Рождаемость продолжает снижаться в Астраханской области.
Так, в 2024 году в регионе зарегистрировали 9 183 рождения детей. Это на 294 рождения меньше, чем в 2023 году (9 477). За последние 10 лет количество регистрируемых рождений снизилось на 39% - с 15 071 в 2015 году до 9 183 в 2024 году - и является самым низким показателем за последние 30 лет.
При этом в сравнении с 2010 годом наблюдается явное уменьшение рождений первых детей и увеличение рождения третьих: в общем числе зарегистрированных в 2010 году рождений 45% составляли первые (-12%), 37% – вторые (-6%), 18% – третьи и последующие дети (+18%). Об этом сообщает областная Служба ЗАГС.

#астраханоблысы #казахиастрахани #астраханқазақтары #шетелдегіқазақтар #ресей #соғыс
https://kaspyinfo.ru/news/gorod/103885

За 11 месяцев 2024 года естественная убыль населения в Омской области достигла 9812 человек. По данным Омскстата, с января по ноябрь родился 12 931 ребенок, а умерло 22 743 человека.
Естественная убыль оказалась на 2001 человека (на 25,6 %) больше показателя 2023 года. Тогда родившихся было 14 020, а умерших – 21 831.
#омбы #омбыоблысы #ресей #соғыс
https://omskinform.ru/news/202117

Почему повышается средний возраст вступления в брак?

В соответствии с результатами Переписи населения 2021 года число мужчин, никогда не состоявших в браке в возрасте 20 лет и старше составило 1 309 844 чел., женщин – 1 233 484 чел.
Кроме того, в стране имеется тенденция позднего вступления в брак. Статистика показывает, что средний возраст вступивших в первый брак женихов вырос с 27 лет в 2013 году до 27,8 лет в 2023 году, невест – с 24,5 до 25,2 лет.
✅Повышение среднего возраста вступления в брак является мировой тенденцией.
В соответствии с данными ООН на 2021 год средний возраст женихов в странах Европы варьируется от 28,6 лет в Белоруссии до 36,3 лет в Испании. При этом, с 2011 по 2021 год в Белоруссии данный показатель повысился на 2 года, Испании – на 3 года.
Средний возраст невест в странах Европы колеблется от 26 лет в Молдове до 36,3 лет в Швеции. В Молдове средний возраст невест вырос на 3 года, в Швеции – на 3,2 года в наблюдаемый период.
Необходимо отметить, что в странах Средней Азии средний возраст жениха показывает рост в отличие от невест. В 2011-2021 годах в Туркменистане данный показатель вырос с 25,0 до 25,8 лет, Узбекистане – с 25,8 до 26,5 лет, Кыргызстане – с 26,8 до 27,3 лет.
✅У нас в стране эта тенденция более выражена в северных регионах и городах Астане и Алматы. В южных и западных регионах с традиционной культурой тенденция более раннего вступления в брак пока еще сохраняется.
✅В стране постепенно складывается социальный бэкграунд второго демографического перехода:
- большое внимание уделяется профессиональному успеху, и молодежь часто стремится получить образование, найти хорошую работу и обеспечить финансовую стабильность перед тем, как создавать семью;
-  люди начинают ценить свободу и независимость, а брак воспринимается не как обязательство, а как решение, которое требует зрелости;
-  наличие жилья, отсутствие уверенности в будущем также могут влиять на решение отложить создание семьи.
В целом, тенденция изменения брачного поведения, особенно женщин, в долгосрочной перспективе может привести к падению рождаемости, что вызвано процессами глобализации, урбанизации.

👶↘️Қазақстанда туу көрсеткіші 20 жылдағы антирекордты орнатты

2024 жылы халықтың әрбір 1000 адамына 18,29 тірі туылу шақ келді. Осы қатынасты білдіретін жалпы туу коэффициенті өткен жылмен салыстырғанда 0,95-ке төмендеп, 2004 жылдан бергі ең төменгі деңгейге жетті.

