرانی آنلاین دانشگاه تهران
sitpor.org/complex-networks-a-survey


قسمت اول: پیچیدگی و تحول انگاره
در این قسمت ابتدا به سراغ انگاره پیچیدگی می‌رویم و پیرامون تحول انگاره در فیزیک در دهه‌های گذشته صحبت می‌کنیم. نشان می‌دهیم که فیزیک آماری در گذار از ریزمقیاس به بزرگ‌مقیاس با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده. سپس به دنبال توجیه رفتارهای جمعی در سیستم‌های فیزیکی و زیستی به اهمیت برهمکنش‌های نابدیهی و شبکه‌های پیچیده می‌رسیم.
🎞 ویدیو در یوتیوب
🎧 فایل صوتی


قسمت دوم: مقدمه‌ای بر شبکه‌های پیچیده
در ادامه قسمت قبل، به دنبال توجیه رفتارهای جمعی در سیستم‌های فیزیکی و زیستی به اهمیت برهمکنش‌های نابدیهی و شبکه‌های پیچیده می‌رسیم و به ویژگی‌‌های این شبکه‌ها و پدیده‌های دینامیکی روی آن‌ها می‌پردازیم. سرانجام در مورد مدل‌سازی‌های انتشار ویروس کرونا صحبت خواهیم کرد!
🎞 ویدیو در یوتیوب
🎧 فایل صوتی

در مورد پیچیدگی بیشتر ببینید: complexity.sitpor.org
----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

☄️ این شب‌ها آسمان شهاب‌باران است!

هر سال، ماه مرداد نویدبخش یکی از جذاب‌ترین بارش‌های شهابی سال، یعنی بارش شهابی برساوشی است. زمان اوج این بارش شهابی حوالی بامداد روز یکشنبه ٢٢ مرداد خواهد بود؛ هرچند دو-سه شب قبل و بعد از آن هم زمان مناسبی برای رصد این بارش است.

وقتی غبار یا سنگ‌های سرگردان در فضا وارد جو زمین می‌شوند، در اثر فشرده کردن مولکول‌های هوای جلوی خود، داغ می‌شوند و می‌سوزند. بنابراین رد درخشانی از خود برجای می‌گذارند که می‌توانیم آن‌ها را با عنوان «شهاب» در آسمان ببینیم. گاهی اوقات زمین در بعضی از بخش‌های مدارش به دور خورشید، از داخل تودۀ بزرگی از گرد و غبار و سنگریزه‌ها که غالباً از دنباله‌دارها در مدارشان باقی مانده‌اند، عبور می‌کند؛ درنتیجه شاهد تعداد بسیار بیشتری شهاب در آسمان هستیم که به آن بارش شهابی گفته می‌شود.

امسال به‌دلیل عدم حضور ماه در آسمان، شرایط رصدی برای بارش شهابی برساوشی مناسب است. تعداد میانگین شهاب‌هایی که در هر ساعت می‌توان دید، بسته به وضعیت هوا و آلودگی نوریِ منطقه‌ای که در آن قرار دارید می‌تواند متفاوت باشد. اما اگر در جایی به‌دور از آلودگی نوری شهری باشید و صبورانه به آسمان بالای سرتان نگاه کنید، احتمالاً بتوانید حدود ١۵ الی ٢٠ شهاب در هر ساعت ببینید. کانون بارش برساوشی در صورت فلکی برساوش در سمت شمال‌شرق افق، و بهترین زمان برای رصد شهاب‌ها از نیمه‌شب تا سحر خواهد بود.

🔗 sitpor.org/2016/08/perseids

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

درباره نتایج کنکور سراسری و انتخاب رشته (فیزیک)
🎞 ویدیو در اینستاگرام
🎞 ویدیو در یوتیوب

به این نوشته‌ها هم نگاه کنید:
▫️چهارسال فیزیک!
▫️کنکوری‌ها لطفا جوگیر نباشید؛ در علم جایی برای جوگیرها نیست!
▫️چه‌ طور بفهمم فیزیک رشته مناسبی برای منه؟
▫️گرایش‌های فیزیک
----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

