به مناسبت ۳ دی، روز درگذشت ابوحامد محمد غزالی

به یاد شهرام که عاشق "احیاء" بود

غزالی از اندیشمندان بزرگ است.  در جوانی مدرس بزرگترین دانشگاه وقت (نظامیه بغداد) بود. طی تحولی روحی، زندگی معمول را رها کرد و به سفر پرداخت. پس از بازگشت کتاب "احیاء علوم الدین" را نوشت که دین را مبتنی بر تعبد و عشق می‌داند نه استدلال عقلی.

کتاب معروف "تهافت الفلاسفه" غزالی دوران نوینی در تاریخ فلسفه آغاز کرد که با انتقاد از فلاسفه به خصوص این‌سینا و فلاسفه یونان همراه بود. تهافت الفلاسفه توسط ابن رشد به غرب راه یافت و از کتب معروف فلسفه است.

غزالی در زندگینامه خودش "المنقذ من الضلال" در مورد حقیقت‌جویی خودش می‌گوید:

"من از آغاز جوانی ...تاکنون ..همواره در این دریای ژرف غوطه‌ور بوده ... بهر گردابی فرو رفته با هر موج خروشانی دست بگریبان شده (ام). اسرار و رموز هر طائفه‌ای را جستجو کرده‌ام، ...در حقایق مسلک فلاسفه و متکلمین، صوفیه و زهاد و عباد و کفار و زنادقه پی‌جویی عمیق نکردم مگر برای پی بردن به حقیقت (آنها)"


آدرس کانال
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2513

به یاد ژاله علو

سکانسی از آخرین قسمت روزی روزگاری


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2514

به مناسبت چهارم دی ماه زادروز رودکی.

رودکی اولین شاعر پارسی‌گو است که دارای دیوان شعر بوده است.
رودکی از بسیاری جهات آغازگر دوران طلایی شعر پارسی است و او را لقب "پدر شعر پارسی" داده‌اند.
فیلم در مورد زندگی رودکی، اشعارش، مدفن او، نبش قبرش و آنچه در مورد کوری‌اش میدانیم بحث می‌کند.
در پایان ماجرای سروده شدن قصیده معروف رودکی یعنی "بوی جوی مولیان" از کتاب چهارمقاله نظامی عروضی نقل شده است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2515

مهمترین پیشرفت‌های دانش فیزیک ۲۰۲۴
بر اساس
Quanta magazine

-انتشار نتایج
Dark Energy Spectroscopic Instrument (DESI)
این نتایج نشان داد که گسترش هستی در مقطعی از تاریخ آن کمتر از میزان مورد قبول فعلی است که با تخمین‌های فعلی انرژی تاریک در تضاد است. هنوز از نظر آماری نتایج به ۵ سیگما نرسیده است

-تولید ابرجامد در آزمایشگاه و مشاهده ورتکسهای کوانتومی در آزمایشگاه
ابرجامد حالتی از ماده است که هم ویژگی های جامد را دارد و هم ویژگی های ابرشارگی. ورتکسهای کوانتومی به عنوان یک ویژگی ابرشارگی در سال ۲۰۲۴ در یک ابرجامد مشاهده شد.

-پیشرفت در هندسه کوانتومی
برخورد ذرات در مقیاس کوانتومی و محاسبه نتیجه برخورد آنها یک مساله فیزیکی است که سالها قبل فاینمن با دیاگرامهای معروف خودش موفق به حل آن شد.
فیزیکدانان کشف کردند که با استفاده از شکلی هندسی به نام associohedron میتوان محاسبات برخورد ذرات کوانتومی را انجام داد. ارتباطی جالب بین هندسه و مکانیک کوانتوم!

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2516

به مناسبت ۶ دی روز دفاتر اسناد رسمی

بایگانی اسناد و مدارک از جنبه های مهم تمدن است. بایگانی در فلات‌ ایران قدمتی بسیار زیاد دارد و پس از بین‌النهرین قدیمیترین بایگانی ها در فلات ایران ریشه دارد

