🔵نظرسنجی برای برگزاری دومین دوره
«زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»

⏺با توجه به استقبال صورت گرفته از نخستین دوره «زبان انگلیسی آکادمیک برای مطالعات اسلامی»، انعکاس قصد دارد دومین دوره این برنامه را در زمستان پیش رو برگزار کند.

💬این دوره بر تقویت مهارت خواندن متون آکادمیک متمرکز خواهد بود.

⏺برای دوره انگلیسی آکادمیک امسال، با توجه به درخواست شرکت‌کنندگان، تصمیم گرفتیم مضمون مقالات دوره را، با نظرسنجی از مخاطبان دوره از پیش معیّن کنیم.

بنابراین...

‌
💎 معرفی کتاب «محمد و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» اثر ایلکا لینستت


Ilkka Lindstedt (2023), Muḥammad and His Followers in Context: The Religious Map of Late Antique Arabia, Leiden, The Netherlands: Brill.

⬇️ دریافت فايل كامل کتاب
⭐️ مطالعۀ مرور کامل كتاب


👤 معرفی نویسنده

فرهنگ دینی اعراب در آستانه دعوت اسلام چگونه بوده است؟ مخاطبان اولیه محمد [ص] چه باورهای دینی و مناسکی داشته‌اند؟ آیا چندخدایی، بت‌پرستی و مجموعه‌ای از خرافات و رفتارهای غیر اخلاقی در میان اعراب رواج داشته است؟ آیا مسیحیان و یهودیان در شبه‌جزیره عربستان حضور جدی داشته‌اند و تأثیری در فرهنگ دینی ساکنان آن داشته‌اند؟

🔵 ایلکا لینستت در کتاب «محمد [ص] و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» تلاش می‌کند تا فرآیند تحول هویت گروه‌های دینی در عربستان دورۀ باستان متأخر (۳۰۰ تا ۷۰۰ میلادی) را تحلیل کند. لینستت در این اثر، برای پاسخ به چگونگی تداخل هویت‌های قومی و دینی در آستانۀ ظهور اسلام، با نگاهی انتقادی نسبت به تاریخ‌نگاری اسلامی، از دریچۀ شواهد مادی مانند کتیبه‌ها و بقایای آثار باستان‌شناسی و همچنین منابع معاصر با همان دوره به گذشته می‌نگرد تا نشان دهد که تغییرات در این گروه‌های اجتماعی بسیار تدریجی‌تر از آن بوده که گمان می‌شود.

نویسنده در این کتاب در همان مسیری قدم برمی‌دارد که فرد دانر، استاد دانشگاه شیکاگو، در کتاب معروف خود یعنی «محمد و مؤمنان: سرچشمه‌های اسلام» طی کرده است. او بر این باور است که مرزبندی‌های اعتقادی بین جامعۀ مؤمنان و پیروان سایر ادیان به ویژه یهودیان و مسیحیان، در صدر اسلام بسیار کمرنگ بوده و ایجاد آن بسیار تدریجی‌تر از آن بوده که گمان می‌شود. وی طبق این مبنا معتقد است که در سده‌های نخستین، روابط مؤمنان با و پیروان ادیان دیگر خاصه یهودیان و مسیحیان بسیار دوستانه و غیرخصمانه‌تر از چیزی است که بعدها در منابع متأخر و غیرقابل اعتماد سیره ترسیم شده است.

🗂 فصل‌های کتاب:

🔵فصل اول : «مقدمه و روش‌شناسی»
نویسنده در مقدمه و روش‌شناسی به بررسی بافتار عربستان پیش از اسلام می‌پردازد و تقسیم‌بندی دوگانه و رایج «پیش از اسلام» و «دورۀ اسلامی» را به چالش کشیده تا نشان دهد که این گذار ناگهانی نبوده است.


🔵فصل دوم: «وضعیت قومیتی، زبانی و قبیله‌ای در عربستان پیش از اسلام»
ساختار قبیله‌ای و زبان‌های موجود در عربستان پیش از اسلام بررسی می‌شوند تا زمینه‌ای برای درک چگونگی ظهور اسلام در منطقه‌ای با تنوع اجتماعی و فرهنگی فراهم شود.


🔵فصل سوم: «یهودیت در عربستان»
نقش یهودیت به‌ویژه در شمال و جنوب شبه‌جزیرۀ عربستان و چگونگی تعامل جوامع یهودی با جوامع پیرامون تحلیل می‌شوند.


🔵فصل چهارم: «مسیحیت در عربستان»
نویسنده مسیر گسترش مسیحیت در سراسر منطقه، از جمله پیوستگی آن با جوامع یمنی و سایر جوامع عربی، و مباحثات الهیاتی که بر پیروانش تأثیر گذاشته‌اند را بررسی می‌کند.


