تا به‌ حال ستاره‌‌‌ها در سایر کهکشان‌ها حتی در رصد با تلسکوپ به صورت نقاطی نورانی و کوچک قابل مشاهده بودند؛ اما تداخل‌سنج تلسکوپ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (VLTI) توانست تصویر ستاره‌ی در حال مرگی را ثبت کند.
این ستاره‌ که WHO G64 نام گرفته است، ابرغول سرخ در حال مرگی است که در یکی از همسایگان و اقمار کهکشان راه‌ شیری یعنی "ابر ماژلانی بزرگ" قرار دارد. قطر این ستاره حدود 2000 برابر قطر خورشید است و حدودا 160 هزار سال نوری با ما فاصله دارد.
علیرغم اندازه‌ی بسیار بزرگ این ستاره، مشاهده‌ی آن اصلا کار ساده‌ای نیست و به دقتی معادل دیدن یک فضانورد روی سطح ماه از دید ناظر زمینی نیاز دارد.
در تصویر ثبت‌شده، حول ستاره پیله‌ی تخم‌مرغی‌شکلی قرار دارد که دکتر کیچی اوناکا، اخترفیزیکدان دانشگاه ملی آندرس بلو در شیلی، احتمال می‌دهد این پیله مربوط به پرتاب شدید مواد از ستاره‌ی در حال مرگ قبل از یک انفجار ابرنواختری باشد.
شکل کشیده‌ی ستاره را هم می‌توان به دلیل چرخش زیاد آن یا تاثیر یک ستاره‌ی همراه که هنوز کشف ‌نشده، توضیح داد.
مترجم: محیا ساوجی
ویراستار: مبینا مهر‌ پناه
گردآورنده: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری‌پور
✨@Nojum_aut

امکان وجود حیات در آب های زیرسطحی مریخ

مدت‌هاست که پژوهشگران مریخ را به‌عنوان مکانی برای وجود حیات باستانی در نظر گرفته‌اند و مأموریت‌های زیادی در این رابطه انجام شده است. هنوز به طور قطع شواهدی برای حیات میکروبی در مریخ یافت نشده، اما به‌تازگی محققان فرضیه‌ای را پیشنهاد کرده‌اند که موجوداتی می‌توانند در زیر آب‌های یخ‌زده‌ی سطح مریخ زندگی کنند. روی سطح یخ‌ها به دلیل تشعشعات کیهانی، مکان مناسبی برای شکل‌گیری حیات نیست؛ بنابراین باید کمی به اعماق برویم. گفته می‌شود مقدار نور خورشیدی که قادر به نفوذ در عمق خاصی از یخ‌های مریخ است، می تواند برای فتوسنتز کافی باشد. این تیم با شبیه‌سازی و بررسی شباهت این محیط با حوضچه‌های آب حاوی جلبک زمین که حاوی قارچ و سیانوباکتری نیز هستند، به این نتیجه دست یافتند.

طی دوران یخبندان، مقادیر زیادی از برف با ذرات گردوغبار مخلوط شده و به یخ تبدیل شده‌اند. این ذرات گردوغبار می‌توانند مانع نفوذ نور خورشید به اعماق بیشتر شوند؛ ولی از طرفی به‌دلیل تیره بودن نسبت به اطراف خود، مقداری از نور را جذب کرده و دمای آن‌ها بالا می‌رود. این افزایش دما موجب ذوب یخ‌های اطراف آن‌ها شده و حفره های کوچک آب درون یخ‌ها به وجود می‌آورد که به عقیده‌ی دانشمندان می‌توانند مکان مناسبی برای وجود حیات میکروبی باشند. (در زمین مشابه همین پدیده را داریم؛ گردوغبار موجود در یخ‌ها می‌تواند حفرات کرایوکونیت (cryoconite holes) را به وجود بیاورد.)

در حالی که محققان در تلاش برای بازسازی این شرایط در آزمایشگاه و یافتن مکان‌های مستعد وجود این حفرات در سطح مریخ هستند، نتایج این پژوهش در 17 اکتبر در قالب مقاله‌ای منتشر شده است.

منبع: nasaspaceflight.com
مترجم: فاطمه هاشمی‌نسب
ویراستار: پانیذ تقوی امین، شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری‌پور
گردآورنده: شهرزاد شهلاپور

✨@Nojum_aut

دانشمندان به کمک مردم علاقه‌مند یک سیستم ستاره‌ای سه‌تایی کشف کردند!

