🔸 Сотрудничество с Китаем: цифровой аспект

✍️ Айдар Курмашев, руководитель Отдела азиатских исследований КИСИ при Президенте РК

На днях состоится Саммит стран Центральной Азии и Китая. Одним из ключевых вопросов, продвигаемых регионом, является цифровизация. Все потому, что это не только модернизация, но и необходимость. На что нужно обратить внимание?

В преддверии саммита «Китай – Центральная Азия» вопрос технологического партнёрства становится особенно прикладным. Китай – один из немногих игроков, готовых предложить решения «под ключ» – от дата-центров до производственных цепочек. Казахстан, в свою очередь, заинтересован в быстром развитии инфраструктуры. Здесь обе стороны действуют прагматично: один предлагает технологии, другой – рынок и площадку для пилотных проектов.

Визит казахстанской делегации в исследовательские центры Huawei в Китае показал, что интерес уже не ограничивается закупкой оборудования. Речь идёт о возможности локализации и совместных разработок. Но вопрос открытый: насколько глубокой будет эта кооперация и не приведёт ли она к технологической зависимости? Это особенно важно в условиях, когда многие страны пересматривают свои отношения с китайскими цифровыми гигантами.

Меморандум о цифровых валютах между центробанками Казахстана и Китая выглядит логичным шагом в рамках глобальных трендов. Но участие в подобных инициативах требует выверенного подхода. У Китая уже есть пилотный опыт внедрения цифрового юаня, у Казахстана – запуск цифрового тенге. Главное – не подменить национальные интересы общей архитектурой, не адаптированной к локальным условиям.

Даже самые современные технологии бесполезны без специалистов, способных их внедрять и обслуживать. Сейчас кадровый потенциал в сфере ИТ, телекоммуникаций и ИИ в Казахстане ограничен. Без инвестиций в образование и научную базу любое партнёрство останется поверхностным. Китай предлагает обучение и обмены, но полагаться только на внешний ресурс – краткосрочная стратегия.

Цифровое сотрудничество требует не только технических решений, но и ясных правил: кто контролирует данные, как регулируются киберриски, какие механизмы ответственности действуют. Казахстану важно заранее определять рамки взаимодействия, чтобы цифровая инфраструктура не стала «чёрным ящиком», управляемым извне. В этом смысле не меньше технологий нужны институциональная зрелость и правовая прозрачность.

Партнёрство с Китаем в цифровой сфере открывает немало возможностей и имеет перспективу стать стратегическим.

Подробнее: https://www.group-telegram.com/LiniiSmysla/72

🇰🇿 Осы елде тұрған соң сенеміз

Қазақстан қоғамындағы оптимизм феномені

✍️ Айгүл Забирова, ҚСЗИ бас ғылыми қызметкері, әлеуметтану ғылымдарының докторы, профессор

Қазақстан көбіне «өтпелі кезеңіндегі» мемлекет ретінде сипатталады: әлеуметтік-экономикалық тұрғыда – кедей де емес, бай да емес; мәдени тұрғыда – батыс та емес, шығыс та емес. Бұл қоғамда түрлі мәдени және әлеуметтік кодтардың тоғысуы байқалады: жастар поп-музыка тыңдай отырып, үлкендердің айтқанына құлақ асады; ағылшын тілінде сөйлеп, дәстүрлі діни құндылықтарды да ұстанады. Эмпирикалық зерттеулер көрсеткендей, мұндай қоғамда жеке деңгейде оптимизм, ал қоғамдық деңгейде скепсис басым. Осы «АРАЛЫҚ КЕЗЕҢ», яғни шекаралық болмыс, күрделі қоғамдық бағдарлар мен құндылықтық ұстанымдардың қалыптасуына негіз болады. Солардың бірі – әлеуметтік желілерде жиі айтылатын сыни пікірлерге қарамастан, ел болашағына деген қоғамдық оптимизмнің сақталуы.

