group-telegram.com/mghlte/1272
Last Update:
💠ساختار علوم استقرایی💠
از دیدگاه مکتب #بازسازی_منطقی کمپل و دیگر دانشمندان پیرو او ، زبان علوم تجربی متشکل از یک سلسله مراتب از تراز های مختلف است که در آن گزاره هایی که اطلاعات اندازه‌گیری دستگاه‌ها را ثبت می‌کنند در قاعده هرم زبانی جای دارند و نظریه های علوم تجربی در راس هرم قرار می گیرند.
تراز های هرم مزبور به شکل زیر تعریف می شوند:
1⃣ - تراز مشاهده‌ای :
گزاره‌هایی که کمیت اندازه گیری شده توسط دستگاه را گزارش می‌کنند.
مثلاً شاخص دستگاه فشار بر روی عدد ۲ است.
2⃣ - تراز مفهومی
گزاره هایی که مقادیر ریاضی را به مفاهیم علمی نسبت می‌دهند.
مثلاً :
T=1/5 lit
3⃣ - تراز قانونی :
گزاره‌های یا فرمولهایی که روابط ثابت یا آماری میان مفاهیم علمی را آشکار می‌کنند:
مثل:
P=1/V قانون بویل
4⃣ -تراز نظری:
گزاره هایی که قانون علمی تجربی را به مثابه یک قضیه در دستگاه نظری تلقی می کنند.
مثل نظریه جنبشی مولکولی گازها
ویژگی مهم هرم زبانی علوم تجربی اینست که :
➖اولا هر مرتبه یا تراز زبان ، تفسیری از مرتبه یا تراز زیرین است .
➖ثانیاً قدرت پیش‌بینی احکام و گزاره ها از قاعده به سمت راس هرم افزایش می‌یابد.
➖ ثالثا احکام و گزاره‌های تراز مشاهده‌ای ، مبنای آزمون احکام تراز نظری محسوب میشود.
➖ رابعا تراز مشاهده‌ای ، حاوی احکام و گزاره هایی درباره امور مشاهده پذیر مثل دما و فشار است ، اما تراز نظری حاوی احکام و گزاره هایی درباره امور مشاهده ناپذیر .مثل ژن ها و کوارکها
برای فهم اینکه روابط بین ترازهای مختلف چگونه برقرار می شود ، باید به مطالعه و بررسی دو مقوله #تعریف_عملی (عملیاتی) و #تبیین_علمی پرداخت:
⭕️تعریف عملیاتی پدیده های تجربی:
بنا به دیدگاه ویلیامز بریجمن( فیزیکدان و برنده جایزه نوبل) آنچه به یک مفهوم علمی ، ماهیتی تجربی می بخشد عملیاتی است که به وسیله آن مقادیر به مفاهیم نسبت داده می شود.
این دیدگاه به تعریف عملیاتی مشهور شده است .
تعریف عملیاتی در واقع رابطه تراز مشاهده ای را با تراز مفهومی برقرار می سازد .
الگوی تعریف عملیاتی (الف) به صورت زیر تعریف می شود :
در همه موارد اگر عملیات O انجام می‌گیرد در آن صورت اگر و تنها اگر جواب و نتیجه حاصل R گردد مفهوم C برقرار است .
مثال:
فرض کنیم در یک تعریف عملیاتی ویژه الگوی الف به صورت زیر تعبیر می گردد:
در همه موارد اگر شی x به یک الکتروسکوپ ، بدون بار نزدیک شود در آن صورت اگر و تنها اگر برگه‌های الکتروسکوپ از هم دور شوند شی مزبور به لحاظ الکتریکی باردار میشود.
دیدگاه مکتب عملیاتی #بریجمن تاثیر فراوان در حوزه علوم اجتماعی و روان‌شناسی داشته است و در این راستا آزمون های فراوانی طراحی شده است: #آزمون #هوش ، آزمون #ثبات_عاطفی ، آزمون #قدرت_ریاضی و ...
⭕️ تبیین علمی
رابطه بین تراز مفهومی و قوانین را #تبیین علمی مشخص می کند. کارل.جی #همپل و پل #اپنهایم در رساله "مطالعاتی در منطق تبیین" که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد ، مسئله تبیین علمی را در مورد قرار توجه قرار داده و
الگوی کلی تبیین پدیدار های تجربی را پیشنهاد کردند که
به الگوی تبیین قیاسی_قانونی مشهور است.
این الگو قوانین و شرایط پیشین را تبیین گر ( مُبیِّن ) یا #تفسیرگر (مُفسِّر) و پدیده مورد بحث را تبیین خواه (مبیَّن) یا تفسیر خواه (مفسَّر ) می گویند:
همپل و اپنهایم ضمن بررسی مشاهده پارو زنی که پاروی خود را خمیده می بیند می گویند :
برای تفسیر اینکه چرا پدیده مزبور رخ داده باید دید پدیده مزبور بر طبق کدام قانون کلی به وسیله کدام دسته از شرایط #مقدم رخ می‌دهد.
در مثال مزبور قوانین کلی عبارتند از:
➖ قانون شکست
➖بیشتر بودن غلظت آب از هوا
و شرایط مقدم عبارتند از :
➖پارو راست و مستقیم است.
➖پارو تحت زاویه خاص در آب فرو رفته است .
شرایط مقدم ، هم ،
شامل شرایط حدی یا مرزی است که قوانین علمی تحت آنها برقرار می شود (مقدم بر قوانین)
هم
شامل شرایطی شرایط اولیه که مقدم بر پدیده و همزمان با آن محقق میشود (مقدم بر پدیدار یا پدیده)
#مبانی_منطق و #روش_شناسی
دکتر #نبوی
فصل ۱۲
#فلسفه_علم
#منطق_مادی
هرم ساختار علوم تجربی :
https://www.group-telegram.com/ye/mghlte.com/1270
BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری
Share with your friend now:
group-telegram.com/mghlte/1272