-اسناد پروتوعیلامی مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل: به خط پروتوعیلامی بوده و بیشتر در شوش یافت شده اند. تصویر مربوط به شمارش گوسفندان ۴ گله دار است!
-بایگانی به خط و زبان اکدی باستان و سومری مربوط به ۴۵۰۰ تا ۴۰۰۰ سال قبل که در شوش یافت شده و مربوط به زمانی است که فلات ایران تحت تسلط امپراطوری اکد و سپس سلسله سوم اور بود.
-بایگانی به خط اکدی مربوط به سلسله سوکال ماخ در شوش و هفت تپه (شهر باستانی کاپناک): ۳۹۰۰ تا ۳۵۰۰ سال قبل
-بایگانی تل میلیان به زبان عیلامی میانه و خط عیلامی که در تل ملیان (شهر باستانی انشان) کشف شده اند و مربوط به ۳۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال قبل هستند

سنت بایگانی در نهایت به هخامنشیان رسید و بایگانی اسناد بارو و خزانه تخت جمشید به خط و زبان عیلامی از مهمترین بایگانی های تاریخ ایران هستند.

روز اسناد ملی و میراث مکتوب به مناسبت زادروز شیخ کلینی صاحب کتاب کافی است

http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2517

۲۸ دسامبر زادروز جان فون نیومن

فون نیومن از بزرگترین دانشمندان و ریاضی دانان تاریخ است.
دامنه کارش از مکانیک کوانتوم تا نظریه بازی ها گسترده است
به مناسبت زادروزش چند فیلم آموزشی به اشتراک گذاشته میشود

فون نیومن آغازگر نظریه بازی
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2091
فون نیومن و استراتژی MAD و پیشگیری از جنگ اتمی
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2092

فون نیومن پیشگام علم کامپیوتر: معماری فون نیومن
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2093

فون نیومن پیشگام تئوری سفر فضایی: ماشین فون نیومن
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2094

فون نیومن و انتروپی
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2095

به مناسبت ۸ دی روز صنعت سیمان
سیمان از هزاران سال قبل توسط بشر استفاده می‌شده است.
با حرارت دادن سنگ آهک (کربنات کلسیم)، CO2 آن جدا شده و آهک زنده (اکسید کلسیم) باقی میماند. ترکیب آهک زنده و آب واکنش داده و با جذب CO2 از هوا به تدریج به کربنات کلسیم تبدیل شده و سفت می‌شود. مشکل عمده این است که این ترکیب در زیر آب کار نمی‌کند و نمی‌توان قالب بزرگ از آن تهیه کرد

رومیان باستان با اضافه کردن خاکستر آتشفشانی به سیمان موفق به تهیه بتن شدند که میتواند در زیر آب هم سفت شود و طول عمر بیشتری هم دارد
امروزه بتن با ترکیب سیمان، ماسه و شن تولید می‌شود. با افزودن آب به این ترکیب هیدروکسید کلسیم آزاد می‌شود که منجر به بازی شدن شدید میگردد. سپس تری‌کلسیم سیلیکات داخل بتن با آب ترکیب شده و کریستال‌های محکمی بین اجزای بتن تشکیل می‌دهد. در واقع آب باعث سخت شدن بتن می‌شود و به همین علت باید بتن در محیط مرطوب استفاده شود
بتن در شرایطی که هم زده نشود طی چند ساعت محکم می‌شود و دلیل اینکه مخزن ماشینهای حامل بتن همواره در حال گردش است پیشگیری از سخت شدن آن است
بتن شایع ترین ماده شناخته شده توسط بشر است
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2519

مهمترین پیشرفت‌های زیست شناسی ۲۰۲۴
بر اساس
Quanta magazine

https://www.youtube.com/watch?v=p9XHI_26cPE

-بازسازی
Last Universal Common Ancestor (LUCA)
لوکا جد مشترک تمام موجودات زنده است. بازسازی ژنوم این موجود نشان داد که موجودی تک سلولی با ژنوم کد کننده ۲۶۰۰ پروتئین بوده است و حدود ۴.۲ میلیارد سال قبل می‌زیسته. جالب است که ژن‌های CRISPR برای مقابله با ویروس در لوکا فعال بوده اند.
-برای اولین بار نقش تنظیمی مغز بر سیستم ایمنی از طریق عصب واگ مشخص شد. عصب واگ از طریق سیستم پاراسمپاتیک توانایی کنترل بسیاری از فرایندهای خودکار بدن را دارد. امسال برای اولین بار نقش این عصب در کنترل سیستم ایمنی مشخص شد که میتواند در درمان بیمارهای سیستم ایمنی نقش داشته باشد
-استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی چگونگی پیچش و ساختار پروتئین ها و معرفی آلفافولد ۲ و ۳. این پیشرفت عظیم امسال منجر به جایزه نوبل ۲۰۲۴ گردید.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2520