Оптимизм әрдайым қазіргі жағдайға көңілі толуды білдірмейді, керісінше, ол адамның даму мүмкіндігіне сенетінін немесе тұйықталып қалғанын аңғартады. Бұл неге маңызды? Өйткені болашақта жақсы өзгерістер болады деп сенетін адам еңбек етуге де, білім алуға да ынталы болады, әрі «мен нені жақсарта аламын?» деген көзқараспен әрекет етеді. Екіншіден, сенім адамдардың мінез-құлқын айқындайды: егер қоғамның басым бөлігі ештеңе өзгермейді деп ойласа, шын мәнінде, өмір сол қалыпта қалады. Үшіншіден, оптимизм – елдің стратегиялық ресурсы. Оны бюджетке де, заңнамаға да енгізу мүмкін емес, бірақ онсыз қоғамды жаңарту мүмкін емес!

Сондықтан да ҚСЗИ белгілі бір аралықпен халықтан алдағы бес жылға қатысты көзқарасын сұрап отырады. Біз үшін елдің болашағына деген халық бағасын білу маңызды. Басқаша айтқанда, бұл сұрақ біздің зерттеуімізде жай ғана статистикалық көрсеткіш емес. Бізді қоғамның қандай күй кешіп жүргені қызықтырады. Өйткені болашаққа баға беру – жай ғана пікір жинау емес, бұл – адамның болашақ жайлы ойын түсіну. Біз мемлекет туралы емес, ел туралы сұраймыз. Бұл – халықтың санасындағы жер мен отан ұғымы. Демек, бұл сұраққа жауап бергенде адамдар тек ағымдағы саясатпен шектелмей, кеңірек ойлайды. Ал енді ҚСЗИ жүргізген сауалнамалардың бірінің нәтижесіне назар аударайық :
🔵халықтың шамамен үштен екісі (60,8%) елдің алдағы 5 жылдағы даму перспективаларын оң бағалайды;
🔵қалған үштен бірі (31,4%) - бейтарап;
🔵ал респонденттердің 7,8%-ы елдің даму перспективаларын теріс бағалайды.

Алдымен респондент жауабының қандай құрамдас бөліктерден тұратынына тоқталайық: оның жауабы қалай қалыптасады? Әдетте, адам тез және интуитивті түрде жауап береді, бұл жауапта оның жеке нормалары, эмоциялық күйі мен әлеуметтік ортадағы қалыптасқан түсініктер тоғысады. Респондент өз тәжірибесіне және күнделікті бақылауына сүйенеді: біреу өз ауданында жаңа мектептің салынғанын, баласының жұмысқа орналасқанын немесе зейнетақысының өскенін байқайды. Мұның бәрін өткен жылдармен, көршілерімен, тіпті көрші елдердегі жағдаймен салыстырады. Өмір өз ағысымен жүріп жатыр: жұмыс бар, балалар оқып жүр, айтарлықтай өзгеріс жоқ – бұның өзі (әсіресе біздің өңірде) аз емес. Мұнда «Менің жағдайым жақсарып жатса, яғни елдің де жақсарып жатқаны» деген оймен байланысты. Бұл – адамның эмоционалдық фонын, тұрақтылық не тұрақсыздық сезімін қалыптастырады. Мұнда жалпы экономикаға немесе саясатқа баға беру емес, қоршаған ортаның адам үшін қауіпсіз әрі түсінікті болуы маңызды. Мысалы, бағаның, азық-түліктің, валюта бағамының тұрақтылығы. Егер олай сезінбесе, онда жауап та оптимистік бола бермейді.

Жеке оптимизм мен жария скепсис туралы тезисті негіздеу үшін бірнеше сөз айта кету жөн. Егер әлеуметтік желілер – эмоциялар кеңістігі болса, ал әлеуметтік сауалнамалар – рационалдандыру мен нормалар кеңістігі. Желілерде ұстамдылық жоғары бағаланбайды, өйткені басты құндылық – реакция, ал реакцияны, көбінесе, аргументтер емес, сезімдер тудырады: ашу, наразылық немесе шабыт.