🔵فصل پنجم: «اعمال و باورهای غیرمسلمانان و یکتاپرستی»
به باورهای چندخدایی و یکتاپرستانه میان اعراب غیر یهودی و غیر مسیحی می‌پردازد؛ از جمله مفهوم نسب ابراهیمی و چگونگی تأثیر این باورها بر آموزه‌های نخستین اسلامی مورد توجه نویسنده در این فصل می‌باشد.


🔵فصل ششم: «ظهور محمد [ص] در مکه»
نقش پیامبری محمد [ص] در بستر مکه و تأکید قرآن بر یکتاپرستی، عدالت و مباحث آخرالزمانی بررسی می‌شود.


🔵فصل هفتم: «جامعۀ مدینه و تثبیت آن»
به تأسیس جامعه اسلامی در مدینه، «پیمان مدینه»، و جنبه‌های اجتماعی، قانونی و الهیاتی ساختار این جامعه پرداخته می‌شود.
پیش از این، ایلکا لینستت ارائه‌ای در همین موضوع در 🔵 مدرسه‌ٔ تابستانی دوم انعکاس داشته است.


🔵فصل هشتم: «دیدگاه‌های معاصر غیرعربی دربارۀ محمد و مسلمانان اولیه»
دیدگاه‌های منابع غیرعربی مانند تاریخ‌نگاران ارمنی (سبئوس) و نوشته‌های سریانی در مورد پیامبر و پیروانش در اوایل دورهٔ اسلامی مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.

🔵نتیجه‌گیری:
در نهایت نویسنده، استمرار مذهبی، اجتماعی و فرهنگی بین عربستان پیش از اسلام و اوایل دوران اسلامی را نشان داده و این نظر را که جامعهٔ اسلامی کاملاً با گذشته قطع رابطه کرده باشد، به چالش می‌کشد.


🔗لینک دانلود کتاب با دسترسی باز
🔗مطالعۀ مرور کامل كتاب (زینب‌شایسته‌فر و فاطمه بختیاری)

🔴 ایلکا لینستت در مدرسهٔ تابستانی سوم انعکاس، بخشی از این کتاب را ارائه کرده است.

▶️ مشاهدهٔ ارائه با فهرست محتوایی در یوتوب انعکاس

🗺 نقشه و فهرست «سنگ‌نبشته‌های یکتاپرستانهٔ عربستان در سال‌های ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلادی

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
🎞 ویدئوی ارائهٔ «وضعیت مذهبی عربستان در حوالی زمان میلاد محمد [ص]» از ایلکا لینستت

🟣 ویدئوی بالا ارائهٔ ایلکا لینستت در سومین مدرسه تابستانی انعکاس  (۲ شهریور ۱۴۰۲) که در آن ایدۀ خود در کتاب «محمد [ص] و پیروانش در بستر تاریخ: نقشۀ دینی عربستان در باستان متأخر» را ارائه کرده است:

💠 ایلکا لینستت در این ارائه‌، بر شواهد باستان‌شناختی به عنوان دریچه‌ی جدیدی برای مطالعهٔ فرهنگ اعراب تمرکز دارد. او با اشاره به توصیف‌های پیشامدرن و مدرن از عربستان پیش از اسلام که معمولا بر ماهیت شرک‌آمیز و عاری از اخلاق آن تمرکز دارند، بر شواهد باستان‌شناختی و کتیبه‌شناختی -که بسیاری از آن‌ها اخیرا دست‌یاب شده‌اند- تأکید دارد؛ آثاری که نشان می‌دهند در آستانهٔ ظهور اسلام یهودیان و مسیحیان پرشماری در عربستان حضور داشته‌اند. بر اساس این آثار، این دیدگاه‌های مشرکانه هستند که شواهد اندکی از بقای آن‌ها تا قرن ششم و هفتم میلادی در عربستان موجود است.

☑ او نشان می‌دهد که ما باید از شواهد مادی، توأمان با سایر شواهد معاصر مانند اشعار جاهلی و قرآن استفاده کنیم. این منابع بیان می‌دارند که بسیاری از اعراب نظام اعتقادی یکتاپرستانه یا لااقل تک‌خداگزینانه داشته‌اند.