به مناسبت ۳۰ دسامبر زادروز یویو تو
طب سنتی چراغ راه طب نوین

امروزه شاهد هستیم که افرادی تحت عناوین طب سنتی، طب اسلامی،..؛ پارادایم های شناخته شده را زیر پا گذاشته و قصد درمان بیماری‌ها با پارادایم های یونان باستان دارند یا  این درمانها را به ائمه نسبت داده و در حال گمراه کردن مردم و ایجاد ضرر و زیان مالی و جانی هستند.
ماجرای کشف داروی آرتیمیسینین برای درمان مالاریا باید چراغ راه ما درباره ارزش طب سنتی باشد.

در سال ۱۹۶۲، دولت چین طی پروژه ۵۲۳، به تعدادی از دانشمندان چینی ماموریت داد با استفاده از درمانهای طب سنتی چینی، دارویی موثر برای مالاریا بیابند. در سال ۱۹۷۲، یویو تو موفق شد پس از آزمایش تعداد زیادی گیاه ذکر شده در منابع سنتی چینی، داروی موثر را بیابد. ماده موثر آرتمیسینین که از گیاه "خاراگوش چینی" استخراج شد باعث نجات جان میلیونها انسان گردید.
درمان مالاریا در چین با این دارو قدمت هزاران ساله داشته است (اولین بار "گه هانگ" در سال ۳۴۰ میلادی در کتاب 肘後備急方 به آن اشاره کرده است).
"تو" در سال ۲۰۱۵ موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
فیلم درباره این کشف بزرگ است.
#نوابغ_علم

http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2521

به مناسبت ۳۱ دسامبر زادروز آندریاس وسالیوس.

حدود ۱۰۰۰ هزار، دانش پزشکی مقهور نوشته های جالینوس بود و شک درباره جالینوس عملا معادل یک جرم علمی بود!
آندریاس وسالیوس با زحمت فراوان و تشریح اجساد انسان موفق شد اشتباهات جالینوس را گوشزد کرده و عملا دانش کالبدشناسی را از زیر یوغ پزشکی جالینوسی نجات دهد.
مشکل عمده جالینوس تشریح حیوانات و تعمیم یافته هایش به انسان بود!
کتاب عظیم
De Humani Corporis Fabrica Libri Septem
با تصاویر بی‌نظیر از آناتومی انسان حاصل کار اوست.
نکات جالب:
۱- تا قبل از وسالیوس تصور می‌شد زنها یک‌ دنده کمتر از مردها دارند و نیز تعداد دندانهای زنها از مردها کمتر است!!
۲- رساله دکتری وسالیوس بر روی کتاب "المنصوری فی الطب" زکریای رازی است. رازی اولین کسی در تاریخ است که در کتاب "الشکوک علی جالینوس" اشتباهات جالینوس را گوشزد کرده است.

فیلم در مورد اهمیت وسالیوس در تاریخ علم پزشکی است
https://youtu.be/3FX07HzYyqI

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2522

سال ۲۰۲۴ در ۴ دقیقه

طبق معمول سال‌های گذشته شبکه Vox خلاصه اخبار و حوادث ۲۰۲۴ را در یک کلیپ چند دقیقه تهیه کرده است که البته بیشتر از دیدگاه جامعه ایالات متحده است.

https://youtu.be/bcGxg3c1HE8?si=ShK_yHDj2e8GBSz2


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2523

۱۲ دی ماه به مناسبت سالمرگ مصباح یزدی، روز علوم انسانی اسلامی نامیده شده است!
یا نمی‌دانند مصباح کیست یا نمی‌دانند دانش چیست یا خیلی طناز هستند

دخالت ایدئولوژی در دانش همواره نتایج اسفبار دارد.
اضافه کردن پسوند "اسلامی" به علوم مختلف (مانند اقتصاد اسلامی یا مقاومتی) از مثال‌های بارز دخالت ایدئولوژی در دانش است که نتایج آن روز به روز بیشتر در کشور پیدا می‌شود!

