nasserfakouhi 11094 Telegram Group

94 viewsedited 23:30

پاره‌ای از یک کتاب(۹۰): مرگ‌ها و یادها/ ناصر فکوهی ، تهران، انتشارات انسان‌شناسی، ۱۳۹۹

https://www.group-telegram.com/nasserfakouhi.com/11074

از تقلیل‌گرایی تا ثنویت/ ادگار مورن
ثنویت [یا سیاه‌وسفید دیده همه‌چیز] در زمینه‌ای رشد کرده و گسترش می‌یابد که تقلیل‌گرایی فراهم کرده باشد. در اینجا مسئله به جنگ میان خیر مطلق و شر مطلق خلاصه می‌شود: ثنویت ما را به سمت بینش تک‌بعدی تقلیل‌گرایی سوق می‌دهد، یعنی به سمت جهانی که در آن بر اساس دوتایی دیدن کورکورانه همه‌چیز، باید دست به عمل زد و همه ابزارها را به کاربرد تا طرفداران شر مطلق نابود شوند؛ و این خود بهانه‌ای است برای ثنویت مشابهی از سوی دشمن؛ بنابراین [همان‌گونه که برای ما جامعه دیگری بدل به نماد کامل شرارت می‌شود] برای دشمن نیز جامعه ما به بدترین موجودیت ممکن و افراد آن به شریرترین موجودات تبدیل می‌شوند و بدین ترتیب تمایل به از میان بردن این جامعه با قتل و کشتار و تخریب، برای آن دشمن توجیه می‌شود؛ و به همین جهت است که وقتی ما خود را زیر تهدید می‌بینیم، تصور می‌کنیم دشمنی که به ما یورش برده بدترین موجودیتی است که در بشریت وجود دارد و خود ما نیز به صورتی کمابیش عمیق دچار همین شکل از ثنویت می‌شویم.

اما عامل دیگری نیز لازم است که روحیه انسان را دچار تعصب‌گرایی کند. این عامل را می‌توانیم «شیئی کردن» بنامیم: اذهان یک جماعت زاینده ایدئولوژی‌ها هستند یا بینش‌هایی نسبت به جهان، همان‌گونه که ایزدان را می‌آفرینند و آن‌ها نیز به‌نوبه خود بدل به واقعیتی خارق‌العاده و متعالی می‌گردند. ایدئولوژی یا باوری استعلایی با پنهان کردن امر واقعی، درون یک روحیه متعصب، بدل به حقیقتی واقعی می‌شود. اسطوره‌ها و ایزدان، هرچند از اندیشه انسان‌ها زاده شده‌اند، نسبت به آن‌ها قدرت یافته و آن‌ها را وادار به فرمان‌برداری، قربانی کردن و کشتن می‌کنند. همه این‌ها را می‌توان در باورهای استعلایی دید؛ و به‌خصوص از چند دهه قبل با فرو خوابیدن تعصب‌های انقلابی (که خود آن‌ها نیز ناشی از باورهای تعصب‌آمیز به نجاتی زمینی بودند) زمینه‌ای مناسب برای رشد یافته‌اند به‌خصوص در حوزه عربی جهان مسلمان که گذشته قدرتمند خود را از کف داده است و ناچار به تحمل وضعیت حقارت و کوچک شدن بوده است؛ اما مثال فرانسوی‌های جوان مسیحی که روی به سلفی گرایی آورده‌اند، نشان می‌دهد که این فرایند می‌تواند نیاز خود را بر هر باوری که از حقیقتی مطلق بیرون بیاید بنشاند.

درواقع جریان‌هایی که درنهایت به «داعش» می‌رسند را می‌توان در چند حوزه دید: ازیک‌طرف جوانان طردشده مسلمان اروپایی یا آن‌ها که ناچار به زندگی در گتوهایی بسته در اروپا شده‌اند، از طرف دیگر گروهی از انسان‌های نومیدی که دریک محیط نیهیلیستی دیگر به هیچ‌چیز باور ندارند و درنهایت گمان می‌کنند که با سلفی گری می‌توانند حقیقت خود را بیابند. ما همچنین افراد متعصبی راداریم که باورهای جزم اندیشانه دارند و بر اساس آن‌ها به‌سادگی دست به توجیه همه کارها و محکوم کردن این‌ و آن می‌زنند، این گروه نیز همچون دو گروه دیگر با توجه به وجود یک نیرویی جذاب و جماعتی، تمایل پیدا می‌کند که آن را جایگزین باورهای پیشین به انقلابی گری و نجات [زمینی] بکنند.

ادامه در وبگاه