بحران در فیزیک با شان کرول
دنیای این روزهای علم، قسمت ۳

شان کرول پادکست معروفی داره که معمولا با آدم‌های سرشناس حوزه‌های مختلف علم صحبت می‌کنه. به تازگی در یک قسمت نسبتا طولانی چهار ساعته بدون مهمان خاصی، راجع به بحران در فیزیک حرف زده. ممکنه این روزها ببینید یا بشنوید که بحرانی در فیزیک هست یا سرعت رشد فیزیک در حال کاهشه. خصوصا اگه اطراف فیزیکدونای انرژی بالا و ذراتی‌ها بوده باشین. قصد من از این نوشته این نیست که به این بپردازم که بحرانی که در موردش صحبت میشه دقیقا چیه و چرا این حرف زده میشه. چون با یک جست‌وجوی ساده می‌تونید ببینید مردم چرا این حرف رو می‌زنن. سوای این، شان کرول خودش ابتدای این قسمت از پادکستش این مسئله رو مطرح می‌کنه و به ابعاد مختلفش می‌پردازه و می‌گه که به چه دلایلی چه کسایی فکر می‌کنن که فیزیک در بحرانه. بعدش هم در چهار ساعت سعی می‌کنه که پاسخ معقولی به این پرسش بده که اصلا بحرانی داریم یا نه؟!

قصد من از این نوشته پرداختن به یک ساعت آخر حرفای کروله که به فضای حرفه‌ای علم می‌پردازه. به این که بالاخره علم توسط آدم‌ها انجام میشه و احساسات افراد و رقابت‌های شغلی در داوری‌هاشون اثر می‌ذاره و هر چیزی که تا به امروز انجام شده ماحصل همه ایده‌هاییه که زمانی معقول و زمانی نامعقول شمرده میشدن. در ادامه بخش‌هایی از حرفای کرول رو می‌ذارم و در مورد نکاتی که به نظرم مهمه که دانشجوهای دکتری و تازه واردها به پژوهش بدونن کمی می‌نویسم.

🔗 sitpor.org/2023/09/science-today-3-the-crisis-in-physics/

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

ماجرای کشف غول‌های یخیِ منظومۀ شمسی

در این نوشته، به‌ بهانهٔ سالروز کشف سیارهٔ نپتون در ۲۳ سپتامبر ۱۸۴۶، به ماجرای کشف جالب دو سیارۀ اورانوس و نپتون می‌پردازیم که امروزه آن‌ها را با عنوان غول‌های یخیِ منظومۀ شمسی می‌شناسیم.

🔗 https://www.sitpor.org/2023/09/discovery-of-the-solar-system-ice-giants

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

نوشته‌هایی برای تازه وارد‌ها به رشته فیزیک:

▫️پرسش‌های یک دانشجوی سال اول فیزیک!

▫️چهارسال فیزیک!

▫️معرفی کتاب برای:
سال اول، سال دوم، سال سوم

▫️چگونه یک فیزیکدان نظری خوب شویم؟!
----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

رمز موفقیت در دوره کارشناسی فیزیک چیه؟!

🎞 ویدیو در اینستاگرام
🎞 ویدیو در یوتیوب
📻 فایل صوتی

به این نوشته‌ها هم نگاه کنید:
▫️چهارسال فیزیک!
▫️لیسانس فیزیک با بیژامه!
▫️پرسش‌های یک دانشجوی فیزیک!
▫️پیشنهادهایی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media
#سیتپـــــور به خاطر روایتگری در علم

🎞 دوره «مقدمه‌ای بر بازبهنجارش»

قصد من ارائه یک معرفی مدرن از بازبهنجارش از افق سیستم‌های پیچیده‌ است. با نظریه اطلاعات و پردازش تصویر آغاز می‌کنم و به سراغ مفاهیم بنیادی چون پدیدارگی، درشت-دانه‌بندی و نظریه مؤثر در نظریه پیچیدگی خواهم رفت. آنچه برای این مجموعه نیاز دارید شهامت آشنایی با ایده‌های جدید و البته کمی نظریه احتمال، حسابان و جبر خطی است.

1️⃣ جلسه اول: مقدمه
sitpor.org/2019/08/renorm-week1-intro/

2️⃣ جلسه دوم: زنجیره‌های مارکف
sitpor.org/2019/09/renorm-week2-mc/

3️⃣ جلسه سوم: اتوماتای سلولی
sitpor.org/2019/09/renorm-week3-ca

4️⃣ جلسه چهارم: مدل آیزینگ
sitpor.org/2019/10/renorm-week4-ising/

5️⃣ جلسه پنجم: بازبهنجارش در فیزیک انرژی‌های بالا، نظریه گروه‌ها و نظریه نرخ-اعوجاج
sitpor.org/2019/10/renorm-week5/

—————————————
🔺 این مجموعه در مرکز شبکه‌های پیچیده و علم داده اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی و با کمک بهار بلوک آذری ضبط و تدوین شده است.

🔺 این مجموعه با مجوز CC BY 4.0 منتشر شده است. به این معنی که شما اجازه دارید این محتوا را به اشتراک بگذارید و مطابقت دهید.