🗂 فهرست مطالب ویدئو:

00:11 مقدمه و ساختار ارائه

02:04 رد دیدگاه‌های سنتی درباره عربستان پیش از اسلام

07:53 شواهد مادی در مقابل متون ادبی

08:55 شواهد کتیبه‌شناسی «یکتاپرستانه»
(پیوست: نقشه و فهرست «سنگ‌نبشته‌های یکتاپرستانهٔ عربستان در سال‌های ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلادی)

14:08 نمونه‌هایی از کتیبه‌های یهودی و مسیحی

29:45 تحلیل شعر عربی پیش از اسلام

38:09 درک مفهوم مشرکین در قرآن

40:25 دیدگاه‌های جایگزین در تاریخ‌نگاری عربی

49:13 بازاندیشی ظهور اسلام و زمینه آن

53:36 استمرار حضور یهودیان و مسیحیان در عربستان

▶️ مشاهده ویدئوی کامل ارائه در یوتوب و آپارات انعکاس

#انعکاس_کتاب
#ارائه‌های_مدرسه_انعکاس

🔵@Inekas

‌
💠 مقدمه‌ای بر ابزارهای مدرن پژوهش در مطالعات اسلامی
‌
در سال‌های اخیر، ابزارهای برخط و آرشیوهای دیجیتال تحولی اساسی در مطالعات اسلامی، به ویژه پژوهش‌های قرآنی، ایجاد کرده‌اند. این ابزارها، علاوه بر تسهیل دسترسی به منابع، امکان تحلیل دقیق‌تر و کاربردی‌تر متون را برای پژوهشگران فراهم کرده‌اند. این ابزارها و منابع توانسته‌اند از شناسایی ساختارهای زبانی گرفته تا مرور سادهٔ نسخ خطی و قرائات قرآنی، افق‌های جدیدی را در مطالعات قرآنی ایجاد کنند. همچنین ابزارهای مطالعات عهدینی، با امکان دسترسی مستقیم به متن اصلی، مقایسهٔ ترجمه‌های مختلف، و ارائهٔ تفاسیر متقدم، به پژوهشگران کمک می‌کنند تا زمینهٔ نزول قرآن و معنای بین سطور آن را در گفت‌وگو با مخاطبان اهل کتاب بهتر درک کنند.

🔴 تاکنون مجموعه‌ای از ابزارها و آرشیوهای کلیدی در زمینه‌های مرتبط در کانال انعکاس معرفی شده است که می‌توانید با استفاده از هشتگ #انعکاس_ابزار به آن‌ها دسترسی داشته باشید. در ادامه، فهرستی از این ابزارهای و منابع مهم آورده شده است:

۱- گنجینۀ سنگ‌نبشته‌های باستانی (OCIANA)
۲- مطالعهٔ علمی عهدین (StepBible)
۳- صرف قرآن (Quran Morphology)
۴- پیکرهٔ عربی قرآن (Quranic Arabic Corpus)
۵- کُرپوس کُرانیکوم (Corpus Coranicum)
۶-دایرةالمعارف قرائت‌های قرآن EvQ
۷- کتابخانه IDEO (مؤسسهٔ شرق‌شناسی دومینیکن)
۸- فهرست الکندی

اما این تنها آغاز راه است!

🔻 در مدرسه جدید مدار، شما می‌توانید با مجموعه‌ای گسترده‌تر از ابزارهای برخط آشنا شوید و استفادهٔ تخصصی از آن‌ها را برای پیشبرد پژوهش‌های قرآنی خود فرا بگیرید.

🟣 فرخوان ثبت‌نام مدرسه سوم مدار: جعبه ابزار برخط پژوهش در بافتار، متن و بینامتن قرآن

🔹 برای ارسال درخواست ثبت‌نام، مشاهدهٔ برنامه و عناوین ارائه‌ها و کسب اطلاعات بیشتر به سایت مدرسه مدار مراجعه کنید:

https://inekas.com.org/madar2025

#رویداد_انعکاس

@inekas

🔴 در مدرسه مدار۲ چه خبر بود؟

🔺 این ویدئو گزارش کوتاهی از مدرسه مدار ۲ است که به «متن‌پژوهی دیجیتال» اختصاص داشت.

🗣 اگر به یادگیری مهارت‌ها و ابزارهای نوین مطالعات اسلامی علاقه‌مندید، فراخوان مدرسه مدار ۳ را ببینید.

‌
🟥 انتشار کتاب «در کشاکش شورشیان و حاکمان در جهان اسلامی‌مآب نخستین: قدرت، ستیز و هویت»

🔵اطلاعات کتاب‌شناختی:

Hannah-Lena Hagemann, Alasdair C. Grant (Eds), Between Rebels and Rulers in the Early Islamicate World: Power, Contention and Identity, (2024), Edinburgh University Press.

⬇️دریافت فایل PDF تمام متن کتاب با دسترسی آزاد


✍️ معرفی کتاب
(به کوشش فاطمه بختیاری)

کتاب حاضر مجموعه مقالاتی در هفت بخش است که شورش را به عنوان یک پدیده تاریخی مورد توجه قرار داده و ارتباط میان شورشیان و حاکمان را از سه منظر بررسی می‌کند. ابتدا چگونگی شکل‌گیری شورش‌ها در برابر قدرت حاکمان و سپس تأثیری که این شورش‌ها در شکل‌گیری هویت جمعی داشته‌اند، مورد اشاره قرار گرفته است. در قدم بعدی تعامل بین شورشیان و حاکمان که الزاما نه همیشه به شکل تقابل بل گاهی در قالب مذاکره و یا مصالحه بود مورد توجه‌ است. در این میان به تحولات سیاسی و اجتماعی پرداخته شده تا چگونگی تأثیر این تحولات بر ساختارهای قدرت و هویت‌های جمعی نشان داده شود.