Туудың төмендеу үрдісі соңғы 10 жылда байқалады. Белгіленген кезеңде көрсеткіш тек үш рет өсті, ал соңғы екі жағдайда COVID-19 пандемиясына байланысты қатаң шектеулер аясында болды. Қалған уақытта – құлады. Сайып келгенде, 2015 жылмен салыстырғанда ол 4,42-ге немесе шамамен 20%-ға төмендеді.

Жағдай бүкіл Қазақстанда нашарлауда, және, бір қызығы, жалпы көрсеткішті ең қатты артқа тартатын өркендеген өңірлер екен. Атап айтқанда – Маңғыстау (24,47) және Атырау (21,43) облыстары, Шымкент (23,68). Жоғарыда аталған жағдайлардың әрқайсысында бір жыл ішінде көрсеткіш халықтың 1000 адамына шаққанда екі тірі тууға азайды.

Жалпы трендте Астана да болды деп айтуға болады. Елорданың көрсеткіші орташа республикалық деңгейден асып түсті, бірақ сонымен бірге өткен жылға қарағанда айтарлықтай төмендеді - 1,72-ге, 19,41-ге дейін. Сол арада сөзсіз көшбасшы Түркістан облысы салыстырмалы түрде қалыпты төмендеуді көрсетті – 1,13-ке, 25,05-ке дейін.

Бір қызығы, аутсайдер өңірлердегі жағдайдың нашарлауы ең аз қарқынмен жүреді. Мәселен, туудың ең әлсіз төмендеуі Шығыс Қазақстан облысында тіркелуде – 0,24-ке, 11,72 ж/ж дейін (туудың ең төмен мәндерінің бірі). Туу жағдайы әдеттегідей нашар Солтүстік Қазақстан облысында құлдырау салыстырмалы түрде қарапайым 0,72-ні құрады. Ағымдағы деңгей – 9,72.

Алматыға келетін болсақ, мұнда туу көрсеткіші орташа республикалық деңгейден төмен – 15,30. 2023 жылмен салыстырғанда ол тым қатты қысқарған жоқ, 0,87-ге ғана.

Тағы бір назар аударарлық факт: ауылдық жерлерде туу көрсеткіші қалалық жерлерге қарағанда жоғары деңгейде сақталуда – тиісінше 19,67 және 17,46. Алайда, қалалық жерлердегідей төмендеуде.

Қорытындылай келе, төмендеуге қарамастан, Қазақстанда туудың жалпы коэффициенті орташа әлемдік деңгейден асып түсетінін атап өтеміз. Ал Қазақстанның өзі тиісті әлемдік рейтингтің ортаңғы позициясын ұстап тұр.

ҚР СЖРА ҰСБ деректері

@DataHub_KZ

…Еще немного о демографии: примерно каждый десятый ребенок в прошлом году появился от межнационального союза

В январе-декабре 2024 г. в РК родилось 368,7 тыс. младенцев – и приблизительно в 9% случаев мать и отец записаны под разными национальностями.

👶🏻 Если брать те эпизоды, где на женщин одного этноса приходится в совокупности хотя бы 10 рождений за год, то самая высокая, 100%-ная доля союзов с мужчинами другой национальности – у осетинок. У всех 16 детей, которых они родили, отец осетином не является. В целом неудивительно: если ваш этнос внутри страны небольшой (а осетин любого пола на начало года в РК было около 1,8 тыс. человек), то даже чисто статистически встретить "совпадающего" партнера не так просто.

🤱🏻А вот исключительно редки партнерства с мужчинами другого этноса у матерей-казашек. За год у них родилось 295,3 тыс. детей, и лишь в 2% отцы этих детей указаны иной национальности. Кстати, по другим этносам, которые вместе с казахами входят в пятерку крупнейших в стране, картина такая: у 19 тыс. детей, рожденных мамами-узбечками, отец другой национальности в 11% случаев, у 5,6 тыс. детей мам-уйгурок – в 20% случаев, для 24,4 тыс. новорожденных у русских матерей показатель добирается до 35%, а в случае 2,6 тыс. младенцев, появившихся у матерей-украинок, – до 78%.