سال ۱۹۹۰ میلادی وقتی که فضاپیمای کاوشگر وویجر۱ پس از این‌که اولین ماموریتش رو انجام داد و در حال ترک منظومه شمسی بود، کارل سیگن از ناسا خواست تا کاوشگر وویجر دوربینش رو به سمت زمین بچرخونه و از فاصلهٔ ۶ میلیارد کیلومتری (۳٫۷ میلیون مایلی) یک عکس از کره زمین از پهنه دور و وسیع فضا تهیه کنه.

نقطهٔ آبی کمرنگ (Pale Blue Dot)‏ نام اون عکسه که از کرهٔ زمین به عنوان بخشی از مجموعه تصاویر منظومه شمسی خانواده پرتره گرفته شده. در این عکس کرهٔ زمین به شکل یک «نقطهٔ آبی کوچک رنگ پریده» (در اندازه ۰٫۱۲ پیکسل) در برابر عظمت فضا دیده میشه!

كارل سیگن بعدها كتابی نوشت (۱۹۹۴) با عنوان «نقطه آبی كمرنگ: چشم انداز آینده بشر در فضا (Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space)».
علاوه بر اون درباره ی این عكس، قطعه‌ی كوتاه و تاثیرگذاری خوند که آخر این نوشته اومده!

«دوباره به اون نقطه توجه کنید. اون اینجاست، اون خونه هست، اون ماییم. روی اون، هر کی رو که دوست دارید، هر کی رو که می شناسید، هر کی رو که درباره اون شنیده اید، همه انسان هایی که تا حالا زندگی هاشون رو گذروندند. انبوهی از لذت و رنج هزاران مذهب بی پروا، ایدئولوژی ها و عقیده های اقتصادی، هر شکارچی و علف خوار، هر قهرمان و ترسو، هر آفریننده و نابودگر تمدن، هر شاه و رعیت، هر زوج جوان عاشق، هر مادر و پدر، هر کودک امیدوار، مخترع و کاوشگر، هر معلم اخلاق، هر سیاستمدار فاسد، هر ستاره بزرگ، هر رهبر عالی هر قدیس و گناهکار در تاریخ گونه های ما، اونجا زندگی کردند، روی نقطه ای از غبار، معلق در پرتو خورشید.

گفته شده است که ستاره شناسی یک تجربه متواضع کننده و شخصیت ساز است. بیانی بهتر از این شاید وجود نداشته باشد از زشتی خودبینی های بشر از این تصویر دور، از جهان کوچک ما. برای من، این تاکید می کنه روی مسیولیت من تا با دیگری مهربانانه تر برخورد کنم و مراقبت کنم و گرامی بدارم اون نقطه آبی کمرنگ رو، تنها خونه ای که ما تا حالا شناختیم».

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

I'm now on Bluesky, too:
https://bsky.app/profile/abbasrizi.bsky.social

🌀 Follow me for my latest thoughts on networks, epidemic interventions, and science communication.

💳 حمایت از سیتپـــــور

احتمالا مرام‌نامه ما رو نگاه کردین. تا قبل از نوامبر ۲۰۱۷ هاستینگ سیتپور به لطف Red Hat OpenShift برای ما رایگان بود ولی از این به بعد هزینه میزبانی سایت سیتپور و پروژه‌های مشابه رو باید پرداخت کنیم. اگر دوست دارین به ما کمک مالی کنید، به این صفحه سر بزنید:

📎 sitpor.org/support-us-donation-sponsoring

سیتپـــــور از بابک اسعدی بابت تامین هزینه میزبانی امسال تشکر می‌کنه. راهش پر رهرو :)

▫️sitpor.org (پروژه اصلی)

▪️complexity.sitpor.org (پیچیدگی برای همه)

▫️youtube.com/AbbasKRizi (صفحه یوتیوب)

▪️instagram.com/sitpor.com_media (صفحه اینستاگرام)

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

چهار درس طلایی واینبرگ برای پژوهش:

۱) من باید پژوهشم را شروع کنم و هر چیزی که به دانستن آن نیاز دارم را طی مسیر بردارم. هیچ کس همه چیز را نمی‌داند و شما هم نیازی ندارید که بدانید!

۲) تا وقتی که شنا می‌کنید و غرق نمی‌شوید باید آب‌های سخت را هدف بگیرید. به دنبال بهم‌ریختگی‌ها بروید، هر چه خبر است در آنجاست!

۳) خودتان را به خاطر هدردادن وقت ببخشید!  اگر می‌خواهید خلاق باشید، باید به این عادت کنید که بیشتر زمان خود را می‌بایست صرف خلاق نبودن کنید و برای مدتی روی اقیانوس دانش علمی در انتظار باد متوقف بمانید.