⬇️Жалғасы

Блогердің жазбалары қаншалықты эмоцияға толы болса, соғұрлым оның аудиториясы кеңейеді, себебі бастысы – назар, бұл – өзіндік валюта тәрізді. Сол себепті, лентада елеусіз қалмау үшін блогер даусын күшейтіп, барынша әсерлі сөйлеуге мәжбүр болады. Әрине, блогерлердің эмоцияға толы сөзі саяздықты білдірмейді. Бұл — цифрлық ортаның өз заңына бағынған, өзіне тән тілі. Біздің мақсат — әлеуметтік желілер мен әлеуметтік сауалнамалар — екі түрлі тіл ғана емес, екі бөлек әлем екенін көрсету. Әлеуметтік желілер репрезентативтілік елесін тудырады, бірақ шын мәнінде олар көбіне жастар мен сыни көзқарастағы қала тұрғындарын көрсетеді. Нәтижесінде дәл осы топтар қоғамда жаппай негатив бар деген әсер қалыптастырады. Ал репрезентативті сауалнамаларда үндемейтін, жай ғана өмір сүріп, бақылап, ішінен қорытынды жасайтындар да қамтылады. Жасы үлкендер, ауыл тұрғындары және саясатқа бейтарап қала тұрғындары тұрақтылықты қалайды, бейберекеттікті ұнатпайды, ашық сынға жиі бара бермейді, дегенмен, өздерінің берік өмірлік ұстанымдары бар.

Сонымен, алдағы 5 жылда ел дамуының перспективаларына қатысты оң немесе байсалды (бейтарап) көзқарастың басым болуын түсіндіруге корреляциялық талдау мүмкіндік береді:

🔵Жынысы бойынша. Ерлер мен әйелдер елдің болашағын шамамен бірдей көреді, бірақ ер адамдар сәл позитивті көзқарасқа ие (Pearson’R -0,070).
🔵Тұрғылықты жері бойынша. Адамның қалада немесе ауылда тұратыны – оның болашаққа көзқарасына айтарлықтай әсер етпейді. Шамалы ғана айырмашылық байқалады. Дегенмен, қаладан қашықтаған сайын, елдің болашағына қатысты көзқарас сәл пессимистік бола түсетіні байқалады (Pearson’R -0,076).
🔵Жасы бойынша. Әлсіз оң корреляция байқалды (Pearson’R +0,083). Иә, байланыс өте әлсіз, бірақ жынысы пен тұрғылықты жерге (қала немесе ауыл) қарағанда сәл анығырақ байқалады. Орта есеппен алғанда, жасы үлкен адамдар жастармен салыстырғанда Қазақстанның болашағына біршама оптимистік көзқараста. Бұл олардың өзгерістерге төзімдірек болуымен немесе өмірлік циклмен байланысты болуы мүмкін — 60 жастан асқан адам үшін мансап, ипотека сияқты факторлар өзекті болмайды, сондықтан олар болашаққа сабырлырақ қарайды. Ал жастар, керісінше, арман мен жоспардың шындықпен сәйкес келуіне көбірек мән береді, үміті де, сезімталдығы да жоғары. Дегенмен, жалпы алғанда, жастар да, аға буын да елдің болашағына шамамен бірдей сеніммен қарайды.
🔵Отбасы жағдайы елдің болашағын бағалауға айтарлықтай әсер етпейді, өйткені болашаққа қатысты баға — бұл, ең алдымен, азаматтық ұстаным, ол жеке өмір шеңберінен тыс (Pearson’R +0,027). Корреляция өте әлсіз, жалпы алғанда тіркелген некеден бастап жесірлікке дейін оптимизм сәл ғана артады, бұл өзі түсініксіз жағдай, сірә статистикалық «шу» болуы мүмкін.
🔵Білім деңгейі ел болашағын бағалауға іс жүзінде әсер етпейді — Қазақстанның дамуына қатысты алдағы бес жылға деген көзқарас түрлі білім деңгейіндегі азаматтарда бірдей. Бұл қоғамдағы жалпы сенім немесе бейілділік фонын көрсетеді: қазақстандықтар болашаққа көзқарасында білім деңгейінен гөрі жеке тәжірибеге немесе қалыптасқан әлеуметтік нормаларға сүйенеді. Бұл, сонымен қатар, үміттің формалды дайындыққа тәуелсіз қалыптасатынын да білдіруі мүмкін. Pearson R -0,008 — нөлге тең корреляция, ал теріс мән білім деңгейі артқан сайын оптимизм деңгейінің аздап төмендейтінін көрсетеді.