Ну а в завершение сюжета добавим вот что: если смотреть в динамике, то общая доля рождений детей от межэтнического союза в последнее десятилетие крутится плюс-минус вокруг нынешнего показателя и остается в диапазоне 8-10%.

Данные БНС АСПиР РК

@DataHub_FCBK

2024 жылғы дерек бойынша Орталық Азияда 80 млн. адам тұрады екен. Демографтар 2050 жылы Орталық Азия (#Қазақстан, #Өзбекстан, #Тәжікстан, #Түркіменстан және #Қырғызстан) халқы 100 млн.-нан асады деп болжауда. Сөйтіп, бұрынғы метрополия халқына (120 млн) жетеқабыл болып қалады екенбіз.
Дереккөз: FB #amandyqamirkhamzin
#орталықазия #центральнаяазия

16 ғасырдың аяғынан 2021 жылға дейінгі қазақтар мен қалмақтардың санының динамикасы.
______________________
Динамика численности казахов и калмыков с конца 16 века и до 2021 год.
Дереккөз: FB #ruslanorazalin

Казахстан вышел на абсолютный миграционный прирост.
FB #populationrate

Өзбекстанда туу көрсеткіші кейінгі сегіз жылдағы ең төмен деңгейде. Елге демографиялық дағдарыс төніп тұр ма?

Орталық Азия аймағындағы ең халық саны көп Өзбекстан демографиялық қауіптің алдында тұр. Өткен сегіз жылда бірінші рет бала туу көрсеткішінің төмендеуімен қатар, 2024 жылы кейінгі он жылда бірінші рет некеге тұру азайып, өлім-жітім көрсеткіші өсіп, көші-қонның үлесі артқан. Азаттық Азия Өзбекстандағы және Орталық Азияның басқа да елдеріндегі жағдайды сараптады.

🔗Оқу

www.group-telegram.com/azattyq

FB #burahandaqanov:
Қазақтар Солтүстікке көшу керек!
Ең құрығанда көрші елдегі саяси дүрбелең біткенше уақытша көше тұру керек. Мыналардың әңгімесінен қорқайын дедім…
FB #ескендірзұлқарнай :
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭТНОСТЫҚ КАРТАСЫ
Жыл сайын еліміздің этностық картасын жасайтынымды көзі қарақты оқырман білетін шығар)
Міне, кезекті карта да дайын. Мұнда Ұлттық статистика бюросының 2024 жылғы деректері енгізіліп отыр. 2025 жылдың мәліметтері алдағы сәуір айында жарияланады. Сол кезде картаны тағы да жаңартамыз.
Әр облыс пен қаланың деректері сызықпен көрсетілген және сандары облыстың түсімен берілген.
Ел халқының ұлттық құрамына қатысты негізгі фактілер:
Қазақтар саны Солтүстік Қазақстан облысынан басқа барлық өңір мен қалаларда бұрынғыша 1-орында.
Үш облыста (Қызылорда, Атырау, Ақтау) қазақтар үлесі 90 пайыздан асады.
Астана мен Ақтөбе облысында 80 пайыздан жоғары.
7 облыс пен Шымкент қаласында 70 пайыздан жоғары.
Абай облысы бөлінгеннен кейін бұл өңірде қазақ пен орыстан кейінгі 3-орынға татарлар шыққан.
Маңғыстау облысында бұрын 3-орында әзербайжандар болса, биыл қарақалпақтар көтерілген.
Түркістан облысында орыстар тұңғыш рет алғашқы үштікке де енбей қалды. Олардың орнын тәжіктер басыпты.
Солтүстік Қазақстан облысында қазақтың үлес салмағы 37,6 пайыздан 37,8 пайызға өскенімен, жалпы саны 203 мыңнан 200 мыңға төмендеген. Бұл – қазақ саны кеміген жалғыз өңір.
Орыс халқының саны барлық өңірде азайып, тек Алматы мен Астанада, сондай-ақ Ресеймен шекаралас Ақтөбе мен Батыс Қазақстан облыстарында аз ғана көбейген.
Картаны бөлісіп жатсаңыздар, авторын белгілеуді ұмытпағайсыздар)
Жазбаны FB #динаелгезек тің парағынан алдым.