۴) چیزی از تاریخ علم یا دست کم تاریخ شاخه‌ای از علم که دنبالش می‌کنید یادبگیرید. به عنوان یک دانشمند احتمالا شما قرار نیست که فرد ثروتمندی شوید. احتمالا دوستان و خانواده‌تان نخواهند فهمید که شما مشغول چه کاری هستید. با این وجود شما می‌توانید با تشخیص این‌که کار شما در علم بخشی از تاریخ است احساس رضایت زیادی به دست آورید.

🔗 sitpor.org/2021/08/weinberg-four-golden-lessons

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

در رویارویی با علم و مسئله ترویج آن

در مورد علم، شبه‌علم، روش و تحول ساختارش، ارتباط‌‌گری و روایتگری در علم زیاد حرف زده شده. با این وجود، خوبه که هر از گاهی با مرور بعضی مثال‌ها، به این موضوعات دوباره فکر کنیم.

آیا باید از علم پیروی کنیم؟!
ترویج علم یعنی چی؟! چه کسی مروج علمه؟
چگونه در ترویج علم «گاوِ نُه مَن شیر» نباشیم؟!
پرداختن به موضوعات کمتر پرداخته شده در ترویج علم!

🔗 sitpor.org/2020/12/science-what-is-it

----------------------------------------------
@sitpor | sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

🎞 پر بازدیدترین ویدیو سال

چه‌ طور بفهمم فیزیک رشته مناسبی برای منه؟!


🔗 sitpor.org/2021/05/physics-good-for-me

- چه طور باید انتخاب رشته کنم؟
- لیسانس فیزیک چه‌طوریه؟
- فیزیک برای من رشته سختیه؟!
- بین فیزیک و مهندسی کدوم رو انتخاب کنم؟
- چه طور میشه فهمید چقدر علاقه ما به فیزیک واقعیه؟
- بازار کار فیزیک خوبه؟
- آینده فیزیک خوندن تو ایران یا خارج چیه؟
- من عاشق نجومم، آیا باید فیزیک بخونم تو دانشگاه؟
- من دوست دارم برم ناسا یا سرن، باید لیسانس فیزیک بگیریم؟
- من عاشق فیزیک هسته‌ای هستم. کدوم دانشگاه برای من خوبه؟

📱 ویدیو در اینستاگرام
🎞 ویدیو در یوتیوب
----------------------------------------------
@sitpor  |  sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

با لیسانس فیزیک گرفتن میشه منجم، فیلسوف، ریاضی‌دان، دانشمند داده یا فضانورد شد؟ اگه من فیزیک بخونم می‌تونم برم ناسا کار کنم؟

جواب: نه لزوما!

🎧 فایل صوتی
🎞 ویدیو در یوتیوب
📱 ویدیو در اینستاگرام
🔗 در سیتپور بیشتر بخوانید.


در مورد گرایش‌های مختلف فیزیک بیشتر بدونید:

۱) نجوم و اخترفیزیک
۲) فیزیک اتمی-مولکولی
۳) فیزیک انرژی‌های بالا
۴) گرانش و کیهان‌شناسی
۵) فیزیک ماده چگال (سخت)
۶) علم شبکه و علم داده
۷) فیزیک زیستی
۸) نوروساینس
----------------------------------------------
@sitpor  |  sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media

یلدایتان شاد باد!

امروز خورشید کوتاه‌ترین مسیرش را در آسمان طی کرد و این یعنی امشب طولانی‌ترین شب سال یا همان شب یلدا است؛ شبی که هرچند فقط حدود ١ دقیقه طولانی‌تر از شب پیش است، اما نویدبخش روشنایی بیشتر در روزهای پیش‌رو و بهانه‌ای برای دور هم جمع شدن و لذت بردن از هم‌صحبتی با عزیزانمان شده.

از نظر منجم‌ها، شب چله مقارن با «انقلاب زمستانی» است؛ جایی که خورشید در مسیر ظاهری سالیانۀ خودش روی دایرة‌البروج، به بیشترین فاصله از استوای سماوی بعد از نقطۀ اعتدال پاییزی می‌رسد.

از اینجا به بعد با گذر از زمستان، به‌سوی اعتدال بیشتر حرکت خواهیم کرد تا این واپسین ماه‌های سال را ختم به بهار کنیم.

در نوشتۀ پیش‌رو با جزئیات بیشتری درمورد وضعیت سالیانۀ زمین و خورشید نسبت به هم و علت به وجود آمدن شب یلدا صحبت کرده‌ایم. شاید خواندن این نوشته موضوعی برای صحبت در جمع یلداییتان باشد.

🔗 https://sitpor.com.org/2018/12/yalda

----------------------------------------------
@sitpor  |  sitpor.org
instagram.com/sitpor.com_media