مجموعۀ حاضر با در برداشتن ۱۴ مقاله از حیث زمانی و مکانی حوزه گسترده‌ای را پوشش می‌دهد و مفهوم شورش را از قرن ۶ تا ۱۰ میلادی، از آفریقا تا آسیای مرکزی مورد توجه قرار داده است. دامنۀ این مجموعه به عمد گسترده در نظر گرفته شده تا علاوه بر منعکس کردن پیچیدگی و تنوع جوامع اسلام متقدم، بتواند به واسطه شناسایی ویژگی‌های مشترک در انواع شورش‌های متقدم، الگوی آن‌ها به تصویر بکشد. در نهایت، مداخلهٔ فزاینده قدرت مرکزی در امور محلی و محدود کردن اختیارات رعایا که آن را می‌توان «شورش ذی‌نفعان» نامید، به عنوان الگویی ظاهر می‌شود که در عراق، ارمنستان، افریقیه و دیگر سرزمین‌های اسلامی قابل تعمیم بوده و شکل غالب اعتراض در جهان اسلامی را می‌ساخته است؛ هرچند مورخان تاکنون بیشتر بر نقش نخبگان در شورش‌ها متمرکز بوده و آن را پررنگ جلوه می‌دادند. علاوه بر این، مقالات این مجموعه نشان می‌دهند که تاکید بر دوگانهٔ نیروی داخلی و خارجی در شورش‌های جامعه اسلامی نخستین معنایی نداشته است.

نکتهٔ مهم اثر حاضر توجه به میدان‌های مختلف معنایی مفهوم شورش در زبان عربی است. ارتباط معنایی این مفهوم با «حرکت فیزیکی خشونت‌آمیز» و همچنین با «وفاداری و اطاعت» باعث شده است شورش نه فقط به معنای قیام مسلحانه و فیزیکی بل هر نوع کناره‌گیری و سرپیچی از دستور مقامات بدون اعمال خشونت‌آمیز نیز معنی دهد؛ امری که منجر می‌شود اعضای گروه‌های مسلط اجتماعی و نخبگان مذهبی، سیاسی، نظامی و اقتصادی، چه مسلمان و چه غیر مسلمان جزئی از شورشیان به شمار آیند.

رویکرد انتقادی حاکم بر کتاب، توجه بیش از اندازه به بُعد مذهبی و کلامی شورش در جامعه اسلامی نخستین را رد کرده و در تلاش است تا بر انگیزه‌های غیر دینی و اجتماعی و تاریخی تمرکز کند و به همین خاطر در عنوان کتاب از اصطلاح «Islamicate» (اسلامی‌مآب و نه اسلامی)‌ استفاده شده است؛ البته این به معنای نفی تاثیر دین در ایجاد شورش‌ها نیست.

⭐️ این مجموعه مقالات دستاورد کنفرانسی است که در ۲۰۲۲ با عنوان "نظریه و عمل شورش در جهان اسلامی نخستین" در دانشگاه هامبورگ و در چارچوب پروژه SCORE برگزار گردید. در این کنفرانس علاوه بر مورخان، پژوهشگران دین و ادبیات نیز حضور داشته و در رویکردی چندرشته‌ای با توجه به زبان‌های مختلف عربی، سریانی، ارمنی سعی کردند از دام روایت‌محوری گذر کرده و با بهره‌گیری از شواهد دیگر مانند زیست‌نامه‌ها، منابع تبارشناسی و اسناد پاپیروس و شواهد مادی مانند سکه‌ها و بناها به پژوهش بپردازند.


🗂 فهرست مقالات کتاب

بخش اول: گفتمان‌های شورش
۱- بزرگان علمی اسلام و احادیث (علیه) شورش
۲- تاریخنگاری اباضیۀ نخستین: مطالعۀ موردی خوارج

بخش دوم: فرهنگ سیاسی شورش
۳- قیام یحیی بن زید بن علی (د. ۱۲۵): بیعت، نافرمانی و شورش در دورۀ نخستین اسلامی
۴- شاعر، عالم، شورشی؟ عمران بن حطان، قیام خوارج و «کتابچه شورش» در دورۀ اموی

بخش سوم: جوامع ستیزه‌جو
۵- فرقه‌گرایی و شورش‌شکنی در مسیحیت روم شرقی قرن ششم: مطالعۀ موردی «روستایی شدن»
۶- دین و شورش: جذب نیرو از طریق ساخت تصویر مذهبی – نمونه‌های زنگیان و قرامطه