Осылайша, ел болашағына қатысты көзқарас жынысына, тұрғылықты жеріне, жасына, отбасы жағдайына немесе білім деңгейіне айтарлықтай байланысты емес екенін байқадық. Бұл нені білдіреді? Ел азаматтарының басым бөлігіне үміт, сақтықпен қараған оптимизм және сенім тән. Адам күнделікті өмірде алаңдаушылық немесе реніш сезінуі мүмкін, бірақ елдің болашағына қатысты сұраққа жауап бергенде, ол көбіне рационалды үмітке, сенгісі келетін ішкі ниетке және тұрақтылыққа деген үйреншікті ұстанымға сүйенеді.

⬇️Жалғасы

Мұның бәрі сенімнің жоғары деңгейдегі ұқсастығын ғана емес, сонымен қатар қоғамдағы әлеуметтік-мәдени тұтастықты, құндылықтық бірігуді де білдіреді. Қоғамдық оптимизм — қазақстандықтардың ұлттық бірегейлігінің баяу болса да қалыптасып келе жатқанын көрсететін маңызды белгі.

Мұның бәрі біздің қоғамды қалай сипаттайды?
🔵Өтпелі, бірақ тұрақтылықты көздейтін қоғам. Иә, қоғамда өзгерістер көп, әрі жиі болып жатыр, дегенмен елдің болашағына қатысты бағалауларда белгілі бір тұрақты консенсус байқалады. Бұл – әлеуметтік құрылымның белгілі бір жетілгендігі мен ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН көрсетеді;
🔵Нормативті түрде біртекті қоғам, яғни елге тиесілілік пен оның болашағы туралы ортақ көзқарас жеке айырмашылықтардан басым;
🔵Өз үміттеріне адал қоғам, біз оң өзгерістерді күтеміз, тіпті оларды әркез байқамасақ та;
🔵Жартылай патерналистік сипаттағы қоғам – мұнда «әкені жат алдында сөгу» әдетке жат.

Осылайша, мұнда ұсынылған нәтижелер мен талдау қазақстандық қоғамның бытыраңқы емес, керісінше, болашаққа деген негізгі күтулер тұрғысынан жеткілікті түрде үйлесімді екенін көрсетеді. Ал өтпелі кезеңдегі қоғам үшін бұл – маңызды ресурс.

🇰🇿 Верим, потому что живем здесь

Феномен общественного оптимизма в Казахстане

✍️ Айгуль Забирова, главный научный сотрудник КИСИ, доктор социологических наук, профессор

Казахстан нередко описывают как «переходное» государство, не бедное и не богатое общество, не восточная и не западная культура, а скорее общество перемешанных кодов, когда молодежь слушает поп-музыку и слушается ажешек, говорит по-английски и ходит в мечеть, наконец, это общество, судя по эмпирическим данным, с приватным оптимизмом, но с публичным скепсисом. Именно в этой «СРЕДИННОСТИ» и рождаются сложные общественные установки. Одна из которых – общественный оптимизм в отношении будущего страны, несмотря на критику в социальных сетях.

Оптимизм не всегда означает довольство настоящим, но он показывает, есть ли у людей вера в возможность развития или они замыкаются в себе. Почему это важно? Потому что люди, которые верят, что впереди лучшее, охотнее работают, лучше учатся, мыслят в категориях «что я могу улучшить». Во-вторых, ожидания формируют поведение: если большинство думает, что ничего не изменится, то они так и живут. Наконец, оптимизм – это стратегический ресурс страны, его нельзя заложить в бюджеты и законы, но без него невозможно реформировать общество!

Поэтому КИСИ с определённой периодичностью спрашивает о пятилетних перспективах, нам важно знать, как люди оценивают будущее страны? Иначе говоря, за этим вопросом для нас всегда стоит нечто большее, чем просто статистика. Нас интересует то, с каким чувством живет общество? Ведь оценка будущего это не просто мнение, это внутренняя картинка, которую человек рисует у себя в голове, глядя вперед. Добавим, что мы спрашиваем не о государстве, а спрашиваем о стране, которую люди понимают как землю и родину, то есть в ответах на этот вопрос люди мыслят шире, чем просто текущая политика. И вот что мы видим по результатам одного из опросов КИСИ :

🔵две трети населения (60,8%) положительно оценивает перспективы развития страны в ближайшие 5 лет;
🔵другая треть (31,4%) – нейтрально;
🔵наконец, 7,8% респондентов оценивает перспективы развития страны отрицательно.