تا پیش از این تصور می‌شد که منظومه‌های دارای سه ستاره پایدار نیستند و با انفجار ابرنواختر از بین می‌روند اما به نظر می‌رسد که این سیستم سه ستاره‌ای، واقع در فاصله کمتر از پنج هزار سال نوری در صورت فلکی قو، برای چند میلیون سال پایدار می‌باشد زیرا ستاره‌های این سامانه در یک صفحه گردش می‌کنند. این منظومه به قدری کوچک است که می تواند در فاصله بین خورشید و سیاره عطارد گنجانده شود. دو ستاره ی آن هر دو روز یکبار به دور یکدیگر می چرخند و ستاره سوم هر ماه یک بار به دور دو ستاره دیگر می‌گردد. احتمال دارد سیاره ای در این منظومه وجود داشته باشد که در این صورت، این سیاره در آسمان خود سه ستاره دارد. دانشمندان امیدوارند تلسکوپ رومن که قرار است تا قبل از سال 2027 میلادی پرتاب شود اطلاعات بیشتری در مورد این منظومه در اختیار آن‌ها قرار دهد.

منبع: space.com
مترجم: مهرشاد دورودیان
ویراستار: محیا ساوجی
گرافیست: فاطمه نظری‌پور
گردآورنده: شهرزاد شهلاپور
✨@Nojum_aut

شکار سیاره فرا خورشيدى قبل از ناپدید شدن برای یک دهه!
تلسکوپ جیمزوب برای ثبت تصویر یک سیاره‌ فراخورشیدی که قرار بود تا ده سال پشت نور خيره كننده ستاره خود ناپدید شود، مجبور به مسابقه با زمان شد!
این سیاره نزدیک‌ترین سياره به ستاره میزبان و کم جرم‌ترین سیاره فراخورشیدی‌ است که تا‌به‌حال توسط جیمزوب به ثبت رسیده است.
تصویربرداری از این سیاره جوان كه (AF Lep b) نام گرفته، مانند عکس برداری از یک کبریت کم نور در کنار یک نورافکن قدرتمند غیرممکن است چراکه نور شدید ستاره میزبان، دیدار نور این سیاره را دشوار می‌سازد اما تلسکوپ جیمزوب با پوشاندن نور ستاره میزبان، لحظاتی قبل از ناپدید شدن سیاره پشت این نور موفق به تصویربرداری از آن شد!
سن این سیاره حدود ۲۳ میلیون سال تخمین زده می‌شود در حالی که زمین و دیگر سیارات سامانه خورشیدی حدود چهار و نیم میلیارد سال سن دارند!

منبع: space.com
مترجم: مهرشاد دورودیان
گرد‌آورنده و ویراستار: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری‌پور
✨@Nojum_aut

نمایش ناسا و Space X از کمک به فرود فضانوردان بر ماه با starship

ناسا و Space X آثار هنری جدیدی منتشر کرده‌اند که جزئیات نحوه انتقال فضانوردان آرتمیس به سطح ماه توسط موشک starship این شرکت را نشان می‌دهد. این تصاویر انواع مانورها و مراحل مورد نیاز برای عملکرد وسیله نقلیه قابل استفاده مجدد استارشیپ اسپیس‌اکس را به عنوان بخشی از برنامه کنونی ناسا برای مأموریت آرتمیس ۳، که پیش‌بینی می‌شود زودتر از سال ۲۰۲۶ انجام شود، نشان می‌دهند.

مأموریت استارشیپ در مدار ماه با فضاپیمای اوریون ناسا انجام خواهد شد و فضانوردان آرتمیس ۳ از کپسول به وسیله نقلیه اسپیس‌اکس منتقل خواهند شد. سپس استارشیپ فضانوردان را به سطح ماه خواهد برد و برای اولین بار بعد از سال ۱۹۷۲، پای انسان را به آن می رساند. در بعضی تصاویر، نسخه‌ای باریک و سفید از سیستم فرود انسانی استارشیپ (HLS) در حال اتصال با اوریون در مدار ماه نشان داده شده است. در این بخش از مأموریت، فضانوردان آرتمیس۳ ناسا از فضا‌پیمای اوریون به HLS منتقل خواهند شد. از آنجا که HLS تجهیزات سنگینی را به ماه حمل خواهد کرد، برای فرار از جاذبه زمین به مقدار زیادی سوخت نیاز دارد. بنابراین باید در مسیر خود به سمت ماه سوخت‌گیری کند و اسپیس‌اکس در حال توسعه یک تکنیک انتقال سوخت در مدار است.