بخش چهارم: منازعه بر سر ایالت
۷- مالیات، شورش و عقب‌نشینی در ارمنستان دورۀ عباسی متقدم
۸- مقاومت محلی و شورش اعراب: فتح خراسان و ماوراءالنهر در چارچوب فتنۀ اول و دوم

بخش پنجم: منازعه بر سر شهر
۹- مذاکره در شورش: قیام جند تونس
۱۰- الگوهای متغیر شورش در میان اغلبیان افریقیه

بخش ششم: اختلافات بر سر امتیازات
۱۱- ثروت و تصویر امویان در خطبه‌های منسوب به ابوحمزه
۱۲- تفسیر نسلی از فتنۀ سوم (۱۲۶-۱۳۶)

بخش هفتم: فضاهای شورش
۱۳- سه کعبه، سه شورش: شورشیان و معماری‌های مقدس در جهان اسلام نخستین
۱۴- زیرساخت‌های منازعه: قیام زنگیان

#انعکاس_کتاب
@inekas

🖥 ویدئوی «معرفی منابع (مکتوب و دیجیتال) ریشه‌شناسی در زبان‌های سامی»

ویدئوی بالا برشی از تدریس وحید صفا در دوره‌های زبان‌شناسی و زبان‌های سامی در انعکاس است. او در این ویدئو فهرستی از منابع مکتوب و دیجیتال را معرفی می‌کند که برای پژوهش در ریشه‌شناسی زبان‌های سامی و مطالعه کتیبه‌های عربی حائز اهمیت‌اند.
این منابع برای بررسی ریشه‌شناسی واژگان، تطبیق زبان‌ها و تحلیل تغییرات زبانی در گذر زمان کاربرد دارند.

🔎بخش‌های ویدئو

00:05 مقدمه
01:35 معرفی منابع مکتوب درباره زبان‌شناسی سامی
23:50 معرفی پایگاه‌های داده و ابزارهای برخط برای مطالعه تطبیقی زبان‌ها و کتیبه‌ها


👤 وحید صفا دانش آموخته حوزه علمیه و دانشگاه تهران در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی، دبیر علمی مدار ۳ «جعبه ابزار برخط پژوهش در بافتار، متن و بینامتن قرآن» است که از تاریخ ۲۵بهمن ماه به صورت حضوری برگزار خواهد شد.
او تاکنون علاوه بر سخنرانی در پیش‌نشست سومین مدرسه انعکاس با عنوان «کاربست شواهد مادی در بازسازی بافتار تاریخی عصر نبوی»، در حلقه مطالعاتی انعکاس نیز چندین ارائه از جمله درباره دین و آیین‌های عربستان پیشااسلامی داشته است.

🟣برای اطلاع بیشتر به فراخوان مدرسه و برای ثبت‌نام به اینجا مراجعه کنید.

#انعکاس_ابزار
#گفتار_انعکاس
#رویداد_انعکاس

🔵 @inekas

‌
🔵 برنامۀ ارائه‌های مدرسه مدار۳

🔵جعبه‌ابزار برخط پژوهش در بافتار و متن و بینامتن قرآن

(اگر عنوان برایتان مبهم است، اینجا را ببینید.)

⏲ مهلت ثبت‌نام: تا پایان شنبه ۲۰ بهمن ۱۴۰۳

🎓 ۲۴ ساعت ارائهٔ کارگاهی در ۴ روز (به صورت حضوری)

☑️ ۲۵ و ۲۶ بهمن و ۲ و ۳ اسفند ۱۴۰۳ | پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها از ساعت ۸:۰۰ تا ۱۷:۰۰ (به وقت تهران)

⭐️ فهرست ارائه‌ها

🔵روز ۱: مقدمات و ابزارهای زبان‌های سامی

🟢 درآمدی بر مدرسه
🟢 مقدمه‌ای بر زبان‌های سامی و ابزارهای آن
🟢 پروژه‌های عملی زبان‌های سامی


🔵روز ۲: ابزارهای مطالعات قرآنی

🟢مقدمه‌ای بر نسخ خطی، رسم و قرائات قرآن
🟢آشنایی با ابزارهای قرائات و نسخ خطی قرآن
🟢پروژه‌های عملی ابزارهای قرائات و نسخ خطی قرآن


🔵روز ۳: ابزارهای مطالعات عهدینی

🟢آشنایی با عهدین و ابزارهای مقدماتی
🟢مطالعه تطبیقی قرآن و عهدین و ابزارهای جستجوی موضوعی


🔵روز ۴: ابزارهای عهدین و بینامتنیت

🟢 مروری بر بنامتنیت قرآن و عهدین
🟢پروژه‌های عملی بینامتنیت قرآن و عهدین


⏲ مهلت ثبت‌نام: تا پایان شنبه ۲۰ بهمن ۱۴۰۳

🌐 ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر:
🔵 https://inekas.com.org/madar2025

