nasserfakouhi Telegram Group

Forwarded from نوشته ها و فایل‌های برگزیده ناصر فکوهی (Nasser Fakouhi)

2- ايران كشورى است با يك پيشينه صدساله از تلاش براى برپايى و استقرار تدريجى «دولت ملی» (Nation State) هرچند اين تلاش‏ها تا اندازه‏اى با موفقيت روبرو شده و توانسته‏اند نهادها و فرايندهاى اساسى اين دولت را مستقر سازند، اما تداخل شكل‏ها و فرايندهاى دولت باستانى و دولت مدرن چه در واقعيت اجتماعى و چه در ذهنيت‏ها و انتظارات و تمايلات دوسويه ميان رأس و پايه، سبب پيچيدگى رابطه اين دو و بروز مشكلات خاصى در جامعه ايرانى مى‏شود به گونه‏اى كه «غيرسياسى»ترين رفتارها همواره ممكن است به «سياسى»ترين شكل تعبير شوند و برعكس؛
3- ايران كشورى است با تنوع و گوناگونى بسيار بالايى از لحاظ قوميت‏ها و فرهنگ‏هاى محلى كه از آن موزائيكى از اقوام مى‏سازد. اين تنوع لزوماً بر تقسيم‏بندى‏هاى سياسى درونى كشور و حتى با مرزهاى ملى كشور انطباق ندارند و پيچيدگى‏ها و شرايط بسيار ويژه‏اى را به وجود مى‏آورند كه همواره خطر سوءتعبيرها و برخوردهاى تنش‏آميز ميان قوميت‏ها با يكديگر و ميان طرفداران سياست ملى‏گرا و تمركزگرا در چارچوب دولت ملى و طرفداران تمركز زدايى و افزايش امكانات رشد و گسترش فرهنگ‏هاى منطقه‏اى و قومى و محلى را در بردارد. در چنين شرايطى هرگونه تعبير و برداشتى از يك پديده فرهنگى، لاجرم در يك يا چند بُعد از ابعاد خود درون چارچوبى از ژئوپليتيك قرار گرفته و ممكن است تأثير تعيين كننده‏اى از آن بپذيرد؛
4- ايران كشورى است با بافت‏هاى‏اجتماعى بسيار نامنسجم و با تضادهاى اجتماعى گاه بسيار تنش‏زا. اين امر از يك سو به دليل توزيع بسيار نابرابر ثروت و امتيازات اجتماعى به ويژه در شهرها به وجود آمده است و تبلور خود را به صورت ضعف طبقه متوسط و برعكس تضاد فزاينده ميان اقشار نابرابر اقتصادى نشان مى‏دهد. از سوى ديگر، گرايشى بازهم فزاينده در طول چند دهه اخير، سبب به وجود آمدن اقشار اجتماعى با جهان‏بينى‏هاى بسيار متفاوت و حتى متضاد بوده است كه تبلور اجتماعى خود را به صورت سبك‏هاى زندگى بسيار متفاوت با پتانسيل‏هاى بالاى تنش و برخورد نشان مى‏دهند. بحثى كه همواره با عنوان برخورد سنت و مدرنيته در ايران مطرح بوده است، امروز بيش از هر زمان ديگرى در گسترده‏ترين شكل اجتماعى خود يعنى در تضاد سبك‏هاى زندگى بروز كرده است. افزون بر دو مورد ياد شده، وجود مشخصه اساسى جمعيتى كشور ما يعنى جوان بودن اين جمعيت، جوانان را به قشرى گسترده در جامعه تبديل كرده است كه داراى انتظارات و چشم‏اندازها و منافعى كمابيش خاص هستند كه لزوماً با منافع و چشم‏اندازهاى ساير اقشار اجتماعى هماهنگى و سازش ندارند. تداخل اين قشربندى‏ها و گسست‏هاى اجتماعى-فرهنگى با رابطه رأس-پايه كه پيشتر بدان اشاره شد و دخالت گسترده حاكميت را در همه ابعاد زندگى پايه ايجاب مى‏كند، سرچشمه مشكلات و پيچيدگى‏هاى خاصى در جامعه ايرانى بوده و هست؛
5- سرانجام، ايران كشورى است كه يك انقلاب بزرگ اجتماعى (انقلاب اسلامى) و يك جنگ طولانى مدت و مخرب را پشت سرگذاشته است. بحران شديد انقلابى و جنگ در دورانى هشت‏ساله، جامعه ايرانى را به شدت تحت تأثير خود قرار داده است و سبب دگرگونى‏هاى گسترده‏اى در اين جامعه شده است كه به صورت تعيين‏كننده در آينده آن مؤثر خواهند بود. هرچند ايران در سال‌هاى اخير وارد مرحله‏اى شده است كه مشخصات آن گوياى آغاز دوران پساانقلابى(post revolutionary period) هستند اما همچون هر دوران مشابهى بايد توجه داشت كه تمام تنش‏ها، تضادها و گره‏هاى اجتماعى كه به بحران و انفجار انقلابى منجر شدند، همراه با تمام ذهنيت‏هاى موافق و مخالف و همه انتظارهاى برآوردشده يا شكست‏خورده، همه اميدها و توهمات و...تا سالهاى سال تمامى روابط اجتماعى در چنين جامعه‏اى را تحت تأثير قرار خواهند داد و اين امر با وجود يا در نبود گفتمان انقلابى يا پساانقلابى رسمى، واقعيتى انكارناپذير است كه بايد در طرح هرگونه مسئله فرهنگى بدان توجه كرد.

25 views22:59