Сначала о том, что обычно включает в себя ответ респондента, как формируется ответ? Как правило, человек дает интуитивный и быстрый ответ, в котором переплетаются личные нормы, эмоциональный фон и социальные нормы. Человек отвечает исходя из личного опыта и повседневных наблюдений, кто-то увидел, что в его районе построили школу, у сына появилась работа или пенсия немного подросла. Все это сравнивается с прошедшими годами, соседями и даже с соседними странами. Жизнь идет, работа есть, дети учатся, резких потрясений нет, а это (в нашем регионе) уже немало! Здесь работает форма переноса: «Если мне становится чуть лучше, значит, и стране, наверное, лучше», что в свою очередь формирует эмоциональный фон, эмоциональное ощущение стабильности/не стабильности. Здесь не про оценку экономики и политики в строгом смысле слова, здесь больше про ощущения, становится ли мир вокруг меня безопаснее и понятнее? К примеру, стабильны ли цены, продукты, валютные курсы? Если этого ощущения нет, то ответ будет менее оптимистичным.

Несколько слов в обоснование тезиса о приватном оптимизме и публичном скепсисе. Если социальные сети это пространство эмоций, то пространство соцопросов – это пространство рационализаций и норм. В сетях не ценится сдержанность, потому что здесь ценится отклик, а отклик чаще вызывают не аргументы, а чувства, чувства возмущения, недовольства или воодушевления. Чем выше эмоциональный градус высказываний блогера, тем больше охват, поскольку самым важным является внимание как своеобразная валюта, поэтому, чтобы не затеряться в ленте, блогер вынужден говорить громче и живее. Разумеется, эмоциональность блогеров не означает обязательно поверхностность, это просто иная форма выражения участия, подчиненная логике цифровой среды.

⬇️ Продолжение

Задача здесь была просто показать, что социальные сети и социологические опросы – это пространства разных языков, более того это разные миры. Социальные сети дают иллюзию репрезентативности, но на деле представляют чаще молодежь, критически настроенных горожан, которые и формируют ощущение повсеместного негатива. А репрезентативные опросы включают и тех, кто не кричит, а просто живет, наблюдает и делает выводы в тишине. Старшее поколение, сельские жители и аполитичные горожане устойчиво настроены, не любят хаос, менее склонны к публичной критике, но обладают стойкими установками.

Итак, объяснить доминирование позитивного и осторожного (нейтрального) понимания перспектив развития страны в ближайшие 5 лет нам позволит корреляционный анализ:

🔵По полу. Мужчины и женщины видят будущее страны почти одинаково, но мужчины чуть позитивнее (Pearson’R -0,070).
🔵По типу поселения. Живет ли человек в городе или в селе почти не влияет на то, как он смотрит в будущее, разница есть, но она весьма несущественна, тем не менее можно сказать, чем дальше от города, тем чуть более пессимистичны люди в оценке перспектив страны (Pearson’R -0,076).
🔵По возрасту. Имеется слабая положительная корреляция (Pearson’R +0,083). Да, связь почти незаметна, но все же чуть выше, чем с полом и типом поселения. Люди постарше в среднем более оптимистично смотрят в будущее Казахстана, чем молодежь. Это может быть связано как с тем, что у старшего поколения больше терпимости к переменам, так и с жизненным циклом – в 60+ лет человек меньше зависит от карьеры, ипотек, поэтому может быть просто более спокоен. А у молодежи, как правило, выше ожидания и чувствительность к тому, насколько мечты и планы соответствуют реальности. Но по большому счету как молодое поколение, так и старшее верят в страну почти одинаково.
🔵Семейное положение почти не влияет на оценку будущего страны, поскольку оценка перспектив это все-таки гражданская позиция, выходящая за рамки личной жизни (Pearson’R +0,027). Корреляция очень и очень маленькая, в целом выходит, что оптимизм слабо повышается от зарегистрированного брака к вдовству, что выглядит вопросительно, это скорее статистический «шум».
🔵Образование почти не влияет на оценку будущего страны, мы видим, что люди с разным уровнем образования одинаково оценивают перспективы развития Казахстана на ближайшие пять лет. Все это показывает, как общий фон доверия или лояльности, когда вне зависимости от уровня образования граждане Казахстана больше ориентируются на нормативные или личные основания. Это может означать и то, что надежды на будущее формируются вне зависимости от формальной подготовки. Pearson’R -0,008, практически нулевая корреляция, а отрицательное значение указывает на снижение уровня оптимизма по мере роста уровня образования.

