مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری

توضیح کلی راجع به مغالطات مربوط به توسل به احساسات


صفحه ۱۵۶
کتاب مغالطات علی اصغر خندان


مثال و توضیح بیشتر در مورد انواع احساسات را به دلیل اختصار به این نتیجه این بخش بیشتر صبغه اخلاقی دارد در اینجا متوقف کرده و با ذکر چند نکته ی ضروری آن را به پایان می‌رسانیم

جنبه ی شخصی و درونی احساسات گرچه تاثیر سوئی بر نیروی عقل و استدلال بر جای می‌گذارد ، اما چنین نیست که خود این احساسات ، نوعی استدلال یا مقدمات استدلال باشند.
لذا اطلاق نام مغالطه بر آنها نوعی مجاز است و تعبیر دقیق نیست.
بنابراین بهتر است این جنبه از احساسات را نه با نام مغالطه بلکه تحت عناوینی مانند آفات شناخت، حجابهای دانش یا موانع تعقل و لغزشگاه اندیشه بشناسیم.اما همانطور که اشاره شد ، احساسات علاوه بر جنبه شخصی و درونی دارای جنبه بیرونی و کاربردی در مورد دیگر افراد نیز هستند . یعنی علاوه بر اینکه برای هر شخص به تنهایی نقش آفات حجاب های شناخت را دارند شخص می تواند با استفاده از وجود این احساسات در دیگران ، در مقام استدلال نیز ، قضاوت آنها را مخدوش و از مسیر صحیح منحرف سازد.
مثلا گاهی شخص برای مخاطب خود درباره یک مطلب خاص ، استدلال می‌کند اما مخاطب سخن او را نمی پذیرد . در اینجا ممکن است شخص ، متوسل به زر و زور شود ، یعنی مثلاً مخاطب خود را تهدید کند که اگر این مطلب را نپذیرد فلان آسیب‌ به تو خواهد رسید و یااو را تطمیع کند و بگوید که اگر این مطلب را بپذیری فلان منفعت عایدت خواهد شد. در اینجا به معنای واقعی کلمه با یک مغالطه مواجه هستیم . زیرا شکل واقعی استدلال های انجام شده این است که در واقع می گوید : "اگر من موفق به تهدید شما شوم پس آن مطلب درست است و یا آن مطلب درست است زیرا علاوه بر دلایلی که قبلاً ذکر شد دلیل مهم‌تری وجود دارد و آن اینکه فلان منفعت عایدت می‌شود .
بنابر این شکل کلی ارتکاب مغالطه توسل به احساسات این است که شخص مغالطه کننده تشخیص می دهد که مخاطب او در چه وضعیت روحی و روانی قرار دارند ، یعنی تشخیص می دهد که کدام یک از احساسات او موثراست.به تعبیر دیگر نقطه ضعف مخاطب خود را به دست میاورد و مثلا با برانگیختن یکی از احساسات سودجویی و منفعت‌طلبی ، تکبر وغرور ، ترحم و دلسوزی ، حسادت و غیره باعث می‌شود که در فضای تیره و تار ایجاد شده که گرد و غبار احساسات و تمایلات نفسانی همچون پرده‌ای جلوی چراغ ها را می گیرد مخاطب تحت تاثیر قرار گرفته و از قضاوت صحیح و معقول درباره مطلب اصلی ، باز بماند.

مثال کسانی که هنوز از خلع سلاح یک جانبه دفاعی طرفداری می‌کنند ، باید مقداری درباره انفجارهای مهیب اتمی مطالعه کنند ، چون این انفجارهای می تواند از فاصله دور گوشت انسان را آب کند و هیچ جنبنده‌ای را بر روی زمین باقی نگذارد ،چنین انفجارهایی می‌تواند ..
(آری چنین انفجارهایی می تواند چنان ترسی در مخاطب ایجاد کند که مسئله خلع سلاح یکجانبه را فراموش کند ،
در اینجا مغالطه از طریق توسل به ترس باعث می‌شود که مخاطب اصلی سوال درک کند که خلع سلاح یکجانبه چه نقشی در انفجارهای اتمی دارد و با چرا باید با آن مخالفت کنیم؟ )

بهترین نکته ای که برای اجتناب از این نوع مغالطات می‌توان گفت ، همان دستور اسلام درباره مبارزه با اوصاف و اخلاق ناپسند نفسانی ست ، در مورد هر یک از موارد مذکور در قرآن و احادیث معصومین علیهم السلام ظرایف زیادی وجود دارد که ازین بحت تفصیلی صرف نظر کرده و آن را به کتابهای اخلاقی واگذار می‌کنیم...

ذکر این نکته لازم است که تعداد احساساتی که می‌تواند موجب مغالطه شود بسیار زیاد است که در اینجا تنها به چند مورد اشاره شد .بعضی از این احساسات روحی و روانی انسان ، از اهمیت بیشتری برخوردارند و قالب کتاب های مربوط به مغالطات یا کتاب‌های تفکر نقدی هر یک از آنها را تحت عنوان مغالطه ای مستقل ذکر می‌کنند مانند مغالطه توسل به قدرت یا تهدید ، مغالطه جلب ترحم یا توسل به دلسوزی
که ما نیز در این مجموعه مستقل آنها را مطرح کرده ایم.

https://www.group-telegram.com/us/mghlte.com

Telegram

مغالطات (منطق - فلسفه علم)

