group-telegram.com/Mashrootiyat/1359
Last Update:
درباریان و سیاسیون
برخی از شاهزادگان، درباریان و سیاست‌مداران قاجاری که دل در گرو ایران داشتند با آگاهی از پیشرفت کشورهای دیگر چاره‌ی کار را در الگوبرداری از آن‌ها می‌دیدند.
به همین دلیل عباس میرزا با ساخت کارخانه‌های توپ‌سازی، تفنگ سرپر آماده سازی سپاه متحدالشکل، رسته‌ی توپ‌خانه، پایه‌گذاری دارالترجمه برای کتب نظامی٬ مهندسی و تاریخی در تبریز٬ راه‌اندازی میسیون در پاریس و لندن و هم‌چنین فرستادن پنج تا هفت دانشجو به انگلستان برای فراگیری دانش‌های نوین نخستین گام را برای نوسازی ایران برداشت.
قائم‌مقام فراهانی٬ امیرکبیر٬ میرزاحسین خان سپهسالار و حتی در پاره‌یی موارد ناصرالدین شاه ومظفرالدین شاه هریک به شیوه‌یی گام‌های دیگری را در راه فربه‌گی جنبش نوزایی ایران برداشتند.
چنان‌که میرزاتقی خان فراهانی که به او امیرکبیر می‌گویند با پیروی از نوسازی عثمانی به نام « تنظیمات»٬ کوششی خستگی‌ناپذیر را برای شکوفایی کشور به برپایه قانون، برابری و داد به کار بست.
شاه کلید تلاش‌های وی از یک‌سو پایه‌گذاری مدرسه‌ی دارالفنون به عنوان نخستین مدرسه غیرمذهبی کشور بود که می‌توانست دانش آموختگانی را برای آینده ایران آموزش دهد که توان نوسازی کشور را داشته باشند.
از سوی دیگر امیرکبیر برای افزایش آگاهی مردم و نهادینه شدن جایگاه «افکار عمومی» وقایع اتفاقیه را به عنوان نخستین روزنامه رسمی در ایران منتشر کرده، زمینه را برای چاپ و ترزبانی (ترجمه) کتب نیز فراهم آورد٬ چنان که برای برگردان نوشتارهای انیرانی از دانش یک انگلیسی به نام ادوارد برگس .E.Burgss بهره برد.
با کشته شدن امیرکبیر در گرمابه‌ی فین اگر چه روند نوسازی ایران از شتاب ایستاد اما هیچ‌گاه از میان نرفت.
میرزا حسین خان مشیرالدوله ( سپهسالار) که برخی او را صدراعظمی آمیخته با خدمت و خیانت می‌دانند در جرگه‌ی نخستین کسانی است که هازمان (جامعه) سنتی ایران را به پذیرش نوگرایی (مدرنیته) اروپا فرا خواند.
بن‌مایه‌ی اندیشه‌ی سپهسالار بیش از هر چیز برآمده از نقش «افکار عمومی» و «دولت» استوار بود.
بنابراین او با بازسازی بوروکراسی اشرافی٬ کاستن از درآمد کارگزاران٬ نام بردن از واژه قانون در آن روزگار٬ نوگرایی‌های شگرفی را انجام داد و هم‌چنین با انتشار روزنامه « وقایع عدلیه» با انگیزه‌ی گسترش قانون‌مداری، راه‌اندازی روزنامه مریخ به عنوان تریبون منتقدان داخلی و روزنامه دوزبانه « لاپاتری» برای پیوند با دگراندیشان اروپا سه دگرگونی بزرگ در بستر مطبوعات ایران و حتی سپهر سیاسی و فرهنگی کشور پدید آورد.
میرزا حسین‌خان برای شتاب در آبادانی ایران و همراه ساختن پادشاه با این برنامه‌ها درکاری تازه و بی‌همتا ناصرالدین شاه را با خود به اروپا برد تا بدین‌گونه پنجره بالندگی به دست وی به روی ایران گشوده شود.
ناصرالدین شاه قاجار نیز اگر چه امیرکبیر را مقتول و سپهسالار را معزول کرد اما خود با بهره‌مندی از روش و مشی وزرایش نوآوری‌هایی انجام داد که می‌توان از جلوگیری تجارت بَرده٬ پایه‌گذاری انجمن مشورتی به نام مجلس « مصلحت‌خانه » و یک «مجلس تجار» در تهران و شهرهای اصلی، ساختن درمانگاه، دارالترجمه، چاپ‌خانه گسترش دارالفنون و فرستادن ۴۰ نفراز دانش‌آموختگان آن به فرانسه٬ راه‌اندازی دو مدرسه نظامی و انتشار روزنامه و ترجمه ده‌ها کتاب نام برد.
شاه هم‌چنین در دوره‌ای به میرزاملکم‌خان اجازه داد «دفتر تنظیمات» را بر دو اصل برجسته« بهبود رفاه عمومی »و «برابری همه‌ی آحاد جامعه» به نگارش درآورد. البته هنگامی که برخی از چهره‌های سنتی در تهران این‌گونه کارها را نادرست و «قانون» را بدعت دانستند شاه همه‌ی «اصلاحاتش »را کنار گذارد.
مظفرالدین شاه نیز٬ در دوره‌ای به روزنامه‌های «حبل‌المتین» و «پرورش» اجازه پخش و فروش را در ایران صادر کرد٬ میرزا ملکم‌خان را دلجویی کرد٬ از انجمن‌های تجاری٬ فرهنگی و آموزشی پشتیبانی کرد که در همین راستا «شرکت اسلامی» به دست بازرگانان اصفهان ٬ انجمن‌های فرهنگی در شهرهای دیگر شروع به کار کردند.
آن‌چه را که این پدر و پسر انجام دادند اگر چه با فراز و فرودهایی همراه بود اما بستری را فراهم کرد تا « افکار عمومی» ابراز وجود بیشتری کرده٬ تفاوت زندگی در ایران و اروپا را بهتر پی برده٬ خود را برای دست یافتن به حقوق شهروندی آماده‌تر کنند.
BY مشـــروطیــت
Warning: Undefined variable $i in /var/www/group-telegram/post.php on line 260
Share with your friend now:
group-telegram.com/Mashrootiyat/1359