Таким образом, мы увидели, что оценка перспектив будущего страны почти не зависит от пола, типа поселения, возраста, семейного положения и уровня образования. Что это означает? Для большинства граждан страны характерны надежда, осторожный оптимизм и вера. Даже если человек в повседневной жизни испытывает тревогу или недовольство, при ответах на вопрос страны о ее будущем он включает рациональное ожидание, желание верить и привычку к стабильности. Всё это означает как высокую однородность ожиданий, так и социокультурную склейку, ценностную сплочённость общества.

⬇️ Продолжение

Общественный оптимизм выступает и свидетельством медленного формирования национальной идентичности казахстанцев.

А как это всё характеризует наше общество?

🔵переходное, но стабильно-ориентированное общество. Да, общество претерпевает много изменений, и они частые, но в оценке будущего проявляется стабильный консенсус, что указывает на определённую зрелость и УСТОЙЧИВОСТЬ социальной ткани;
🔵нормативно-гомогенное, то есть принадлежность к стране и коллективное представление о ее будущем сильнее, чем индивидуальные отличия;
🔵лояльное в своих ожиданиях общество, ожидаем положительные изменения, даже если не всегда видим их;
🔵в чем-то патерналистское, где не принято «ругать отца» при посторонних.

Таким образом, представленные здесь результаты и анализ говорят о том, что казахстанское общество не разрознено, а довольно синхронно, в том числе в отношении базового ожидания от будущего страны. А в переходном обществе это сильный ресурс.

🔹 Қазақстан мен Қытайдың өзара туристік байланыстары: нақты нәтижелер мен жаңа мүмкіндіктер

✍️ Бауыржан Әукен, ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің жетекші сарапшысы

2024 жылы Қазақстан мен Қытайдың туризм саласындағы ынтымақтастық жаңа деңгейге көтерілді. Қазақстан туризмінің Қытайдағы жылы тек символдық бастама ғана емес, екі ел арасындағы гуманитарлық және экономикалық байланысты нығайтудың нақты құралына айналды. Бұл кезеңде мәдени дипломатия, оқиғалық маркетинг және өңірлік ынтымақтастықты кеңінен қамтыған ауқымды жұмыстар жүргізілді.

Жыл бойы Бейжің, Шанхай, Сиань, Үрімші және Гонконг қалаларында Қазақстан өңірлерінің туризм күндері, түрлі туризм бағыттары бойынша тақырыптық апталықтар мен ауқымды мәдени шаралар ұйымдастырылды. Қазақстан халықаралық туризм алаңдары – COTTM, ITB China, ITE Hong Kong көрмелерінде лайықты деңгейде таныстырылды. Бұл өз кезегінде шетелдік серіктестермен жаңа іскерлік байланыстар орнатуға және елдің туристік брендін ілгерілетуге мүмкіндік берді.

Мәдени бағдарлама да мазмұнды болды. Шаньдун және Хэбэй провинцияларында қазақ өнерпаздарының қатысуымен үлкен концерттер өтті, ал «Алтын адам» және «Ұлы дала» көрмелерінде ҚР Ұлттық музейінің бірегей жәдігерлері қытайлық көрерменге ұсынылды.

Ірі оқиғалық жобалар да назардан тыс қалған жоқ. Жібек жолы бағытындағы автокеруендер, Peking–Paris Motor Challenge раллиі және мото-турларға 500-ге жуық адам қатысып, аймақтың тарихи-мәдени байланыстарының өзектілігін айқындай түсті.

Ақпараттық науқан ауқымды нәтижелерге қол жеткізді. Ресми мәліметтерге сәйкес, Қазақстан туризмінің Қытайдағы жылы 1,8 миллиард қаралым жинаса, әлеуметтік желілерде ел туралы жарияланымдарды 160 миллион адам көрген. Бұл – елдің халықаралық ақпараттық кеңістіктегі беделін арттыруда айтарлықтай жетістік.