به گفته گوئن شات‌ول (رئیس و مدیرعامل شرکت اسپیس اکس) در سال ۲۰۱۹ بیان داشته، که این شرکت تا پنج سال آینده یعنی ۲۰۲۴ ارسال به مریخ بوسیله استارشیپ را عملی خواهد کرد. اما تا پنج سال بعد، استارشیپ هنوز موفق به تکمیل پرواز مداری نشد و تحقق این هدف به سال ۲۰۲۶ موکول شد. اگرچه این شرکت پیشرفت‌های قابل توجهی در هر یک از شش پرواز آزمایشی داشت از عوامل مؤثر بر تأخیر های ایجاد شده در تحقق این هدف می‌توان به مشکلات توسعه سخت‌افزاری مانند؛ مشکلات سپر حرارتی اوریون، و بازه‌ زمانی طولانی مورد نیاز آماده سازی استار‌شیپ برای پرواز حساب شده مداری اشاره کرد.

منبع: space.com
مترجم:مهسا امین
ویراستار و گردآورنده: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری پور
✨@Nojum_aut

بارش شهابی ربعی

بارش شهابی ربعی که هر سال در اوایل ژانویه به اوج می‌رسد، یکی از انواع بارش‌های شهابی سالانه است که کمتر شناخته شده. بیشتر بارش‌های شهابی، دارای اوج دو روزه هستند که شرایط مشاهده تعداد بیشتری شهاب‌ را در این مدت فراهم می‌کند. بهترین زمان برای مشاهده این شهاب ها ساعاتی قبل از طلوع خورشید است.

منشاء شهاب‌ها در انواع بارش معمولا از ذرات به جا مانده از دنباله دارهاست، اما بارش شهابى ربعى به توده ذرات حاصل از عبور سیارک‌ فعال «EH ٢٠٠٣» نسبت داده می‌شود.

نام اين بارش شهابى از كانون اين بارش یعنی صورت فلکی منسوخ شده «کوادرانز مورالیس» یا کوادرانت به معنای ربع گرفته شده، که در سال ۱۷۹۵ توسط ستاره‌شناسی فرانسوی به نام «ژروم لالند» شناخته شد.
نام جایگزین برای بارش شهابی کوادرانتی «بوتیدی» است که از نام صورت فلکی جدید جایگزین آن یعنی «بوتس یا گاوران» گرفته شده است. این بارش شهابی هر سال از حدود ۶ تا ۲۷ دی‌ماه قابل مشاهده است که روزهای اوج درخشش شهاب‌های ربعی در آسمان حدود ۱۳ و ۱۴ دی‌ماه بوده و پیش‌ بینی می‌شود که بسته به شرایط حدود ۶۰ تا ۱۲۰ عدد شهاب در ساعت قابل مشاهده باشند. از مزایای تماشای بارش شهاب‌های ربعی، سرعت عبور و سوختن آهسته‌ترشان در جو زمین نسبت به سایر بارش‌های شهابی است که تماشاگرانش را مدت بیشتری از زیبایی این منظره شگفت انگیز بهره‌مند می‌سازد.

منبع: science.nasa.gov
مترجم: مهسا امین
گردآورنده و ویراستار: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری پور
✨@Nojum_aut

بزرگ‌ترین تلسکوپ جهان در حال ساخت!

تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ (ELT) در حال حاضر در حال ساخت است و آخرین مراحل ساخت آن شامل ساخت گنبد، ساختار مرکزی و پایه آینه اصلی می‌باشد. تلسکوپى فوق‌العاده بزرگ! بزرگ‌ترین تلسکوپ نوری و مادون قرمز جهان در کوه سِرُو آرمازون در بیابان آتاکاماى شیلی در حال توسعه است. انتظار می‌رود این تلسکوپ قدرتمند تا سال ۲۰۲۸ آماده شود.