نمونه مشابه در آلمان نازی:
در سال ۱۹۳۷، یوهانس استارک فیزیکدان آلمانی برنده جایزه نوبل و از حامیان حزب نازی در روزنامه رسمی اس اس
Das Schwarze Korps 
در مقاله تحت عنوان "یهودیان سفید در علم"
Weiße Juden in der Wissenschaft

به ماکس پلانک، سومرفلد و به خصوص ورنر هایزنبرگ به علت حمایت از نظریات فیزیکدانان یهودی خصوصا انیشتن،‌میتازد و آنها را یهودی سفید معرفی میکند. مقاله به خصوص به هایزنبرگ می تازد و او را "اوزیتسکی" فیزیک مینامد. اوزیتسکی به جرم جاسوسی و لو دادن مسلح شدن مجدد آلمان محکوم شده بود و در سال ۱۹۳۵ برنده جایزه نوبل صلح شد! پس از این اتفاق دریافت جایزه نوبل در آلمان نازی ممنوع شده بود!

آدرس کانال
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2524

یه مناسبت ۴ ژانویه، زادروز می بریت موزر.
کشف GPS موجود در مغز موجودات زنده و جایزه نوبل ۲۰۱۴

در سال ۱۹۷۱، John O'Keefe توانست سلول‌هایی را در هیپوکامپ کشف کند که نقشه‌ای از محیط اطراف را ترسیم می‌کردند و در حافظه موش ذخیره می‌کردند. او نام این سلول‌ها را Place cells گذاشت.
در سال ۲۰۰۴، زوج نروژی
Edvard & May-Brit Moser،
در ناحیه entorhinal cortex  موفق به کشف سلول‌هایی شدند که به صورت شش‌ضلعی هایی منظم شده بودند و بر اساس سرعت حرکت موجود زنده در محیط، مکان دقیق موجود را مشخص می‌کردند. نام این سلول‌ها را Grid cells گذاشتند.

در سال ۲۰۱۴، سه دانشمند فوق به خاطر کشف چگونگی مکان یابی جانوران و GPS درونی مغز، موفق به دریافت جایزه نوبل شدند.

فیلم درمورد همین اکتشافات بحث می‌کند.
https://youtu.be/GmFspbHHZ_w


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2525

به مناسبت ۴ ژانویه روز جهانی بریل

زین الدین آمدی نحوی و فقیه نابینای قرن هشتم هجری اولین مورد از خط برجسته برای نابینایان را در تاریخ ابداع کرده است. او کتابفروشی هم داشته است.

صلاح الدین صفدی در کتاب "نَكْت الهِمْيان في نُكَت العميان" به توصیف خط برجسته او می‌پردازد.

اذا اشتری’ کتاباً بشئ معلوم اخذ قطعه ورقه خفیه و فتل منها فتیله لطیفه وصنعها حرفاً او اکثر من حروف الهجاء لعدد ثمن الکتاب بحساب الجمل ثم یلصق ذلک علی طرف جلد الکتاب من داخل و یلصق فوقه ورقه بقدره لنتأبدّ. فاذا شذّ عن ذهنه کمیه ثمن کتاب ما من کتبه مسّ الموضع الذی عَلّمه فی ذلک الکتاب بیده فیعرف ثمنه من تنبیت العدد الملصق فیه.

بر خلاف خط بریل که یک خط سمبولیک است، خط برجسته آمدی از لوله کردن خمیر کاغذ و درست کردن شکلی شبیه حروف ایجاد می‌شده است و آمدی برای دانستن نام کتابها و قیمت آنها از خط برجسته استفاده میکرده است.

http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2526

به مناسبت ۱۷ دی روز بزرگداشت خواجوی کرمانی
کمال‌الدین ابوالعطاء محمودبن علی‌بن محمود، معروف به خواجوی کرمانی از شاعران بزرگ قرن هشتم هجری است.

او را "نخل‌بند" شاعران نامیده اند. نخل‌بند در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که با موم مجسمه از گیاهان و درختان می‌سازد.
آرامگاه او در تنگ الله اکبر شیراز است. خواجو تاثیر شگرفی بر حافظ داشته و اثر سخن او را در غزلیات حافظ میتوان دید

فیلم در مورد زندگی اوست

http://www.youtube.com/watch?v=q07JOxXlWkM

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2527

به یاد جان باختگان حادثه ۱۷ دی کرمان که مظلومانه کشته شدند. کسی هم مسوولیت این فاجعه را به عهده نگرفت!