Нақты нәтижелер де байқалды: Қытайдан Қазақстанға келетін туристер саны 50%-ға өсті, ал еліміз Қытай азаматтары үшін танымал туристік бағыттар рейтингісінде 40-орыннан 29-орынға көтерілді. Бұған 2023 жылғы 10 қарашадан бастап күшіне енген визасыз режим айтарлықтай үлес қосты. Қазақстан – Орталық Азия елдері ішінде Қытаймен мұндай келісімге қол жеткізген алғашқы мемлекет.

2025 жыл – Қытай туризмінің Қазақстандағы жылы болып жарияланды. Бұл бастама екіжақты ынтымақтастықты одан әрі дамытуға жол ашады. Қазақстан азаматтарының Қытай мәдениеті мен туризм бағыттарына қызығушылығы артады деп күтілуде. Сонымен қатар, туристік инфрақұрылымды жетілдіру мен мәдени ықпалдастықты тереңдету мәселелері өзекті бола түседі.

Осылайша, Қазақстан мен Қытай арасындағы туристік ынтымақтастық гуманитарлық әрі экономикалық мақсаттарды ұштастыра отырып, екі ел арасындағы орнықты серіктестіктің маңызды құрамдас бөлігіне айналуда.

🔸Казахстанско-китайские туристические связи: конкретные результаты и новые возможности

✍️Бауржан Аукен, ведущий эксперт Отдела азиатских исследований КИСИ при Президенте РК

В 2024 году сотрудничество Казахстана и Китая в сфере туризма вышло на новый уровень. Объявление Года туризма Казахстана в КНР стало не только символическим жестом, но и инструментом практического усиления гуманитарных и экономических связей между двумя странами. Впервые на столь широком уровне были задействованы каналы культурной дипломатии, событийного маркетинга и прямого взаимодействия регионов.

На протяжении года в китайских мегаполисах – Пекине, Шанхае, Сиане, Урумчи и Гонконге – были проведены Дни туризма городов и областей Казахстана, тематические недели по видам туризма, а также масштабные культурные мероприятия. Казахстан был представлен на ключевых международных туристических платформах – COTTM, ITB China и ITE Hong Kong, что дало новый импульс для деловых контактов и продвижения национального туристского бренда.

Культурная программа также была насыщенной. В провинциях Шаньдун и Хэбэй состоялись концерты с участием казахстанских исполнителей, а выставки «Золотой человек» и «Великая степь» позволили продемонстрировать артефакты из фондов Национального музея, вызвавшие интерес китайской аудитории.

Отдельное внимание заслуживают событийные форматы, включая автопробеги, мототуры и участие казахстанцев в ралли Peking – Paris Motor Challenge. В них приняли участие около 500 человек, тем самым поддержав тему исторического и туристского наследия Шёлкового пути, объединяющего страны региона.

Медиакампания оказалась масштабной: согласно оценкам, общее медиапокрытие Года туризма Казахстана в Китае составило 1,8 миллиарда просмотров, а охват в социальных сетях достиг 160 миллионов пользователей. Такой уровень информационного присутствия – серьёзное достижение в контексте имиджевого продвижения страны на внешнем рынке.

Практический результат не менее показателен: количество туристов из Китая в Казахстан выросло на 50%, а сама страна поднялась с 40-го на 29-е место среди самых популярных направлений у китайских путешественников. Важную роль в этом сыграло вступившее в силу в ноябре 2023 года соглашение о взаимном безвизовом режиме, сделавшее Казахстан первой страной Центральной Азии с таким уровнем доверия со стороны КНР.

Год туризма Китая в Казахстане, объявленный на 2025 год, станет логичным продолжением выстроенной архитектуры сотрудничества. Ожидается рост туристического потока в обратном направлении, а также развитие инфраструктуры приёма и продвижение китайской культуры в Казахстане.

Таким образом, туристическое взаимодействие между Казахстаном и Китаем становится неотъемлемой частью более широкой стратегии сотрудничества. Оно сочетает гуманитарные и экономические цели, укрепляет взаимные интересы и создаёт основу для устойчивого партнёрства в долгосрочной перспективе.