هدف از ساخت این تلسکوپ غول پیکر، رصد سیارات فراخورشيدى خاكى و جَوّ آن‌ها و همچنین اندازه‌گیری انبساط جهان است. تصاویر جدیدی از رصدخانه اروپای جنوبی (ESO) نشان می‌دهد که واقعاً پیشرفت‌هایی در ساخت ELT حاصل شده است. از جمله گنبد، ساختار مرکزی و پایه آینه M1 - یکی از پنج آینه‌ای که برای رصد کیهان با هم کار خواهند کرد.
وب‌کم‌های موجود در محل، فیلم‌های پهپادی و عکس‌های مکان ساخت، امکان به‌روزرسانی‌های مرحله به مرحله از پیشرفت ELT را فراهم می‌کنند. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، آینه دوم (M2) تا سال ۲۰۲۵، آینه سوم آن (M3) تا سال ۲۰۲۷ و ساخت گنبد و ساختار آن تا سال ۲۰۲۶ تکمیل خواهد شد. سیستم آینه‌ای این تلسکوپ امکان رصد‌های با کیفیت‌تر در یک میدان دید وسیع‌تر را فراهم خواهد کرد.

منبع: space.com
مترجم: مهسا امین
گردآورنده و ویراستار: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظری‌پور
✨@Nojum_aut

دانشمندان سیاره‌شناس كشف دنباله‌دار جدید در کمربند اصلی را تایید کردند!

در سال 2021 جسم مرموزی در کمربند سیارکی توسط هنری شِى، آدری تیروین و اسکات شپرد مشاهده شد. امروزه مشخص شده که آن جسم یک دنباله‌دار در کمربند اصلی، یعنی همان کمربند سیارکی است.
دنباله‌دارهای کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری یافت می شوند درحالی که معمولاً انتظار می رود اجرام یخی در قسمت سرد و بیرونی منظومه شمسی، یعنی در محدوده ابر اورت وجود داشته باشند. دنباله‌دارها با منشاء كمربند سياركى نیز ویژگی‌هایی مانند سایر دنباله دارها دارند و در سال 2006 در دانشگاه هاوایی توسط شِى و مشاور دکترایش دیوید جویت کشف شدند. این دنباله‌دارها شباهت‌های زیادی با دنباله‌دارهای مناطق خارجی منظومه شمسی دارند.
اما این اجرام پس از برخورد با جسم دیگر یا چرخش سریع، گرد و غبار و گازهای یخی از خود بیرون می‌ریزند. و مانند دنباله‌دارهای ابر اورت و کمربند کوییپر نیستند که فقط به واسطه تبخیر یخ حین حرکت به دور خورشید دنباله یا در اصطلاح «دم» ایجاد می‌کنند. تفاوت دیگر این است که دنباله‌دارهای کمربند سیارکی از نظر چرخش مداری به دور خورشید، حرکت سیارک-مانند دارند و در منطقه داخلی و گرم‌ سامانه خورشیدی به دور خورشید می‌چرخند.
شِی و همکارانش سیارک فعال 456P/PANSTARRS را دو بار با استفاده از تلسکوپ‌های ماژلانِ شیلی و لاول دیسکاوریِ آریزونا در اکتبر 2024 رصد کردند تا وضعیت آن را به‌ عنوان چهاردهمین دنباله‌دار تایید شده کمربند اصلی مشخص کنند.

به گفته دانشمندان اگر علت فعال بودن این سیارک چیزی غیر از تبخیر یخ باشد، انتظار می‌رود دم آن تنها یک بار به طور تصادفی ظاهر شود و زمانی که به خورشید نزدیک می‌شود به طور مداوم ظاهر نگردد. از سوی دیگر، یک جسم یخی هر بار که به خورشید نزدیک می‌شود به دلیل گرما دچار تبخیر یخ شده و این فرایند گرد و غبار را با خود بیرون می‌کشد. هنگامی که جسم از خورشید دورتر می‌شود سردتر شده و فرایند تبخیر آن متوقف می گردد. در حال حاضر بررسی ویژگی های بیان شده مطمئن ترین راه برای یافتن و شناسایی دنباله دارهای کمربند اصلی است.

منبع: phys.org
مترجم: محیا ساوجی و شهرزاد شهلاپور
گرد آورنده و ويراستار: شهرزاد شهلاپور
گرافیست: فاطمه نظرى‌پور
✨@Nojum_aut

🌱 @kanoonHa_AUT 🌱