#رویداد_انعکاس
@inekas

‌
💎 انتشار کتاب جدید خوان کول: «بازاندیشی قرآن در باستان متأخر»

🔵اطلاعات کتاب‌شناختی

Juan Cole, (2025), Rethinking the Qur’ān in Late Antiquity, De Gruyter


⬇️ دریافت ۴۵ صفحهٔ نخست کتاب (شامل فهرست و درآمد)


✍️ معرفی کتاب

کتاب بالا یکی از تازه‌های نشر در حوزه مطالعات تاریخی قرآن است که به عنوان پنجمین جلد از «سری مطالعات قرآن (IQSA)» منتشر شده است. نویسندهٔ کتاب می‌کوشد تا با نگاهی عمیق در بافتار تاریخی و فرهنگی باستان متأخر نگاهی نو به قرآن داشته باشد. او با تمرکز بر محیط تاریخی و فرهنگی خاورمیانه در قرن‌های ششم و هفتم میلادی، به تحلیل تأثیرات متقابل قرآن و دیگر ادیان و جریانهای فکری آن زمان می‌پردازد.

خوان کول در این کتاب تلاش کرده است تا با نگاهی نو، ارتباط قرآن را با تحولات فکری، مذهبی و فرهنگی دوران باستان متاخر بررسی کند. او به این سوال پاسخ می‌دهد که چگونه قرآن بازتاب‌دهنده و پاسخ‌گوی جریان‌های فرهنگی، دینی، سیاسی و منطقه‌ای در عربستان غربی و نواحی همجوار آن در دوران جنگ بزرگ (۶۳۰-۶۰۳ میلادی) بین امپراتوری‌های روم و ساسانی است.

کتاب حاضر ساختار متن قرآن را از منظر بلاغی، مورد توجه قرار داده و کاربرد تکنیک «خطاب روایی» در قرآن را تحلیل کرده است. نویسنده از طریق شش مطالعه موردی به قرآن می‌پردازد. دو مورد نخست به دوران ۲۰۰-۸۰۰ میلادی اختصاص دارد، دوره‌ای که تاریخ‌پژوه پیتر براون آن را «باستان متأخر» نامیده است. دو مطالعه بعدی داستان‌ها و مضامین قرآنی را در بستر عصر هراکلیوس و خسرو دوم بررسی می‌کند. دو مورد پایانی به چگونگی شکل‌گیری قرآن از لحاظ سبک‌شناختی، پرداخته و این فرایندها را در چارچوب دوره باستان متأخر قرار می‌دهد.

🗺 تمامی مباحث کتاب با دغدغه‌ای مشترک پیوند خورده‌اند: درک بهتر از اینکه چرا قرآن انتخاب‌های روایی خاصی انجام می‌دهد، چگونه روایت‌های آن در طول زمان تغییر می‌کنند، و این روایت‌ها چه نسبتی با سایر متون و دیدگاه‌ها دارند.
کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا قرآن را نه تنها به عنوان یک متن مقدس، بلکه به عنوان بخشی از تحولات فکری و مذهبی دوران متأخر باستان درک کنند.

⭐️ علاوه بر محتوای خود کتاب، درآمد آن نیز بسیار خواندنی است و می‌تواند به تنهایی همچون مقالۀ مروری مستقلی خوانده شود. خوان کول در این درآمد، تصویری دقیق از وضعیت کنونی مطالعات قرآنی و چالش‌های پیش روی آن ترسیم می‌کند و رویکرد نوین خود را در بررسی تاریخی قرآن تبیین می‌کند. به دلیل اهمیت این درآمد، آن را جداگانه ترجمه کرده‌ایم:

🔵 مطالعۀ نسخۀ پیش‌نویس ترجمۀ درآمد به زبان فارسی [با کمک هوش مصنوعی]
(با گذاشتن نظراتتان زیر قسمت‌های گنگ و نامفهوم، یک دستی به سر و روی این ترجمه بکشید! 😊)

⬇️متن کامل درآمد کتاب (به زبان انگلیسی) به همراه خلاصۀ فارسی


🗂 فهرست کتاب
درآمد
فصل اول: بت‌پرستی و یکتاپرستی غیریهودی در حجاز پیش از اسلام
فصل دوم: کوثر و میراث دینی خاور نزدیک
فصل سوم: "خفتگان مسیحی" به عنوان تمثیلی از فتح ساسانیان
فصل چهارم: صلح و آشتی: صلح و اصلح
فصل پنجم: شیوه‌های سوادآموزی و جمع‌آوری قرآن
فصل ششم: زندگی‌نامه پیامبر به روایت خداوند: خطاب روایی در شکل‌گیری خود


👤 معرفی نویسنده
خوان کول (Juan Cole)، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان و نویسنده کتاب "محمّد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها" است. او از چهره‌های سرشناس در حوزه مطالعات خاورمیانه و اسلام و از سخنرانان دومین و سومین مدرسه تابستانی انعکاس است. علاوه بر این، او در نشست‌های پیشین انجمن مطالعات قرآن (IQSA) نیز ارائه داشته است.