🔸 Региональная стабильность – приоритет формата «Центральная Азия – Китай»

✍️ Алия Мусабекова, главный эксперт Отдела азиатских исследований КИСИ при Президенте РК

Подписание таких серьезных документов, как Астанинская декларация и Договор о вечном добрососедстве, дружбе и сотрудничестве между странами Центральной Азии и КНР, свидетельствует о том, что 6-сторонний формат трансформировался из символического диалога в структурированную эффективную платформу сотрудничества. Создан постоянный секретариат и функционируют 12 рабочих площадок по приоритетным направлениям на уровне министерств и ведомств, что говорит о последовательности политических устремлений участников и тесной технической координации.

На фоне кризиса международной системы безопасности и роста конфликтности, в том числе в непосредственной близости от нашего региона, формат «Центральная Азия – Китай» представляет из себя новаторскую модель инклюзивной системы безопасности, которая основана на принципах:
🔵взаимное уважение суверенитета и территориальной целостности;
🔵стабильность как основа развития и главное условие устойчивого прогресса;
🔵развитие правопорядка и противодействие внешнему вмешательству.

История региона, включая мирное урегулирование пограничных споров, демонстрирует потенциал для формирования регионального комплекса безопасности, основами которого являются вечная дружба, равноправное партнерство и прагматичное взаимовыгодное сотрудничество. Сочетание этих характеристик само по себе является уникальным для мировой дипломатической практики и регионализма как явления в целом.

Вовлечение Китайской Народной Республики как стратегического регионального партнера и комплексное, всестороннее сотрудничество с Китаем открывают возможности для прагматичного и ориентированного на результат партнерства, позволяющего преодолевать вызовы безопасности.

Как отметил Президент Казахстана Касым-Жомарт Токаев, Центральная Азия должна стать эпицентром мира, устойчивой безопасности и продуктивного взаимодействия. Необходимо продолжать борьбу с религиозным экстремизмом, терроризмом, сепаратизмом, наркотрафиком, незаконной торговлей оружием, миграцией и торговлей людьми. Особого внимания требует борьба с международной киберпреступностью.

В этом отношении формат «Центральная Азия – Китай» отличается от других моделей сотрудничества в области безопасности. Взаимодействие основывается на конструктивных совместных решениях: не через жесткие альянсы, а посредством гибких инициатив, адаптированных к региональным реалиям. Участники 6-стороннего формата понимают, что спектр транснациональных угроз расширяется: от уязвимости границ до киберрисков и организованной преступности. Поэтому все стороны заинтересованы в совместных проектах по укреплению границ, обеспечению экономической, продовольственной и экологической безопасности.

Большое значение приобретает вопрос защиты критической инфраструктуры. Страны Центральной Азии вместе с Китаем могли бы консолидировать усилия по разработке протоколов для обеспечения безопасности энергетических и цифровых сетей. Широкие возможности для кооперации открываются в сфере управления водными ресурсами, в 6-стороннем формате возможно создание более эффективных механизмов для справедливого распределения трансграничных рек.

Наряду с практическими мерами и проектами, важным условием в построении региональной системы безопасности является формирование нарратива сотрудничества. Центральная Азия и Китай выстраивают дискурс безопасности, основанный на кооперации, уважении интересов соседей и многовековых традициях дружбы. Этот подход делает акцент на разумной, безопасной и устойчивой взаимозависимости. При этом совместная модернизация и развитие культурно-гуманитарных обменов способствуют восприятию друг друга как надежных и позитивных партнеров.

👨‍🎓 ҚСЗИ жас сарапшылармен жұмысын жалғастыруда. Бүгін Жас сарапшыларды қолдау бағдарламасының қатысушылары өңірлік даму мәселелеріне арналған үшінші күнін өткізді.

DESHT зерттеу орталығының директоры, қаржы магистрі (MSc in Finance, Durham Business School, UK) Қуаныш Жайықов «Өңірлер экономикасы: агломерациялар және өсу нүктелері» тақырыбында дәріс оқып, бағдарлама қатысушыларымен топтық жұмыс өткізді.
__________________________

👨‍🎓 КИСИ продолжает работу с молодыми экспертами. Сегодня участники Программы поддержки молодых экспертов провели третий день, посвящённый вопросам регионального развития.

Директор Исследовательского центра DESHT, магистр финансов (MSc in Finance, Durham Business School, UK) Куаныш Жаиков выступил с лекцией на тему «Экономика регионов: агломерации и точки роста», а также провёл групповую работу с участниками программы.