🇰🇿 1 070 этнических казахов получили статус кандаса с начала 2025

В министерстве труда и социальной защиты населения сообщили, что с начала текущего года на историческую родину вернулись и получили статус кандаса 1 070 этнических казахов.

Всего с 1991 года в республику вернулись более 1 млн 149 тыс. этнических казахов.

Отмечается, что более половины кандасов (51,9%), прибывших с начала этого года, являются выходцами из Китая, 37,5% – из Узбекистана, 7,1% – из Туркменистана, 1,8% – из России и 1,7% – из других стран.

Бұл – Ұлттық статистика бюросының 2024 жылғы мәліметтері негізінде дайындалған Батыс Қазақстан облысының этностық картасы.
Негізгі деректер:
#Орал қаласында және барлық ауданда #қазақтар абсолютті басымдықты құрайды.
Орал мен 7 ауданда саны жағынан екінші орында – #орыстар. Қалған бес ауданда – #татарлар.
Бұлардан бөлек, үздік үштікте кей ауданда #украиндер, бір ауданда #башқұрттар, бір ауданда #қырғыздар тұр. Бірақ облыста башқұрттардың жалпы саны 509, қырғыздар 206 адам ғана...
#БҚО-ның этностық картасына қарап отырып, бір «әп-бәрекелді» дейтін, бір «әттеген-ай» дейтін жайтты байқаймыз.
Әп-бәрекелдісі – кеңес заманындағы орыстілді Орал қаласы мен солтүсіктегі бірқатар ауданның барынша #қазақылануы. Бала күнімізде Оралға барғанда қазақша сөйлейтін адамды көру қиын еді. Қазір керісінше орысша сөйлейтін қазақ некен-саяқ.
Әттеген-айы – халық саны тым аз.
Мәселен, қазақ тарихында айрықша орны бар Батыс Алашорданың орталығы болған #Сырым ауданында (Жымпиты) 17 мың адам ғана тұрады...
Кезіндегі Ішкі Орданың бүгінгі жалғасы – Бөкейордасы ауданының халық саны 15 мың адамға да жетпейді. ШОК!
Ресеймен шектесетін #Жәнібек, #Тасқала, #Шыңғырлау аудандарында да сол жағдай.
Шекаралық аймақтардағы халықтың селдіреуі – геосаяси тұрғыда осал тұсымыз.
Менің туған жерім – #Қазталовка ауданында 27 мың адам бар. Оның 99 пайызға жуығы – қазақ. Халқы 100 пайыз қазақша сөйлейді...
Реті келгенде айтсақ, бұл ауданнан қазір өзім жұмыс істейтін «Egemen Qazaqstan» (ол кездегі «#Ұшқын») газетінің ең алғашқы редакторы Халел Есенбаев, боксшы Данияр Елеусінов, әзіл-сықақшы Тұрсынбек Қабатов, әнші Райым секілді бірқатар танымал адамдар шыққан...
Алдағы уақытта тағы қай облыстың этностық картасын жасайық? Пікірге жазыңыздар.
Дереккөз: FB #ескендірзұлқарнай

Қостанай облысы қазақ тілінде жоғары білім алатындар саны бойынша республикамызда ең соңғы орында, яғни, 33,6% ғана.
2024 жылғы дерек бойынша Қостанай облысында оқушылардың 27,3% ғана қазақ мектебінде оқыды (облыс әкімі Құмар Ақсақаловтың баяндамасынан).
Ал, Қостанай облысы әкімінің бұрынғы орынбасары Ринат Зәкиұлының айтуынша 2024 жылы өңірде 185 балабақша жұмыс істеген. Оның тек 32-сі қазақ тілінде, яғни, неше процент екенін бағамдай беріңіз?
Айтқандай, 2024 жылы Қостанай облысында 13 ауылдық мектеп жабылды.
#қостанайоблысы
#қазақбалабақшасы, #қазақмектебі
Дереккөз: FB #amandyqamirkhamzin

👩🏻‍🍼Туу көрсеткіші төмендеп барады

Бұл туралы ҚР Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова айтты.