🔴 پیش از این، دو فرسته درباره خوان کول در کانال انعکاس منتشر شده است. رک: ویدئوی ارائه خوان کول در سمینار «رحمة للعالمین» و معرفی مجموعه مقالات «جنبش‌های صلح در اسلام: تاریخ، دین و سیاست» می‌توانید از طریق این لینک به وبلاگ شخصی او سر بزنید.


#انعکاس_کتاب
🔴@inekas

‌
🔴 سومین دورۀ جایزۀ سالانۀ انعکاس
اعطای کمک‌هزینۀ نگارش مقاله در مطالعات اسلامی

🔸 ویژۀ دانشجویان و دانش‌آموختگان کارشناسی‌ارشد و دانشجویان دکترا.

🔺این جایزه با حمایت شماری از سخنرانان «مدارس تابستانی انعکاس» شکل گرفته و دو هدف را دنبال می‌کند:
۱. تشویق و حمایت از پژوهشگران جوان؛
۲. رشد مشارکت ایرانیان در عرصۀ بین‌المللیِ مطالعات اسلامی.
جایزه از یک نفر برای نگارش و انتشار مقاله‌ای به زبان انگلیسی در زمینۀ مطالعات اسلامی حمایت مادی و معنوی خواهد کرد:

◀️ کمک‌هزینۀ ماهانه به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال به‌مدت شش ماه
◀️ جایزۀ انتشار مقاله به مبلغ ۱۵۰ میلیون ریال
◀️ دریافت مشاورۀ علمی از یک متخصص برای نگارش مقاله
◀️ دریافت بازخورد از چند متخصص پس از اتمام نگارش مقاله
◀️ ویراستاری حرفه‌ای متن مقاله

👥 برگزیدگان مرحلۀ اول جایزه این فرصت را خواهند داشت که پروپوزال خود را در یک سمینار یک روزه در حضور هیئت داوری و دیگر برگزیدگان، ارائه دهند و نظرات ایشان را درباره پروپوزال خود دریافت کنند. هیئت داوری در این فرآیند، برندۀ جایزه را معین خواهد کرد.

👥 برندگان و برگزیدگان دوره‌های پیشین جایزه (دورۀ اول | دورۀ دوم).

🗓 مهلت ارسال پروپوزال: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

🔴 برای اطلاعات بیشتر درباره این جایزه و ارسال پروپوزال به پیوند زیر مراجعه فرمایید:
🌐 inekas.org/award1404

🟣 مشاهده ویدئوی کارگاه آشنایی با روش پروپوزال‌نویسی از محمد حقانی

#جایزه_انعکاس
@inekas

‌
🔵گزارشی از فصول کتاب
«مسئلهٔ زن در مطالعات اسلامی»
اثر کشیا علی

Kecia Ali (2024), The Woman Question in Islamic Studies, Princeton: Princeton University Press.

در دهه‌های اخیر حضور زنان در دپارتمان‌های مطالعات اسلامی افزایش یافته، و مطالعات اسلامی، همچون بسیاری دیگر از رشته‌های دانشگاهی، دیگر رشته‌ای «مردانه» به شمار نمی‌آید. اما آیا چنان که از یک فضای پیشرو انتظار می‌رود، مطالعات اسلامی از تبعیض جنسیتی عبور کرده است؟ یا چالش کهن و پیچیدهٔ نابرابری جنسیتی در این فضا نیز هنوز عمیقاً وجود دارد؟ آیا «زن‌بودن» در فضای مطالعات اسلامی، عاملی برای جدی‌گرفته‌نشدن، خوانده‌‌نشدن، ارجاع‌ندادن و استخدام‌نشدن است؟

کشیا علی، استاد مطالعات دین و مطالعات اسلامی دانشگاه بوستون، در کتاب «مسئلهٔ زن در مطالعات اسلامی (۲۰۲۴)» به تحلیل عمیق چالش‌ها و نابرابری‌های جنسیتی در حوزهٔ مطالعات اسلامی پرداخته است. کتاب حاضر در پنج فصل معضلات مختلف مرتبط با زنان، جنسیت و مطالعات اسلامی را تبیین کرده و چالش‌های زنان را در محیط‌های دانشگاهی و پژوهشی مطالعات اسلامی مورد توجه قرار داده است، چالش‌هایی که در فضای دانشگاهی ایران نیز معنادار و حائز اهمیت است.