#خطو

به مناسبت ۷ ژانویه سالمرگ بابک خرمدین

بابک یکی از چهرهای معروف مبارز در ابتدای خلافت عباسیان است.
قیام بابک در ناحیه آذربایجان به مدت بیست سال خلافت عباسی را آزار داد و در نهایت به دستگیری و قتل بابک (با بریدن دست و پا-->فیلم) در سامرا منجر شد
خرمدینان گروهی با تمایلات مزدکی بودند که به رهبری بابک قیام بزرگی علیه خلافت عباسی برپا داشتند.
قیام بابک مورد تفاسیر بسیار متنوع سیاسی قرار دارد. از ملی‌گرایان ایرانی و ملی‌گرایان ترک که او را نماد مبارزه ایران علیه اعراب و نماد هویت ترک می‌دانند تا بعد از انقلاب که او را یک مسلمان کش و قاتل خونخوار دانسته‌اند

مرتضی مطهری او را از معتصم هم بدتر میداند
اگر ما اسم فردی را که در طول تاریخ از او جز دشمنی و کینه نسبت به اسلام چیز دیگری سراغ نداریم و هیچ فضیلتی در او نمی‌بینیم، جز اینکه با مسلمین می جنگیده، روی بچه‌مان بگذاریم، مثلاً اسم او را بابک بگذاریم، .. من هم بروم سراغ هم اسم خودم ببینم او کیست، می بیند در زندگی آن آدم از نظر انسانی چیزی نیست و جز جنایت و مبارزه با اسلام
اگر امر دائر بشود میان بابک و معتصم، باز معتصم از بابک بهتر است!
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2529

به یاد کشته شدگان پرواز شماره ۷۵۲

بدون شرح

به مناسبت ۲۰ دی روز قناد، صنعت شیرینی و شکلات

استفاده از دسرهای شیرین در تاریخ ایران سابقه طولانی دارد
هرودوتوس گزارش میدهد:
"از همۀ روزهای سال، آن که بیش از همه جشن می‌گیرند سالروز تولدشان است. مرسوم است که خوان را در آن روز مفصل‌تر از معمول بچینند. ایرانیان ثروتمندتر دستور می‌دهند یک گاو نر، یک اسب، یک شتر، و یک الاغ را درسته کباب کنند و براشان بیاورند: طبقات فقیرتر به جای این از دام‌های کوچک‌تر استفاده می‌کنند. غذای سفت کم می‌خورند ولی مقدار خوردنی‌های شیرین پس از غذا [= دسر] انبوه است، و آنها را در دفعه‌هایی جداگانه هر بار دو سه نوع سر میز می‌آورند؛ همین آنان را بر آن می‌دارد که بگویند، «یونانی‌ها، موقع صرف غذا، گرسنه از سر سفره برمی‌خیزند چون بعد از غذاهای گوشتی چیزی که قابل عرض باشد سر سفره نیامده است؛ در حالی که اگر بیشتر از این سر سفره بود، دست از خوردن نمی‌کشیدند.»

شکل مربوط به دسری است که اسکندر پس از یکی‌از فتوحاتش در امپراطوری هخامنشی برایش سرو شده است و نوعی باقلوا با روکش طلا بوده است!

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2531

فردی که در یکی از فقیرترین نقاط جهان در هند به دنیا آمد و نشان داد همه موجودات زنده خویشاوند هستند: از باکتری گرفته تا انسان.
به مناسبت ۹ ژانویه زادروز هار گوبیند خورانا

در سال ۱۹۶۱، مارشال نیرنبرگ در یک آزمایش ثابت کرد که مولکول RNA که فقط حاوی نوکلئوتید یوراسیل باشد باعث تولید زنجیره پروتئینی از فنیل آلانین میشود.
با توجه به اینکه تعداد اسیدهای آمینه ایجاد کننده پروتئین ۲۰ و تعداد نوکلئوتیدها ۴ عدد است، او حدس زد که رمز ژنتیکی RNA و DNA باید سه حرفی باشد! این مساله در سال ۱۹۶۴ با آزمایش دیگر نیرنبرگ ثابت شد.
به دنبال آن نیرنبرگ با کمک خورانا که RNA های مختلف را سنتز میکرد، موفق به کشف رمز سایر کدونها شد.
در واقع کد ژنتیکی همه موجودات زنده به زبانی یکسان (حاوی ۶۴ واژه سه حرفی) خوانده و نوشته میشود!
ژنهای انسان را باکتری ها هم میتوانند بخوانند!

همه موجودات زنده زبان ژنتیکی مشترکی دارند. دلیلی محکم بر خویشاوندی تمام موجودات.

فیلم در همین مورد است.

#نوابغ_علم

https://youtu.be/I4cfvbmlFD4


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://www.group-telegram.com/pubethicsmums/2532