"2025 жылдың басында халық саны 1,3%-ға артып, 20,3 млн адамды құраса, туу көрсеткішінің 6,2%-ға төмендеуі байқалады", – деді А. Әлназарова.

Бұл көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда айтарлықтай төмен. Туудың жалпы коэффициенті ол кезде 1000 адамға шаққанда 19,52 туған. Ал 2022 жылы бұл көрсеткіш 20,57 болған.

В мире около 330 миллионов носителей тюркских языков. В различной степени они между собой взаимно понимаемы.
1. Прародиной Тюрков является Алтай.
2. Тюркские языки структурно схожи с финно- угорскими: сингармонизм, послелоги.
3. Самая древняя форма тюркской письменности, которую удалось найти исследователям являются тюркские руны. Этот алфавит называется Битиг или Орхон-Енисейский алфавит.
4. Самая старая запись, написанная при помощи древнего тюркского алфавита написана на 2600-летней скифской чаше, найденной в Казахстане. Она состоит из 26 букв и называется «Иссыкская надпись». Литературные произведения в средние века писали на «общем» тюркском языке, который назывался «тюркù» и существовал до XIX-XX веков. Тогда он не разделялся на узбекский, казахский, туркменский и т.д. и объединял все тюркские народы.
5. Тюркú наряду с персидским и арабским был официальным литературным языком Востока.
6. В средние века лингва-франка всего Шёлкового пути был тюркский.
7. Международным языком на Кавказе до середины XIX века был тюркский язык, позднее он был вытеснен русским.
8. В тюркских языках почти полностью отсутствуют исключения из грамматических правил. Тюркоязычные писатели в средние века писали на «общем» тюркском языке, который назвался тюрки́ и существовал вплоть до XIX-XX века.
9. В тюркских языках нет родов.
10. Тюркские языки являются агглютинативными. К слову добавляются различные аффиксы и суффиксы, в результате чего оно меняет грамматические формы.
11. Самое длинное слово в турецком языке состоит из 70 букв: «muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine», которое переводится примерно как «Как будто вы один из тех, которого мы не можем сделать создателем неудачников».
12. Городом с самым большим количеством носителей тюркского языка является Стамбул (15 миллионов тюркоязычных), на втором Тегеран (7,3 миллиона – азербайджанский язык).
14. Азербайджанский является вторым самым распространённым языком в Иране. Им владеет 48% населения (39 миллионов). В настоящее время часть тюркских народов используют латиницу, часть – кириллицу, но было время, когда использовалась и арабская графика. Менее «подходящей» и удобной считается латиница.
15. В России тоже проживают народы Поволжья, чьи языки относятся к тюркской семье: татарский, башкирский, чувашский, тувинский, саха. Большинство тюрков сейчас проповедуют ислам (кроме чувашей, кряшенов и гагаузов), но саха (якуты) по сей день сохранили традиционную веру – тенгрианство. Стоит отметить, что несмотря на то, что огромное количество тюркских народов приняли ислам, Коран на тюркский не переводили, перевели лишь комментарии к Корану.
16. К тюркским относятся языки народов Северного Кавказа: кумыкский, ногайский, балкарский, карачаевский.
17. Языки народов Сибири: саха (якутский), тувинский, тофаларский, долганский и так далее, также относятся к тюркской языковой семье. На западе Китая проживают уйгуры, чей язык также относится к тюркской языковой семье. В Крыму живёт коренной, крымскотатарский народ. Исследователи предполагают, что прародиной тюркских языков был Алтай. Все тюркские народы вели исключительно кочевой образ жизни, так как по сей день тюркские народы в большинстве своём проживают в степных местах.
#ЛенидБахтин парақшасынан алынды. Қазақшаға аударуға еріндім. Ақпарат ұнаған соң бөлісіп отырмын.
Дереккөз: FB #врыстанбекбайқабылов