🗂فصول کتاب و محتوای آن:

⭐️فصل ۱:
جنسیت‌بخشی به مطالعات اسلامی
نویسنده در این فصل به تاریخچه و وضعیت کنونی نابرابری جنسیتی در مطالعات اسلامی پرداخته است. او تأکید می‌کند که با وجود پیشرفت‌های مثبت در سهم مشارکت زنان، به‌ویژه زنان مسلمان، نابرابری‌های جنسیتی همچنان در این زمینه وجود دارد. علی به‌ویژه به تأثیر جنسیت به عنوان عامل اصلی در موفقیت‌های علمی اشاره کرده و بیان می‌کند که پژوهش‌های مربوط به زنان و جنسیت غالباً در حاشیه قرار می‌گیرد. او همچنین به تأثیر ایدئولوژی‌های نژادپرستانه و تبعیض‌های جنسیتی بر مشارکت زنان، به‌ویژه زنان رنگین‌پوست، در تولید آثار علمی اشاره کرده و به عنوان نمونه، به بررسی زندگی حرفه‌ای آنه‌ماری شیمِل (۱۹۲۲ - ۲۰۰۳)، یکی از پیشگامان مطالعات اسلامی، و چالش‌هایی که او به سبب جنسیتش با آن مواجه بوده، پرداخته است.

⭐️فصل ۲:
ارجاع‌دهی در مطالعات اسلامی
در این فصل، علی به سیاست‌های ارجاع‌دهی و استناد در آثار علمی توجه کرده و نابرابری جنسیتی در استناد به آثار زنان را تحلیل می‌کند. علی نشان می‌دهد که در ارجاع‌دهی‌ بسیاری از پژوهش‌ها، آثار زنان چه در مقام نویسنده و چه ویراستار، نادیده گرفته می‌شود و مشارکت آن‌ها در نسبت با مردان کم‌رنگ‌تر است. به علاوه، او تأکید می‌کند که عدم توجه به آثار زنان به کاهش کیفیت و جامعیت دانش تولید شده در این حوزه منجر می‌شود.

⭐️فصل ۳:
بازنمایی مطالعات اسلامی
در این فصل، چگونگی بازنمایی زنان مسلمان و پژوهشگران در رسانه‌ها و مجامع عمومی مورد توجه قرار گرفته است. علی به چالش‌های خاص این حوزه پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه نقدهای جنسیت‌زده و اسلام‌هراسانه بر پژوهشگران زن تأثیر منفی بسیار جدی می‌گذارد. او با ذکر نمونه‌هایی از تجربیات پژوهشگران نشان می‌دهد که چرا پرداخت به این موضوعات به عرصه‌ای خطرناک برای زنان تبدیل شده است.

⭐️فصل ۴:
تدریس مطالعات اسلامی
در فصل چهارم، علی به مسألۀ تدریس در حوزه مطالعات اسلامی، مشکلات آموزشی و نحوۀ تدوین سرفصل‌های درسی پرداخته است. او بیان می‌کند که در برنامه‌های درسی، موضوعات مرتبط با زنان و جنسیت غالباً به حاشیه رانده شده و بیشتر به صورت جانبی و اختیاری تدریس می‌شود. علی با بررسی طرح‌درس‌های مقدماتی و کتب مرجع، نشان داده که نویسندگان بیشتر منابع درسی مردان‌اند و آثار زنان در این منابع در اقلیت قرار دارد. بر اساس تحقیقی که بر ۱۰۵ طرح درس مقدماتی مطالعات اسلامی در دانشگاه‌های آمریکایی انجام شده، بیشتر به موضوعاتی مانند الهیات اسلامی و جریان‌های فکری اختصاص یافته و به مسائل زنان و جنسیت تنها در کمتر از ۴۰ درصد از این طرح درس‌ها پرداخته شده است. همچنین در بسیاری از این طرح درس‌، آثار نویسندگان مردان در مقایسه با آثاری که نویسنده زن دارند، بیشتر مورد اقبال قرار گرفته و تدریس می‌شود.

⭐️فصل ۵:
نتیجه (راهنمای اولیه برای ریشه‌کن کردن نابرابری جنسیتی در مطالعات اسلامی)
در پایان، نویسنده راهکارهایی را برای مقابله با نابرابری‌های جنسیتی در مطالعات اسلامی پیشنهاد کرده است. او تأکید می‌کند که تغییرات لازم تنها با تلاش‌های فردی به دست نخواهد آمد و به تغییرات ساختاری و جمعی در دانشگاه‌ها و مجامع علمی نیاز است. علی بر اهمیت آگاهی‌بخشی درباره نابرابری‌های موجود تأکید کرده و پیشنهاد می‌کند که پژوهشگران به‌طور فعال به دنبال تغییرات گسترده‌تری در رویه‌های پژوهشی و آموزشی باشند.

⬇️دریافت فهرست و مقدمۀ کتاب
💬 پادکست گفتگو با نویسنده درباره کتاب (به انگلیسی)

#انعکاس_کتاب
@inekas