#تهدید
از دسته ی مغالطات
#ادعای_بدون_استدلال

#کتاب_صوتی
مغالطات
علی اصغرخندان
@mghlte

www.group-telegram.com/us/mghlte.com/347

204 viewsedited  May 10, 2019 at 18:27

توضیح کلی راجع به مغالطات مربوط به توسل به احساسات


صفحه ۱۵۶
کتاب مغالطات علی اصغر خندان


مثال و توضیح بیشتر در مورد انواع احساسات را به دلیل اختصار به این نتیجه این بخش بیشتر صبغه اخلاقی دارد در اینجا متوقف کرده و با ذکر چند نکته ی ضروری آن را به پایان می‌رسانیم

جنبه ی شخصی و درونی احساسات گرچه تاثیر سوئی بر نیروی عقل و استدلال بر جای می‌گذارد ، اما چنین نیست که خود این احساسات ، نوعی استدلال یا مقدمات استدلال باشند.
لذا اطلاق نام مغالطه بر آنها نوعی مجاز است و تعبیر دقیق نیست.
بنابراین بهتر است این جنبه از احساسات را نه با نام مغالطه بلکه تحت عناوینی مانند آفات شناخت، حجابهای دانش یا موانع تعقل و لغزشگاه اندیشه بشناسیم.اما همانطور که اشاره شد ، احساسات علاوه بر جنبه شخصی و درونی دارای جنبه بیرونی و کاربردی در مورد دیگر افراد نیز هستند . یعنی علاوه بر اینکه برای هر شخص به تنهایی نقش آفات حجاب های شناخت را دارند شخص می تواند با استفاده از وجود این احساسات در دیگران ، در مقام استدلال نیز ، قضاوت آنها را مخدوش و از مسیر صحیح منحرف سازد.
مثلا گاهی شخص برای مخاطب خود درباره یک مطلب خاص ، استدلال می‌کند اما مخاطب سخن او را نمی پذیرد . در اینجا ممکن است شخص ، متوسل به زر و زور شود ، یعنی مثلاً مخاطب خود را تهدید کند که اگر این مطلب را نپذیرد فلان آسیب‌ به تو خواهد رسید و یااو را تطمیع کند و بگوید که اگر این مطلب را بپذیری فلان منفعت عایدت خواهد شد. در اینجا به معنای واقعی کلمه با یک مغالطه مواجه هستیم . زیرا شکل واقعی استدلال های انجام شده این است که در واقع می گوید : "اگر من موفق به تهدید شما شوم پس آن مطلب درست است و یا آن مطلب درست است زیرا علاوه بر دلایلی که قبلاً ذکر شد دلیل مهم‌تری وجود دارد و آن اینکه فلان منفعت عایدت می‌شود .
بنابر این شکل کلی ارتکاب مغالطه توسل به احساسات این است که شخص مغالطه کننده تشخیص می دهد که مخاطب او در چه وضعیت روحی و روانی قرار دارند ، یعنی تشخیص می دهد که کدام یک از احساسات او موثراست.به تعبیر دیگر نقطه ضعف مخاطب خود را به دست میاورد و مثلا با برانگیختن یکی از احساسات سودجویی و منفعت‌طلبی ، تکبر وغرور ، ترحم و دلسوزی ، حسادت و غیره باعث می‌شود که در فضای تیره و تار ایجاد شده که گرد و غبار احساسات و تمایلات نفسانی همچون پرده‌ای جلوی چراغ ها را می گیرد مخاطب تحت تاثیر قرار گرفته و از قضاوت صحیح و معقول درباره مطلب اصلی ، باز بماند.

مثال کسانی که هنوز از خلع سلاح یک جانبه دفاعی طرفداری می‌کنند ، باید مقداری درباره انفجارهای مهیب اتمی مطالعه کنند ، چون این انفجارهای می تواند از فاصله دور گوشت انسان را آب کند و هیچ جنبنده‌ای را بر روی زمین باقی نگذارد ،چنین انفجارهایی می‌تواند ..
(آری چنین انفجارهایی می تواند چنان ترسی در مخاطب ایجاد کند که مسئله خلع سلاح یکجانبه را فراموش کند ،
در اینجا مغالطه از طریق توسل به ترس باعث می‌شود که مخاطب اصلی سوال درک کند که خلع سلاح یکجانبه چه نقشی در انفجارهای اتمی دارد و با چرا باید با آن مخالفت کنیم؟ )

بهترین نکته ای که برای اجتناب از این نوع مغالطات می‌توان گفت ، همان دستور اسلام درباره مبارزه با اوصاف و اخلاق ناپسند نفسانی ست ، در مورد هر یک از موارد مذکور در قرآن و احادیث معصومین علیهم السلام ظرایف زیادی وجود دارد که ازین بحت تفصیلی صرف نظر کرده و آن را به کتابهای اخلاقی واگذار می‌کنیم...

ذکر این نکته لازم است که تعداد احساساتی که می‌تواند موجب مغالطه شود بسیار زیاد است که در اینجا تنها به چند مورد اشاره شد .بعضی از این احساسات روحی و روانی انسان ، از اهمیت بیشتری برخوردارند و قالب کتاب های مربوط به مغالطات یا کتاب‌های تفکر نقدی هر یک از آنها را تحت عنوان مغالطه ای مستقل ذکر می‌کنند مانند مغالطه توسل به قدرت یا تهدید ، مغالطه جلب ترحم یا توسل به دلسوزی
که ما نیز در این مجموعه مستقل آنها را مطرح کرده ایم.

https://www.group-telegram.com/us/mghlte.com

BY مجله‌ی اینترنتی عصر روشنگری